İnsanlığın teknolojik ve kültürel macerasında derin izler bırakan telefon, ilk kez 26 Ekim 1861 günü Frankfurt'ta tanıtıldı.
Bundan 150 yıl önce bilim insanlarından oluşan meraklı bir dinleyici kitlesi Frankfurt Fizik Cemiyeti'nde bir araya geldi. Toplananlar, Alman mucit Johann Philipp Reis’ın son icadını görmek için sabırsızlanıyordu. Henüz 27 yaşında olan genç öğretmenin verdiği konferansın adı hâlbuki oldukça sevimsizdi: Galvanik akım yoluyla seslerin istenilen mesafelerde yayılması hakkında.
İNSANIN TELEFONLA TANIŞMASI
Fizikçi Reis sunumunda “İşitme aletlerinin işlevlerini yerine getiren ve tüm seslerin galvanik akım yoluyla istenilen uzaklıklarda yeniden üretilmesini sağlayan bir cihaz geliştirdiğini” açıkladı. Ve geliştirdiği cihaza “telefon” adını verdiğini belirtti.
İnsanın telefonla tanışması işte böyle başladı. Reis’ın geliştirdiği düzenekte taraflardan biri konuşuyor ve diğeri sadece dinliyordu. Dinleyen kişi sesini karşı tarafa duyuramıyordu. Düzeneğin test edilmesi için Reis arkadaşıyla bir bağlantı gerçekleştirdi. İzleyicilerin iki arkadaşın aralarında önceden anlaşmış olduğunu düşünmemesi için tuhaf bir cümle söyledi: “At hıyar salatası yemez.”
Düzenek başarılı oldu ve bu sözler bir telefonda söylenmiş ilk cümle olarak tarihe geçti.
DOMUZ BAĞIRSAĞI
Reis’ın tasarımında tahtadan yontulmuş bir kulak vardı. Kulağın arka kısmına titreşimleri iletmesi için domuz bağırsağından bir zar gerilmişti. Adeta bir davul derisine benzeyen bu zara platin şeritler temas ediyordu.
Platin şeritler, devreye bağlı olan bir batarya yardımıyla elektrik akımı sağlıyordu. Bu verici, uzatılmış bir tel ile uzun bir şişe, o şiş de boş bir keman gövdesine bağlanmıştı. Vericiye konuşulduğunda ses dalgaları yapay zarı titretiyor ve bunlar elektrik sinyallerine çevrilerek şişe iletiliyor, orada tekrar ses dalgalarına dönüşüyordu.
Alman mucit icadının mürüvvetini göremeden 40 yaşında veremden öldü. İki yıl sonra telefonun patentini almak Amerikalı mucit Alexander Graham Bell'e nasip oldu. 1870’li yıllarda telefonun pazara sürülmesiyle telefon kısa sürede yaygınlaştı.
İlk telefonlarda tek bir bölmeye konuşuluyor ve karşı tarafın sözlerini duymak için bu bölme bu sefer kulağa götürülüyordu.
SANTRALDEKİ KIZ
1881 yılında Berlin’de 48 kişiden oluşan dünyadaki ilk kamusal telefon ağlarından biri kuruldu. Konuşmak isteyen kişi bir manivela çevirerek santralle bağlantı kuruluyor ve santral görevlisi onu konuşmak istediği kişiye bağlıyordu.
Kadınların sesleri erkeklerden daha yüksek olduğu ve daha iyi duyulabildiği için bu görevi genellikle kadınlar üstlendi. “Santraldeki kız” kavramı böylece toplumsal hayata girdi. 1899 yılında Berlin’de bozuk parayla çalışan ilk telefon kulübeleri dikildi.
1910 yılında Almanya’da bir milyon kullanıcı kaydolmuştu bile. Bugün Almanya’da 39 milyon sabit hat ve bunun üç katı kadar cep telefonu kullanılıyor.
Telefon kullanımı yaygınlaştıkça sinema, tiyatro ve müzik gibi sanat dalları üzerinden giderek daha fazla gündelik kültürün bir parçası haline geldi. Deutsche Telekom’a göre telefon kullanmayı seven Alman şarkıcı Marlene Dietrich’in faturaları 15 bin markı geçiyordu.
Rock müziğin efsanelerinden Bob Dylan “Long Distance Operator” adlı şarkısını telefondan ilham alarak bestelemişti. Sinema dünyasının unutulmaz yönetmenlerinden Alfred Hitchcock’un “Cinayet telefonu” adlı eseri telefonun sanatta yer aldığı bir başka eser.
90’lı yıllara kadar telefon pahalı bir hizmetti. Bu yüzden Deutsche Telekom kulübelere “Konuşmanı kısa tut” etiketleri bile yapıştırmıştı. Dijitalleşmeyle birlikte telefon çok daha geniş bir alana yayıldı ve 1998 yılında görüşme ücretlerinde belirgin bir düşüş yaşandı. Cep telefonları gittikçe yaygınlık kazandı.
1,5 TRİLYON EUROLUK PAZAR
Alman Bilişim Teknolojileri Birliği BITKOM'un verdiği rakamlara göre cihaz üreticilerinden ağ sağlayıcılarına bugün dünya çapında 1,5 trilyon euroluk bir telekomünikasyon pazarı bulunuyor. Teknoloji endüstrileri alanında araştırma şirketi Gartner’a göre sırf geçen yıl 1,6 milyar cep telefonu satıldı. Her cep telefonundan biri internet bağlantılı akıllı telefon.
Tüm bu gelişmeleri başlatan bilim insanı Johann Philipp Reis’ın ismi hâlâ hatırlanıyor. Frankfurt kentinde yıllardır onun anısına bir heykel yükseliyor. İki yılda bir, teknolojik buluşlarda kullanılmak üzere 10 bin euroluk bir Johann Philipp Reis Ödülü veriliyor.
- Etiketler :
- Haberler
