İran'ın 2019 bütçesinde Devrim Muhafızları'nın payı dikkati çekiyor

İran'da, ABD'nin tek taraflı ekonomik yaptırımları gölgesinde başlayan bütçe görüşmeleri tartışmalar eşliğinde devam ediyor. Bütçede birçok alandaki kesintilere rağmen Devrim Muhafızları'na ayrılan payın artması dikkati çekiyor.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin meclise sunduğu bütçe taslağının ardından bütçe tartışmaları şiddetlendi.

Ruhani'nin, mecliste tartışılıp oylanacak 4,7 katrilyon riyallik (resmi kur üzerinden 112 milyar dolar) bütçeye ilişkin mecliste yaptığı konuşmada, bütçe tasarısının ABD yaptırımlarının baskısı altında bulunduğu bir ortamda takdim edildiğini söyledi.

Konuşması milletvekilleri tarafından sıklıkla kesilen Ruhani, tartışmalı geçen ilk oturumda konuşmasını güçlükle tamamladı. Ruhani, kürsüden inince kendisine ayrılan yere oturmadan doğrudan meclisten ayrıldı.

BÜTÇEDE ASLAN PAYI DEVRİM MUHAFIZLARINA

İran'da, toplam 4,7 katrilyon riyallik bütçe önerisi içinde dikkati çeken en önemli değişiklik askeri alanda oldu.

Bütçe önerisinde geçen seneye göre savunma harcamalarına ayrılan 713 trilyon riyallik pay yarı yarıya düştü. Ancak savunma harcamaları düşerken silahlı kuvvetler içinde ayrı bir bütçeye sahip Devrim Muhafızları'nın aldığı 202 trilyon riyallik payın yüzde 25 artarak 252 trilyon riyale çıkması dikkati çekti.

Ayrıca İran'ın propaganda aygıtı konumundaki "Hatemulenbiya Yapı Karargahı" ile "Besiç" örgütünün de bütçeden alacağı payda artış olduğu görüldü.

Zaman zaman askeri harcamalar noktasında bütçede değişiklik yapan Tahran yönetimini, savunma harcamalarında en büyük payı Suriye başta olmak üzere İran’ın bölgedeki askeri operasyonlarını yürüten Devrim Muhafızları'na ayırdığı biliniyor.

Devrim Muhafızları'nın 2018'de bütçesinden 202 trilyon riyal pay alması belli dönemlerde halkın tepkisine de yol açıyor.

Ülkede geçen yılki bütçe görüşmelerinde Devrim Muhafızları ve dini kurumlara ayrılan payı gösteren kalemlerin basın aracılığıyla sızdırılması sonrasında halk bu duruma tepki göstermişti.

İranlılar geçen yıl askeri harcamaların artmasına karşın bütçede sosyal yardımlara ayrılan payın azalmasını protesto etmişti.

Devrim Muhafızları'nın bütçeden aldığı payla ülke dışında askeri operasyon yönetmesinin eleştirildiği protestolarda, "Suriye'yi bırakın bizi düşünün", "Ne Gazze, ne Lübnan, ne Suriye, canım feda İran’a" ve "Canımı Gazze, Lübnan değil İran için veririm" sloganları ön plana çıkmıştı.

2019'UN DAHA ZOR GEÇECEĞİ ENDİŞESİ

Ekonomik sorunlar nedeniyle protesto gösterilerine sahne olan İran, aynı tecrübeyi yaşamamak adına 2019 bütçesinde askeri harcamalara ait payı azalttı.

Tahran yönetimi İran basınında yer alan bütçe rakamlarına göre, hem halkın tepkisinden kaçınmak hem de Devrim Muhafızları'nın hedefi olmamak adına savunma bütçesinde denge kurmaya gayret ediyor.

Genel askeri harcamaları azaltıp, Devrim Muhafızları'nın payını artırarak halka, "askeri harcamalar konusunda artış yok" mesajı vermeye çalışıyor.

Döviz dalgalanmaları, ambargolar, protesto gösterileri ve terör saldırılarıyla meşgul olan İran yönetimi, 2019'un daha zor geçeceğini düşünüyor.

İran'ın 2019 yılı endişesi ülkenin lideri Ali Hamaney'in “Herkes dikkatli olsun. ABD 2019 için bir plan hazırlamış olabilir." ifadesiyle de ortaya çıkıyor.

DEVRİM MUHAFIZLARI

Devrim Muhafızları, Devrim lideri Ayetullah Humeyni'nin talimatıyla 5 Mayıs 1979 tarihinde "İç düzeni sağlama, devrimin korunması ve sapkın hareketlerin önlenmesi" gibi amaçlarla kuruldu.

İran'da askeri varlığının yanı sıra siyasi ve ekonomi alanında faaliyet gösteren Devrim Muhafızları, doğrudan Hamaney'e bağlı olarak ülke içerisinde müesses nizamın koruyuculuğunu yaparken, ülke dışında da askeri operasyonlara imza atıyor.

Milis gücü Besiç, kara, hava ve deniz kuvvetleri ile füze birimlerine sahip olan Devrim Muhafızları'nın, Besiç birimi hariç yaklaşık olarak 125 bin kişiden oluştuğu tahmin ediliyor.

Doğrudan ülkenin liderine bağlı olmanın verdiği ayrıcalıkla askeri varlığının yanı sıra siyasi olarak da ülkede etkinliğini koruyan Devrim Muhafızları ve komutanları, yaptıkları açıklamalarla siyasete yön verebiliyor ve hatta cumhurbaşkanını dahi hedef alabiliyor.

Devrim Muhafızları sahip olduğu şirketler nedeniyle İran ekonomisinde etkili
İran'ın iç ve dış siyasetinde etkin rol oynayan Devrim Muhafızları'nın inşaat, ağır sanayi, petrokimya, otomotiv, bankacılık, sigorta, ticaret, medya, gıda ve telekomünikasyon gibi sektörlerde faaliyet gösterdiği biliniyor.

Devrim Muhafızları, İran-Irak savaşının zararlarını gidermek amacıyla kurulan "Hatemulenbiya Yapı Karargahı" üzerinden birçok büyük projede yer alıyor.

Binin üzerinde projeyi gerçekleştirdiği bilinen ve "Karargah" olarak da adlandırılan bu yapının ülkede küçük şirketlerin de faaliyet gösterebilmesi adına 100 milyar tümenin altındaki devlet ihalelerine girmesinin kanunen yasak olduğu kaydediliyor. Bu sayede devlet ihalelerine küçük şirketler de dahil olabiliyor.

KARARGAHIN FAALİYETLERİ

İran menşeli Dünyayi İktisat Haber sitesi daha önce "Hatemulenbiya Yapı Karargahı ne yapıyor?" başlığıyla yayımladığı bir yazıda, bu yapının, müteahhitlik başta olmak üzere yer aldığı dev projeleri duyurmuştu.

Buna göre, Devrim Muhafızları'na bağlı "Hatemulenbiya Yapı Karargahı"nın Güney Pars petrol havzasında bulunan 5 ünitenin işletime açılması, 4 bin kilometrelik petrol boru hattı, 64 baraj, 15 eyalette 6 bin 300 kilometrelik su hattı, 400 kilometrelik su taşıma tüneli, 2 bin 600 kilometre otoyol, 4 bin kilometrelik tren yolu, 150 kilometrelik otoyol ve tren yolu tüneli, 280 kilometre metro hattı ve 23 bin kilometre fiber optik tesisatı ve kurulumu gibi dev projelerin yüklenicisi ya da alt yüklenicisi konumunda olduğu ifade edilmişti.

İran'da nisan ayında 3 bin 200 tümen olan dolar kuru yaz aylarında 19 bin tümene kadar çıkmıştı. Doların hızlı yükselişinin ardından Ruhani hükümeti, dolar kurunu 4 bin 200 tümene sabitleyerek piyasadaki dalgalanmanın önüne geçmeye çalışmıştı. Bu nedenle ülkede "resmi kur ve serbest piyasa kuru" adı altında iki farklı kur ortaya çıkmıştı.

Hükümetin dolar kurunu sabitleme politikası piyasaları geçici olarak rahatlatsa da, bu durum Tahran'da yer alan ve ülke ekonomisinin lokomotifi konumundaki "Büyük Tahran Çarşısı"ndaki kepenk kapatma eylemlerine engel olamamıştı.