Sosyal Güvenlik Uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç, NTV'ye Sorun'da çalışma hayatıyla ilgili sorularınızı yanıtlıyor.
Torba yasadan çalışanların payına ne düşecek? Taşeron çalışana kadro rafa mı kalktı? 4/C’lilerin durumuna düzenleme gelecek mi? İsteğe bağlı emeklilik şartlarında neler var?
Her Perşembe saat 16.20’de soru-cevap kısmında Melda Yücel soracak, Prof. Dr. Cem Kılıç yanıtlayacak.
Sorularınızı ntvyesorun@ntv.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
15.01.2014 tarihli NTV'ye Sorun'da yanıtlanamayan sorular ve Cem Kılıç'ın verdiği cevaplar şöyle:
Soru: Babam Almanya'da 7 yıl çalıştı, Türkiye'de sigortası yok. Almanya'dan 65 yaş aylığı almasına imkan var mı? Türkiye'de ne gibi hakları olabilir? (Bayram Kurum)
Cevap: Alman sosyal güvenlik mevzuatı sosyal yardımları vatandaşları için oldukça geniş olarak kullanmakta ve bu nedenle vatandaş iseniz bu hak olabilir. Diğer yandan Almanya'da çalışılan süreyi Türkiye'de borçlanabilir ve burada çalışacağınız süreye ekleyebilirsiniz.
Soru: 4 aylık hamileyim, 3 yıldır kesintisiz sigortalı olarak çalışıyorum. Daha önce işsizlik sigortasından 6 ay maaş almıştım. İşten ayrıldığımda, hem doğum izni parası hem de işsizlik maaşı alabilir miyim? (Zuhal Ediş)
Cevap: İşinizden kendi isteğinizle ayrılmanız durumunda işsizlik ödeneği almanız mümkün değil. Ayrıca geçici işgöremezlik ödeneği de almanız söz konusu olmaz.
Soru: 15 yıl, 3600 gün şartını fazlasıyla yerine getiriyorum. Kamuda özel çalışmaktayım. Bir yıl dolduktan sonra maaşımızı veren firma değişti şu an kıdem tazminatı isteme talebimiz doğru mudur? (Bahtiyar Baş)
Cevap: Evet bu şartlarda kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Burada kritik olan sigorta başlangıcınızın 8 Eylül 1999 öncesi olmasıdır, eğer öyleyse alabilirsiniz.
Soru: Ben de yaşa takılanlardanım, emekliliğime 2 ay var ve 8 bin iş günü primim mevcut. Şimdiden SSK'ya başvurmalı mıyım? (Akif Balaca)
Cevap: Emekliliğinizi önümüzdeki ay sonu için dilekçe vererek talep edebilirsiniz.
Soru: Emeklinin promosyon parası verilecek mi? 2005 yılı emeklisiyim biz de intibaktan yararlanabiliyor muyuz? (Hidayet Erekli)
Cevap: Promosyon konusunda yeni bir çalışma yok, 2005 yılı emeklisi intibaktan yararlanamaz.
Soru: 14.07.1999 SSK girişim var, prim gün sayım ise 3774. 13 Ocak 2013'te işten çıktım, işveren tazminat vermeye yanaşmıyor ne yapmalıyım? (Halil Eker)
Cevap: 15 yıl sigortalılık süresini tamamlamadığınız için kıdem tazminatını alma koşulunu maalesef yerine getiremiyorsunuz. İşveren haklı bu durumda.
Soru: Evde engelli bakanlara prim ödemesi konusunda bir gelişme var mı? (Ersin Karaman)
Cevap: Henüz bu konuda bir gelişme yok. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın bir torba yasa çalışması yaptığı biliniyor. Ancak henüz net bir gelişme yok.
Soru: Kamuda taşeron olarak çalışan şirket personeli muvazaa olayını kanıtlamak için ne yapmalı, nereye başvuru yapmalı? (Onur Öztürk)
Cevap: Muvazaa tespiti için Çalışma Bakanlığı'na şikayette bulunmanız gerekiyor. Alo 170 hattını da kullanabilirsiniz. Eğer tespit edilirse iş mahkemelerinde dava açmak gerekir.
15 Ocak'ta yayınlanan NTV'ye Sorun'da konuşulan konular ve gelen sorulara verilen cevaplar ise şöyle:
Melda Yücel Kocaalp: NTV'ye soracaksınız ve Profesör Doktor Cem Kılıç sizler için yanıtlayacak. Hoşgeldiniz Sayın Kılıç. Son bir hafta içinde neler değişti diyoruz, sosyal güvenlik çalışma hayatı dediğimizde manşetlere tekrar bir bakmak lazım. Bugün Maliye Bakanı'nın açıklamaları da son derece önemliydi. Çünkü bütçe durumundan maliye cephesine takılan pek çok başlık vardı. Bunlardan 4C ve taşeron işçilerin durumu da başlığın önde gelenleriydi. Maliye Bakanı 'yok' dedi siz ne diyorsunuz diye sorun diyorlar izleyicilerimiz. 4C'lilerin durumunda iyileştirme yaptık kadro yok diyor Mehmet Şimşek.
Cem Kılıç: Açıkçası benim edindiğim bilgilerde bu yönde. Sayın Mehmet Şimşek ve ekonomiden sorumlu diğer bakanlar yaklaşık on gündür çalışma bakanıyla sürekli bir mesai içindelerdi. Torba yasalar konusunda neler yapılabilir hangi maddeler uygundur değildir onun tartışmasını yapıyorlardı. Dün Çalışma Bakanlığı da bu konuda bir basın bildirisi yayımladı. Diyorlar ki bu 'taşeron konusunda hiçbir çalışma yapmayacağız.' Uzun bir süre içinde de olmaz bence çünkü 600 bin kişiden bahsediyoruz.
Sayın Mehmet Şimşek '4C'liler içinde bir çalışma yapmadık' diyor ama o belli olmaz. Şu an için yapılmış bir çalışma yok ama konuşuluyor. Son 23 bin kişilik bir grup kaldı. Benim bir vatandaş olarak isteğim bu arkadaşlarda kadrolarına kavuşsun ayrım olmasın ve bu kadro meselesini kapatalım. Diğer yandan Karayolu çalışanları da var. Onlar içinde görüşmeler devam ediyor. Oradaki problem kamuda taşeron konusunun temel sıkıntı kaynağı muvazza dediğimiz olay. Yani taşeron çalışan bir işyerinde ancak yardımcı tali işlerde çalışabilir asıl işverenin işçilerinin yapmadığı işlerde çalışır. Ama kamuda maalesef özellikle karayolları örneğinde gördük bunu asfaltlama işi doğrudan ana iştir.
Bu taşeron çalışanları bu işlerde çalışmışlar. Bunların yaklaşık 7 bini mahkemelere gittiler. İş mahkemeleri muvazza tespit etti ve bu 7 bin çalışan için işe girdikleri günden bugüne kadar olan süreyi devletin çalışanı olarak kabul etti. Böyle olunca bunların işçi alacakları yaklaşık 2 milyar lira yeni para ile 7 bin çalışanın. Bunlar dava açmış olanlara bir formül bulunması gerekiyor. Maliye bakanlığı da bu formülü kabul etti ve kadroya alalım dedi. Henüz gerçekleşmedi. Geçtiğimiz hafta bir iki toplantı yaptı ilgili sendika bir karar varılacak büyük bir ihtimalle onların kadro yolu açık gibi görünüyor.
Melda Yücel Kocaalp: Pek çok soru var. Gülçin hanım soruyor; 'doğum izninin uzaması esnek çalışma getirilmesi rafa katlı gibi görünüyor. Çalışan annelerin hayal kırıklığı ne olacak?' diyor.
Cem Kılıç: Rafa kalktığını söyleyemeyiz. Eski bakan sayın Fatma Şahin bu konuda baya gayretli çalışmalar yürüttü ve belirli maddeleri getirdi. Bunlar devam edebilir benim tahminim bunların geleceği yönündedir. Özellikle doğum borçlanması, kadın istihdamının teşviki, esnek çalışma sürelerinin kadınlar için getirilmesi doğum sonrası bütün bunlar devam edecek. Bu ay sonu veya Şubat başında meclise sevk edilecek torba yasada bunlar bulunmuyor. Onun dışında iki husus var sigortalıları ilgilendiren biri Bağ-kur'lularla ilgili diğeri de genel sağlık sigortası primleri ile ilgili.
Melda Yücel Kocaalp: Fatma Elbir ablası için soruyor; 1998'den itibaren tarım sigortalı diyor ablası için. Doğuştan itibaren epilepsi hastası ve yüzde 40 malül durumu var. Acaba emeklilik durumu nedir?
Cem Kılıç: Malülen emekli olabilmenin koşulları var. Bir defa burada 10 yıl sigortalılık şartımız var. Artı en önemli husus yüzde 60 iş göremez raporunun bulunması lazım yüzde 40 yetmeyecektir.
Melda Yücel Kocaalp: Mehmet Salih İşsever diyor ki; '15 yılımı doldurmama rağmen istifa sonrası kıdem tazminatımı alamadım. Alabilmem için neler yapmak gerekiyor, mahkeme yolu açık mı?'
Cem Kılıç: Evet iş mahkemesi yolu açık. Ancak burada kritik bir tarih var 15 yıl 3 bin 600 prim günü 8 Eylül 99 öncesi sigortalı olarak işe başlayanlar açısından geçerli. Daha sonra bu tarih 4 bin 500 güne çıkıyor. Bana ulaşan birkaç arkadaş demiş ki bunlarda alabilir yanlış yönlendiriyorsunuz hayır alamazlar. Böyle bir niyetiniz varsa işverene bunu söylemeden önce bağlı olduğunuz sosyal güvenlik kurumu il müdürlüğü veya merkez müdürlüğüne gidin kıdem tazminatını alabilir yazısını alın. Orada sizin sigorta dökümünüz vardır sigortalılık süreniz vardır. Verilmemesi durumunda iş mahkemesinde dava açma hakkınız var.
Melda Yücel Kocaalp: Elif Yıldız soruyor; 'Çıkacak torba yasada sigortadan önceki çocuklara doğum borçlanması olacak mı askerlikte olduğu gibi?'
Cem Kılıç: Hep söylüyoruz bunu ve biz de takipçisiyiz. Sayın Fatma Şahin'e bunu iletmiştik ama henüz tasarıyı görmediğimiz için net bir şey söylemek mümkün değil. Bizim isteğimiz bunun olması yönündedir. Ben Mart ayına doğru bunun netleşeceği kanaatindeyim.
Melda Yücel Kocaalp: Saadettin Gürman soruyor ve 'eşim ile ben aynı kurumdan emekli olacağız' diyor. Eşlerin ikisi de aynı kurumdan emekli olursa eşlerden birinin vefatı durumunda maşı diğerine kalır mı?
Cem Kılıç: Aynı kurumdan emekli olmak bir avantaj sağlamaz ama emekli işlerden birinin vefatı halinde hayatta kalan eşe diğer eşin sosyal güvenlik kurumunun ölüm alığı bağlanır yüzde 50 oranında bağlanır. Eğer emekli olmasaydı yüzde 75 olarak bağlanırdı.
Melda Yücel Kocaalp: Murat Mortaş soruyor; 'Ocak ayı içinde Meclis'e gelmesi beklenen torba yasa içinde kamuda kadrolu işçi pozisyonunda çalışan üniversite mezunları ile ilgili bir düzenleme mevcut mu?'
Cem Kılıç: Yok hayır. Ben de yazdım bu kadro meselesine son noktayı koyalım diye. Dün Çalışma Bakanlığı yayınlamış olduğu bildirisinde bu işin önünün kapandığını söyledi.
Melda Yücel Kocaalp: Zafer Bey de bunu soruyor; 'Belediyede taşeron işçiyim' diyor. 'Her kafadan bir ses çıkıyor kadro olacak olmayacak iyileştirme yapılacak gibi bu konuda kime inanmalıyız?'
Cem Kılıç: Kötü şeyler söylemek istemem ama böyle bir durum söz konusu değil şu an için.
Melda Yücel Kocaalp: Hayri Alaçayır soruyor; 'İsteğe bağlı sigortalı olmak istiyorum nereye başvurmam lazım, koşuları nelerdir?' diyor.
Cem Kılıç: Bir defa SGK merkezlerine başvurulacak. İsteğe bağlı olabilmenin koşulları bir defa Türkiye'de ikamet ediyor olmak var. Özellikle yurtdışındaki vatandaşlarımız eşleri için oradan isteğe bağlı sigortalılık yolunu seçerlerdi. Bu kapandı 1 Ekim 2008 sonrasında. Ay içinde 30 günden az çalışmış olmak lazım. Bu durumda isteğe bağlı sigortalılık olabilir. Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık bağlanmamış olması gerekiyor.
Melda Yücel Kocaalp: Kahraman Erbatır soruyor; '1951 doğumluyum. 1979-1986 yılları arasında Karayollarında emekli sandığına tabi olarak 7 yıl hizmet verdim diyor. O döneme ilişkin olarak ikramiyemi alabileceğim söylendi doğru mudur?'
Cem Kılıç: İzleyicimizin süresi yetmiyor buna öncelikle 7 yıllık süre. Bu konuda Anayasa Mahkemesi iki kere iptal etmesine rağmen daha sonra yapılan yasal düzenleme ile kamuda görevli olup zamanında daha sonra sigorta veya bağkur koşullarıyla hizmet birleştirmesi suretiyle emekli olanlar için kıdem tazminatını pardon ikramiyeyi alabilmek şartı 15 yıl şartına bağlandı. Dolayısıyla bunun altında bir süresi olduğu için emekli ikramiyesini alması mümkün değil. Aylığı alanlarda hayal kırıklığı yaşadılar. 10 lira 15 lira gibi komik rakamlar çıktı.
Melda Yücel Kocaalp: Semih Cinan soruyor; 'Belediyelerde çalışan antrenörlere kadro gelecek mi? Antrenörlerin SGK'da bir iş veya meslek olarak görünmediği söyleniyor bununla ilgili bir çalışma olacak mı?'
Cem Kılıç: Kadro var bir düzenleme yok. Meslek olarak görünmüyor değil sigortalı olarak bildiriliyorsa sigortası normal koşullarda yapılıyordur.
Melda Yücel Kocaalp: Mahmut İnal soruyor; 'Akademisyenlere yönelik yapılacak zam torba yasada var mı? Akademisyenler ekonomik olarak sıkıntı içinde' diyor.
Cem Kılıç: Ülkemizde akademisyenler stresli meslekler grubunda. Ama öğrencilerimizle birlikte olmak onlara bir şeyler aktarmak gibisi yok.
Melda Yücel Kocaalp: Hatem Kırbayır soruyor; '2009'dan beri SSK'dan yetim aylığı alıyorum. Geçtiğimiz ay emekli sandığına bağlı emekli annemi de kaybettim. Bekarım, çalışmıyorum annemden de aylık alabilir miyim?' diyor.
Cem Kılıç: 1 Ekim 2008 tarihi yine kritik bir tarih. Bu tarihten itibaren hem annesinden hem basından yetim aylığına hak kazananlar için yüksek aylığın tamamı düşük aylığın yarısı bağlanır. Yani annesi veya babasından aylıklarından hangisi yüksekse tamamını alır diğerinin yarısını alır.
Melda Yücel Kocaalp: Öcal Türkbey diyor ki; 'Emeklilikte yaşa takılanların hali ne olacak bizlerin hali ne olacak? Siz diyorsunuz ki önemli bir hak elde etmişlerdi ama o hak alındı ellerinden.'
Cem Kılıç: Bu yıl içinde böyle bir gelişmenin olacağını ben zannetmiyorum. Ben hep mali engeli diyorum ama hakikatten çalışma bakanlığı bu konuda bir çok şeyi yapmak istiyor bu konuda mağdur olan vatandaşlar bizzat bakana gelip sesini duyuruyor. Bu konuda bütün maliyetler hesaplandı ama kamu maliyesini engeline takıldı.
Melda Yücel Kocaalp: Tuncay Koca'da bunu soruyor aslında, kamu reformu ile üniversiteli işçiler daha verimli olacak. Statü değişikliği kamuda huzur getirecek diyor bu konuda yorumunuzu istiyor.
Cem Kılıç: Güvenlik görevlisi arkadaşların önemli bir kısmı üniversite mezunu, yüksek lisans yapanlar var bu arkadaşlarımız işçi kadrosunda. Tabi ki güvenceli olan memur kadrosuna geçmeyi herkes ister. Ülkenin de ekonomik gerekleri var bunları bir araya getirdiğimiz de şu an için mümkün görünmüyor.
Melda Yücel Kocaalp: İtfaiyeciler var, sulama birlikleri var.
Cem Kılıç: Bu konuda aslında çok geniş bir açıklama yapılmasına ihtiyaç var.
Melda Yücel Kocaalp: Gönül Ersevez'in de bir sorusu var. '2001'de bir yıl staj yaptım, sigorta başlangıcım staja başladığım tarih mi yoksa sigortalı işe girdiğim tarih mi?'
Cem Kılıç: Evet birde staj mağdurları vardır. Staj yapılması emekliliğe başlangıç sayılmaz. Sigortalı olarak ilk adınıza kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırıldığı tarih emeklik için başlangıç sayılır. Çünkü sadece iş kaza ve meslek hastalıkları için prim yatmıştır. Bu konuda çok insan var mağduruz diyorlar ama bakan yapılacak bir şey olmadığını söylemişti. Genel sağlık sigortası prim borçları ile ilgili hemen değinelim.
Bu torba yasa içinde önemli bir düzenleme var. Bugüne kadar gelir testine girmemiş olanları kapsıyor. Yaklaşık 3 milyon insan olduğun söz ediliyor. Bunlar 3 ay içinde gelir testine girecekler yasa çıktıktan sonra ve çıkan sonuçlara göre 1 Ocak 2012'den bu yana birde 3 ay böyle geçerse yaklaşık 27 aylık süreyi taksitlendirerek ödeme imkanına kavuşacaklar. Gecikme zammı ve faizleri silinmiş olacak. Artı ilk taksiti ödedikleri andan itibaren de sağlık yardımına hak kazanacaklar.
Melda Yücel Kocaalp: 'Ufukta prim affı görünüyor mu?' Bülent Şen soruyor.
Cem Kılıç: Bağ-Kur'lular için bir yapılandırma var torba yasa içinde 4A'lılar için yok.
- Etiketler :
- Haberler
