Çocukluktan hayatın başka bir evresine geçiş olan ergenlik, insan yaşamında zor bir dönem olarak biliniyor. Sağlıklı bir ergenlik süreci yaşanmaması, bireyde hem beden hem de ruh sağlığı adına önemli sorunlar oluşturabiliyor. Bu dönemde kazanılacak fiziksel, psikolojik ve bedensel özellikler kişinin nasıl bir erişkin olacağı konusunda de belirleyici olabiliyor.
Genellikle aileler, ergenlik çağına giren çocuklarının psikolojisiyle daha çok ilgileniyor. Ancak ergenlikte boy kısalığı ve obezite gibi konuların da bireyin daha sonraki hayatı açısından önemli olduğunu söyleyen Çocuk Endokrinoloji uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, “Kızım Artık Ergen” ve “Oğlum Artık Ergen” adlı kitaplarında, bu noktalara dikkat çekiyor.
Bu kitaplardan elde edilecek gelirle, büyüme geriliği tanısı konan ancak ekonomik nedenlerle tedavisi yapılamayan çocukların tedavisine destek sağlanacağını belirten Prof. Büyükgebiz, ergenlikte psikolojinin, cinselliğin ve büyümenin farklı evrelerinin irdelenmesi gerektiğini söylüyor.
"Bu kitaplarda ergenlik sürecini bir bütün olarak ele aldım. Çünkü özellikle bu dönemde büyüme geriliği açısından ailelerin dikkat ekmesi gereken önemli noktalar var. Örneğin, çocuk akranlarından geri kalıyor ve boyu yaşıtlarından çok daha yavaş ilerliyorsa ailenin bir uzmana başvurması büyük önem taşıyor. Eğer bir çocuk yılda 5 cm’den az büyüyorsa, boy ölçümleri yaptığımzı persentil eğrisinde altlarda seyrediyorsa ya da normal uzuyorken birden alt eğride seyretmeye başlamışsa, üst üste takip eden yııllarda giysilerinde bir küçülme yoksa, mesela aynı ayakkabı ve giysiyi 2-3 yıl üst üste giyiyorsa büyüme sorununu düşünmek gerekir."
BOY KISALIĞINI KADER OLMAKTAN ÇIKARIN
Boy kısalığı ve büyüme geriliğinin birçok nedeni var. Kronik kalp, karaciğer, akciğer, mide-bağırsak hastalıkları ve astım büyüme geriliği yapabiliyor. En önemli neden ise büyüme hormonu eksikliği.
Toplumda, anne-baba kısaysa çocuğun da kısa boylu olmasının normal, hatta kader olarak karşılandığını belirten Prof. Büyükgebiz, "Bu, çok yanlış bir kanı. Anne ve babanın boyu çocuğun boyunu etkileyen sadece bir faktör. Beslenme şartları, ergenliğe giriş yaşı, ergenlğin süresi, kızlarda adet yaşı gibi birçok faktor boy uzamasını etkiler" diyor ve ailelere uyarıda bulunuyor
"Bazı aileler farkında olmasa bile, boy kısalığı ve büyüme geriliği çocukta derin travmalar yaratır. Çocuk, diğer çocuklardan geri kaldığını düşünerek sosyalleşemez ve içine kapanır, psikolojisi bozulur ve okul başarısında düşüklük gözlenebilir. İşte tüm bunları kader olmaktan çıkarmak, bilinçli anne ve baba olmaktan geçer."
AKRABA EVLİLİĞİ VE BESLENME YETERSİZLİĞİ ETKİLİ
Türkiye'de büyüme geriliğinin görülme oranıyla ilgili net veri bulunmuyor. Ancak sorun, bazı bölgelerde ve bazı sosyal yaşam koşullarında daha fazla göze batıyor. Örneğin, akraba evliliklerinden kaynaklanan boy kısalığı.
"Toplumumuzda akraba evlilikleri çok sıklıkla yapıldığı için ülkemizde boy kısalığı başka ülkelere göre daha fazla görülür. Büyüme geriliğinin birçok sebebi olduğundan genel anlamda ülkelere göre karşılaştırma yapmak zordur. Örneğin, büyüme geriliğinin en önemli sebeplerinden biri olan tiroid hastalıklarına, Karadeniz bölgesinde daha sık rastlanır. Çok önemli bir nokta da çocuğun 3 yaşına kadar olan beslenmesidir. Bir çocuk 0-3 yaş döneminde beslenme problemi yaşarsa, büyüme geriliği de yaşayabilir. Bu konuda ailelere çok önemli sorumluluklar düşüyor.
ERGENLİKTE YAŞANAN ÖNEMLİ BİR SORUN: OBEZİTE
Prof. Büyükgebizin ergenlik döneminde yaşanan bir diğer önemli soruna, obeziteye de dikkat çekiyor.
"Ergenlik çağında obez olan çocukların yüzde 70’i hayatının geri kalanını obez olarak geçirmektedir. Bu sebeple, ergenlik çağında beslenmeye çok önem vermek gerekir. Bu konuda, ergenlik çağındaki çocukların hayatlarına mutlak olarak sporu sokmakta fayda var. Çocukların günlük yaşamı içine en az yarım saat zıplama, ip atlama, koşma gibi aktiviteler konmalıdır. Bu sebeple aileler çocuklarını TV ekranı ya da bilgisayar başından kaldırıp oynamaya, dışarıya çıkmaya ve hareket etmeye teşvik etmelidir. İmkanlar dahilinde spor kulüpleri ya da sportif kamplar da çok yararlı olur.
BİREYİN NASIL BİR ERİŞKİN OLACAĞINI BELİRLİYOR
Obezitenin en önemli nedeni, alınan ile harcanan kalori arasındaki dengesizliktir. O sebeple çocuğun obeziteye eğilimi ne zaman farkedilirse, o zaman acil bir beslenme tedavisine başlanmalıdır. Çünkü vücut ağırlığının yüzde 50’si ergenlik döneminde kazanılır. Bu sebeple kilo kontrolü önemlidir ve gelecekte obez yetişkin olmanın önüne geçilebilir. Bu kontrol, ileriki yaşamda oluşabilecek şeker ve kalp hastalıklarının önüne geçilmesine de ciddi anlamda katkı sağlar."
Prof. Büyükgebiz'in "Kızım Artık Ergen” ve “Oğlum Artık Ergen” kitapları, özel bir süreçten geçen çocuklarının kişisel gelişim özelliklerini, kaygı ve sıkıntılarını anlamaları, sağlıklı gelişimlerine olumlu katkı sağlamaları açısından anne ve babalar için kaynak niteliği taşıyor.
- Etiketler :
- Haberler
