ABD seçimleri İran’dan nasıl izleniyor

Ali Asgar Çabuk/NTV Tahran


ABD’de Başkanlık seçimleri yaklaşırken, İran siyasetinde Donald Trump ve Jone Biden tartışması daha belirgin olmaya başladı. 

Donald Trump’ın, Barack Obama döneminde imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı ayrılması ve ardından iki ülke arasında başlayan ekonomik ve askeri gerginlikler, İran için kayda değer bir Trump tecrübesi oluşturdu. İran açısından Trump’ın bir dönem daha hükumette kalması kesin bir felaket olarak görülüyor.

ABD Başkanlık yarışının diğer bir ismi Biden ise özellikle İran içerisinde, rahat nefes almak ve dünya ile iletişim kurmak isteyen kesime umut vadediyor. Nükleer anlaşmanın devam etmesini ve İran’ın dünyaya açılmasını isteyenler için Biden, mutlak bir çözüm değil ancak kullanılabilir bir argüman.

Biden’ın ABD Başkanı olması halinde nükleer anlaşmaya döneceğini açıklaması, reformistlere ait Donya-e eqtesad gazetesinde “Demokratların seçilmesiyle birlikte, İran ekonomisi üzerinde baskıların azaldığı yeni bir yıla gireceğiz. Daha fazla petrol satacağız ve ekonomideki kara bulutlar gidecek” şeklinde yorumlanmıştı. Bu yorum İran’da Trump’a alternatif her aday için doğal ve haklı bulunabilir. 

TÜMEN TARİHİN EN DÜŞÜĞÜNDE

Ülkede an itibariyle dolar 27 bin tümenden işlem görmekte. İran tarihinde bu daha önce görülmemiş bir rakam. ABD yaptırımları ve corona virüs nedeniyle ekonomi ve toplum zor bir dönemden geçiyor. İran için tüm bu kötülüğün sorumlusu ise Donald Trump. Böyle bir ülkeden ABD seçimlerine baktığınızda, Trump dışındaki her aday bir umut ve şans demektir. 

İran’ın eski Dışişleri Sözcüsü Hamid Rıza Asfi, ABD seçimlerinin İran için büyük anlamlar taşımadığını söylese de Biden’ın başkanlığı ile ülkenin rahatlayabileceğini, en azından olumlu bir psikolojik hava yaratabileceğini savunuyor. 

İranlı diplomat ve ABD ile nükleer müzakere heyeti içerisinde olan Hüseyin Museviyan ise Biden ile birlikte gerginliğin azalabileceğini ve bu şansın kayda değer olduğuna inanmakta. Elbette Museviyan’ı bu düşünceye iten şey, geçici de olsa İran’ın rahat bir nefes alabileceğini düşünmesi. 

İran içerisinden ABD seçimlerine baktığınızda, Trump ile birlikte felaketin artarak devam edeceği ve Biden’ın ise sadece geçici bir yol haritası olduğu görülüyor. Elbette burada ABD seçimleri sonrasında İran’dan hangi gözün Washington’a bakacağı da önemli. Çünkü İran, 18 Haziran 2021’de Cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidecek. İran’da yeni kurulacak olan hükumet, ABD ile ilişkilerde belirleyici unsur olacaktır. 

BIDEN İKİNCİ TRUMP OLABİLİR

Biden’ın nükleer anlaşmaya dönme vaadini İran’daki tüm siyasi gruplar bir şans veya umut olarak görmedi. Muhafazakarlar açısında İran konusunda fillerin ve eşeklerin birbirinden farkı yok. Konu İran olduğunda maksimum güç kullanan fillere karşı, akıllı olmaya çalışan eşekler. Muhafazakarlarda şimdiden Biden takıntısı Trump’ı geride bırakmış durumda. 

İranlılar Trump tecrübesini uzun yıllar hafızalarından silemeyecektir. Son 10 yıl içerisinde İranlılar açısından Trump, Kasım Süleymani’nin ölüm emrini veren ve ülkeyi ağır ekonomik yaptırımlara mahkum eden bir isim.

Ancak İran’da ağır Trump tecrübesine rağmen Biden’ı daha tehlikeli bulan muhafazakar bir kesim bulunuyor. Söz konusu bu kesim Biden ismini Museviyan gibi bir şans olarak değil, ikinci Trump tehdidi olarak görüyor. Artık ülkede Biden’ı geçici bir güzergah olarak görenlerin sesleri fazla çıkmıyor. Bunun bir nedeni ise Biden’ın İran hakkında Foreign Affairs’te yayımlanan son makalesi oldu. 

Biden bu makalesinde her ne kadar nükleer anlaşmaya döneceğini belirtse de, İran konusunda Trump’tan daha akılcı davranacağını yazdı. Ayrıca nükleer anlaşmaya ilişkin Trump’ın öne sürdüğü müzakere şartlarına işaret etmesi, İranlı muhafazakarları rahatsız etti. Muhafazakarlar için Biden, Trump’tan farklı ve yeni bir şey söylemiyor. O da İran’ın balistik füze faaliyetleri ve bölgedeki konumuna işaret ederek, gerektiğinde askeri güç kullanılmasının masada olduğunu belirtiyor. Aynı zamanda Biden, İran’a karşı uluslararası toplumu ikna etmede Trump’tan daha inandırıcı olabilir. 

Keyhan gazetesinde ”Fil ve eşeğin eyer özlemi” başlığıyla yayımlanan bir yazıda ülke içerisindeki bazı gruplar Biden’ın seçim kampanyasını yürüttükleri için eleştirilmiş ve Biden’ın ABD Başkanı olmasının hiçbir şey değiştirmeyeceği belirtilmişti. 

NÜKLEER ANLAŞMAYA DÖNÜŞ BEKLENMİYOR

İranlılar Biden’ın nükleer anlaşmaya geri döneceğine veya Trump’ın seçilmesi halinde İran ile iki hafta içerisinde yeni bir anlaşma yapacağını inanmıyor. Trump’ın nükleer anlaşmaya verdiği zarar düşünüldüğünde müzakere masasının tekrar kurulması zor bir ihtimal. Bunu İranlılar da biliyor. O nedenle İran, ABD seçimleri sonuçlanana kadar stratejik sabır politikasına devam edecek görünüyor.