Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir?

BM, 115 milyondan fazla insanın yaşadığı Etiyopya'nın derin iç savaşa doğru çekildiği uyarısı yaptı. Ülkede 2020 kasımında başlayan çatışmalar geçen hafta 1. yılını doldurdu. Aradan geçen sürede sahadaki durum değişti. Tigraylı milisler Etiyopya ordusunu kendi bölgelerinden çıkartıp başkent Addis Ababa'ya doğru ilerlemeye başladı. Uluslararası toplum bölgedeki çatışmaların daha da şiddetlenmesinden endişe ediyor ve taraflara çağrıda bulunuyor. İstikrarsız bir Etiyopya hem Afrika Boynuzu hem Doğu Afrika'nın geneli için tehlikeli olabilir. Çatışmalardan en çok etkilenenler ise kadınlar ve çocuklar. Bölgedeki son gelişmeleri ve masadaki seçenekleri Afrika çalışmaları yapan Dr. Volkan İpek'e sorduk.

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir?
Tigray'daki çatışmalar sırasında üs olarak kullanılan bir okul.

: Ahmet Bal / ahmet.bal@ntv.com.tr

Afrika Boynuzu'nda yer alan ülkelerden 'da geçen yıl başlayan çatışmalar halen devam ediyor. Yaklaşık 115 milyon insanın yaşadığı 'da 3 Kasım 2020'de patlak veren çatışmalar geçen hafta birinci yılını doldurdu.

Aradan geçen sürede Afrika'nın en fazla nüfusa sahip 2. ülkesi Etiyopya'daki tablo değişti. Hızlı bir harekat başlatan Etiyopya ordusu, Tigray bölgesinin başkenti Mekelle'yi 20 gün içerisinde ele geçirmişti.

ÇATIŞMALARA GİDEN SÜRECİ BURADAN OKUYABİLİRSİNİZ

Takvimler 2021 Haziran'ı gösterdiğinde Etiyopya ordusu Tigray bölgesinin başkenti Mekelle'den çekildi. Nobel Barış ödüllü Başbakan Abiy Ahmed ateşkes ilan edildiğini duyurdu.

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir? - 1 Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali için destek gösterisi

Tek taraflı ilan edilen bu ateşkes Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ni (THKC) durdurmadı. THKC, Haziran 2021'den itibaren karşı saldırıya geçti ve Tigray bölgesi dışında da toprakları ele geçirmeye başladı.

Sahada görülen bu güç değişimini savaşın birinci yıl dönümünde son durumu Dr. Volkan İpek'e sorduk. Yeditepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde görev yapan Dr. İpek'in uzmanlık alanı Afrika politik ekonomisi ve demokratikleşmesi.

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir? - 2 Etiyopya, Afrika Boynuzu denilen bölgede yer alıyor. Ülkenin komşuları arasında Sudan, Güney Sudan, Eritre, Cibuti, Somali ve Kenya bulunuyor. 

Dr. İpek'in aktarımına göre çatışmaların başladığı Kasım 2020'de Tigray kuvvetlerinin 50 bin kişiden oluşan bir silahlı gücü bulunuyor. Mekelle'nin Etiyopya ordusu tarafından kontrol altına alınmasının ardından Tigray cephesi milis sayısını 200 binin üzerine çıkardı.

Sahada yaşanan bu güç değişimi bugün Etiyopya ordusunun bölgeden çekilmesine ve Tigraylı milis kuvvetler alan kazanmasına neden oldu. 1990 yıllardaki iç savaşta başkent Addis Ababa'yı ele geçiren Tigray güçleri yeniden başkente doğru yürümeye başladı.

Dr. Volkan İpek, başkentin milis kuvvetler tarafından ele geçirilmesi durumunda "Etiyopya'da bir iç var" yorumunun yapılabileceğini belirtti. 

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir? - 3 Çatışmalar 2 milyondan fazla insanı yerinden etti. Binlerce mülteci Sudan sınırındaki nehri geçerek savaştan uzak alanlara doğru hareket etti.

Etiyopya'daki son durum için İpek, "Şu anda Abiy Ahmed, Tigray cephesini terörist olarak değerlendirdi. Etiyopya halkının teslim olmayacağını söyledi. Şu anda görünen o ki; Abiy Ahmed, Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ni ötekileştirdi. Dolayısıyla halk şu anda bir milli güvenlik konusu olarak değerlendiriyor. Şu anda halk Abiy Ahmed'in yanında" dedi. Dr. İpek merkezi hükümetin bir Etiyopyalılık algısını güçlü tuttuğunu ve desteğini koruduğunu başardığı düşüncesinde olduğunu ifade etti.

ÇATIŞMALAR DEVAM EDER Mİ?

Tigraylı milisler Dessie şehrini Ekim ayının sonunda ele geçirdiğini duyurdu. Dessie hem Amhara bölgesinde bulunmasıyla hem başkente giden otoyol üzerinde yer alan büyük kentlerden biri olmasıyla önemli durumda. Dessie'nin ve diğer irili ufaklı bölgelerin THKC'nin eline geçmesi milislerin savaşı merkezi hükümetin kapısına taşıdığını gösteriyor.

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir? - 4 Tigray'da 5.2 milyon kişi tehlike altında yaşıyor. Etiyopya hükümetinin uluslararası yardımları engellemeye çalıştığı belirtiliyor. Yüzbinlerce insan gıdaya erişemiyor. 

THKC, 1991 yılında başkenti ele geçirmişti ancak o dönemlerde Etiyopya'yı faşist Derg cuntası yönetiyordu. Ülke nüfusunun yüzde 6'sını oluşturan Tigraylılar baskıcı Derg yönetimini bitirerek sonraki süreçte Etiyopya'nın yönetiminde uzun süre söz sahibi oldu.

1991 yılından öldüğü 2012 yılına kadar ülkeyi yöneten Meles Zenawi de Tigray kökenliydi. Onun ölümüyle başlayan gerginlik başka bir gruba mensup Abiy Ahmed Ali'nin göreve gelmesiyle son bulmuştu.

Dr. Volkan İpek'e göre çatışmaların devam edip Tigray rejiminin operasyon gücü ve uluslararası toplumun tutumu belirleyecek. Nitekim 16 Kasım'da Afrika Birliği toplanacak. Birliğin merkezi ise Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da yer alıyor.

Etiyopya'da çatışmalar 1 yılı geride bıraktı: Bölgede son durum nedir? - 5 Tigray bölgesel yönetimi Başkanı Debretsion Gebremichael

Abiy Ahmed uluslararası toplumdan gelen çağrıları kendisinin meşru yönetici olduğunu belirterek tepkiyle karşılıyor.

BM tarafından yapılan açıklamalara göre çatışmalar nedeniyle 2.5 milyon insan yerinden olurken sadece Tigray'da 5.2 milyon insan yardıma muhtaç durumda. Bu sayı Tigray nüfusunun yüzde 90'ına tekabül ediyor. Yüz binlerce insen kıtlık ve benzeri durumlarla karşı karşıya. Çocuklarda akut yetersiz sorunu gözlemlendiği aktarılıyor.

KADINLAR VE ÇOCUKLARIN DURUMU

İki tarafın belirli dönemlerde ilerlemesinden en çok kadınlar ve çocuklar etkilendi. Eritre kuvvletleri Tigray'daki Eritreli mültecilere müdahale etmek için sınırı geçti. Birçok kadının Eritre ordusu tarafından seks kölesi olarak alıkonulduğu belirtildi. Eritre bu iddiaları reddetti. 

Çatışmaların yaşandığı bölgelerde katliamlar ve toplu tecavüz olayları raporlandı.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnes Callamard, " ve cinsel şiddet Tigray'da kadınlarda ve kız çocuklarında fiziksel ve psikolojik hasar yaratmak için bir savaş silahı olarak kullanıldı" ifadelerini kullanıldı. 

Örgütün raporuna göre Kasım 2020'den Haziran 2021'e kadar tek bir hastanede 376 tecavüz raporlandı. Cinsiyete dayalı şiddet vakası ise 1200'ü aştı. 

Sayfa Yükleniyor...