Herkes için Fed: Faiz artırımı ne demek?

Amerikan Merkez Bankası Fed, sonunda bankalara para verirken karşılığında aldığı faizi artırdı. Fed Amerikan bankalarına 2008 krizinden bu yana tam 7 yıldır %0 faizle bedava para veriyordu. Aslında %0 değil, başından beri %0 - %0.25 arası bir bantta değişen faizdi.

Herkes için Fed: Faiz artırımı ne demek?
Herkes için Fed: Faiz artırımı ne demek? - 1

Şimdi bu bantı çeyrek puan 0.25 yükseltti. Yani Fed bundan sonra bankalara verdiği faizi bedava vermeyecek, 0.25 ila 0.50 arası gayet düşük, hala bedava sayılan bir faizle verecek.

Burada hesap şu: Bütün Amerikan bankacılık sistemine Fed biraz daha pahalı para verecek. Paranın maliyetini artıracak…Bankalar da kendi müşterilerine bu maliyeti yansıtacak… En sonunda tüketicinin kredi kartına işleyen faiz, ev borcunun taksitine işleyen faiz, banka borcuna işleyen faiz de pahalanacak. (ABD kredi kartı faizi sıfır faiz döneminde bile yıllık %11 - %18 idi)

Daha pahalı-maliyetli para, bir anlamda canlanan Amerikan ekonomisinin habercisi demek. Canlanan ekonomide fiyatlar artar, enflasyon olur… Fed ve her merkez bankası da faiz artırarak enflasyonu dizginlemeye çalışır.

Normalde Fed faiz artışı şirketlerin maliyetini artıracağı için, bankaların karını düşüreceği için borsa için olumsuzdur. Bono faizlerini yükseltir, yani bono fiyatları düşer. Doları diğer para birimleri karşısında yükseltir. 

FED FAİZİ VE KURABİYEDEKİ KAPLUMBAĞA

Ancak bu olumsuzlukların hemen bu faiz artışıyla birlikte yaşanmayacağı anlaşılıyor. ABD piyasaları faiz artışını bekledikleri ve etkisinin sınırlı olacağını bildikleri için olumlu tepki verdiler.

Çünkü Fed’in bilançosunda, dünya tarihinde görülmemiş miktarda trilyonlarca dolar var. Bu para Fed’in kriz zamanında bankalar üzerinden piyasaya verdiği para. Fed’in bu kullanılmayan trilyonları geri çekmesi, bilançosunu küçültmesi gerekiyor. Çünkü halen 10 tonluk Fed kamyonunda 80 ton yük var…

Fed bu yükü ancak faiz artışlarıyla azaltabilir, piyasadaki parayı çeker, bilançosunu daraltır.

Ama bu işi çok yavaş ve kamyonu, şanzımanı, kasayı dağıtmadan yapması gerek.

YANİ: Faizi çok yavaş ve dikkatle artırması gerek.

ABD ekonomisi 10 yıl faiz artışı görmemiş, 7 yıldır %0 faizle para kullanmış, teknik olarak 6 yıl 6 aydır resesyonda değil, yani büyüyor.

Ama bunların işe yaradığını gösteren enflasyon yok… Büyüme yalpalıyor, istihdam şöyle böyle, yaşlanan ve işini 2008 den beri kaybedip yeni iş bulamayıp evde oturan bir nüfus var, ekonomi tam hıza kavuşmadı.

O yüzden piyasalar, Fed’in ortamı ve ABD ekonomisini sakatlayacak birşey yapmayacağını biliyor.

Bundan sonra aşamalı faiz artışları 2016 da olacaksa, bu en fazla 3 ya da 4 faiz artışı demek. İşler iyi giderse 2016 sonunda Fed faizi %1 olur… ABD piyasasının gerçek anlamda faiz artışını hissedeceği eşik, %2 dir.

"Dolara ne olacak?" denirse, zaten ABD ekonomisinde hala trilyonlarca dolar var… Bu para 0.25 faizle kurumaz. Fed bilançosunu %2 faiz de daraltmaz.

O yüzden dünyada dolar sıkıntısı diye birşey olmaz. Peki o.25-0.50 ya da %1 faizle dolar ne olur? 2009’da Fed son faiz artışı yapığında faiz %5.25 idi. Hatırlayan var mı?

Ayrıca, Fed hiçbir zaman doların kalıcı olarak güçlenmesini, yüksek kalmasını istemez. Dolar 1990’lardan beri hızlanan şekilde düşük kalmıştır, düşük kalmak zorundadır. Euro’da Parasal Genişleme hala varken, Japonya Çin birbiri ardında devalüasyon yaparken, bütün dünya hala gevşek para-düşük kur oyunu oynarken ABD’nin doları fırlatacak adım atması, kafasına ateş etmesidir.

Sonuçta Fed faizi ufak bir oynamayla artırıp, üzerindeki baskıya son verdi. ‘ABD ekonomisi krizden çıktı’ mesajı verdi. 2016’da Fed'in hala olağanüstü koşullarda olağandışı bir tedavi olan %0 faizle devam etmesi, Fed'e de ABD'ye de zarardı. Onları önlemek için faizi artırdı. Ama sonraki faiz durağına koşmayacak. Dinlene dinlene, oyalanarak, alıştırarak ve piyasaları ekonomiyi sarsmadan gidecek.

Acele etmeye ne mecali, ne de yolu var. Hem ABD’nin 3-5 yılda yine durgunluğa yakalanıp faiz indirmeye başlayacağına dair görüşler yükseliyor. Daha birinden çıkmadan, öbürü geliyor.

Sonuçta Fed faizi artırdı, bizler de ölmedik. Ölmeyeceğiz de !

Sayfa Yükleniyor...