Haberler - ntv.com.tr 02.07.2020 - 14:16 | Son Güncelleme : 02.07.2020 - 18:26
NTV.COM.TR - Kuzey Makedonya’nın başkenti Üsküp Avrupa’nın en yüksek hava kirliliğine sahip şehirleri listesinde sürekli başı çekiyor. 630 bin nüfuslu kent, yapılan değerlendirmelerde zaman zaman dünyada da başı çekiyor. 2018 yılında şehirde hava kirliliği PM 10 seviyesinde ölçüldü ve AB’nin belirlediği limitlerin 202 gün boyunca üzerinde kaldı.
BBC'de yer alan habere göre Kuzey Makedonya şu anda Avrupa Birliği (AB) üyesi değil, ancak birliğin şart koştuğu hava kalitesi standartlarını sağlamak için çeşitli çalışmalar yürütüyor. Bunlar arasında toplu taşıma araçlarının herkese ücretsiz hizmet vermesi, hamile ve 60 yaş ve üstünde olan kişilerin işe gitmekten muaf tutulmaları yer alıyor.
Partikül Madde (PM) seviyesi Üsküp’te AB’nin standart olarak belirlediği değerden 10 kat daha fazla. Bu hem çapı 10 mikrometreden küçük parçacıklar olan PM10 hem de akciğere girebilen çapı 2,5 mikrometreden küçük olan PM2,5 ölçümlerinde de geçerli.
Partiküler kirlilik nedir?
Partiküler kirlilik (PM) havada bulunan katı partiküllerin ve sıvı damlacıkların bir karışımından oluşuyor. Akciğerlere kadar girebilen çok küçük partiküller 10PM’in altındaki partüküllerden oluşuyor ve solunum sisteminde birikerek ciddi sağlık problemlerine yol açabiliyorlar.
2,5 PM’den daha küçük partiküller “ince partiküller” olarak adlandırıılıyor. 2.5-10 PM aralığındaki partiküller ise “kaba” partiküller olarak adlandırılıyor.
Bununla birlikte, Kuzey Makedonya’nın çalışmaları sonuç vermiş gibi görünmüyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre (DSÖ) ülkede hava kirliliğine bağlı olarak her yıl 4 bin bebek ölümü gerçekleşiyor. Kirliliğin ekonomik maliyetinin ise Üsküp’e 570 milyon ile 1,470 milyon euro arasında olduğu düşünülüyor.
Üsküplülerin belirttiğine göre, şehir o kadar kirli ki solunum hastalığı olan insanlar kaçmak için kentin yüksek kesimlerine taşınıyor ve gençler göç etmeyi hayal ediyor. Ancak, gençler basit bir akıllı telefon uygulaması ile hava kirliliğine karşı savaş açtı.
Üsküp'te hava kirliliği endüstriyel emisyonlar, odun sobaları ve eski arabalardan çıkan egzoz dumanları nedeniyle kış aylarında daha da artıyor.
Kentte yaşayan Kosta Barsov, “Her zaman bir problem olduğunu biliyorduk. Çünkü onu görebiliyoruz. Kışın hava kokuyor. Eğer pencereyi açarsam boğuluyormuş gibi hissediyorum. Köpeğimi yürüyeşe çıkardığımda ise eve döndüğümde koku nedeniyle kıyafetlerimi değiştirmek zorunda kalıyorum” diyerek, şehirdeki hava kirliliğinin boyutuna dikkat çekti.
16 yaşındaki Barsov, her sabah çevresindeki hava kirliliğini ölçmek için akıllı tefonunda bulunan Aircare adlı uygulamayı açtığıı belirterek, “Evimin yakınında iki sensör var ve kışın havanın her zaman kirli olduğunu görüyorum. Eğer yeşil bir daire görürsem, çevremdeki hava idare eder, sarıysa AB limitlerini geçmeyen bir kirlilik vardır ancak dairenin rengi kırmızı ya da daha koyuysa o zaman sağlığım için tehlikeli olan bir kirlilikle karşı karşıyayım demektir” ifadelerini kullandı.
Söz konusu uygulama Barsov ve diğer kent sakinleri için vazgeçilmez bir unsur haline geldi. Sonuç olarak, hava kirliliğine karşı kent sakinlerinde farkındalık oluşmasını ve endişelerin artmasını sağladı.
Barsov, bu sayede kentteki diğer gençlerle bir araya gelerek bir aktivizm grubu oluşturduklarını belirtti.
Tüm dünyada iklim değişikliği ve çevre konularında çalışmalar yapan ve gösteriler düzenleyen Geleceğin Cumaları (Fridays for Future), adlı grubun bir parçası olan Barsov ve arkadaşları kent sakinlerini hava kirliğine karşı bilinçlendirmek ve hükümetin bu yönde adımlar atması için çalışmalar yaptıklarını söyledi.
Bununla birlikte lise öğrencisi, kentteki hava kirliliğinin temel nedenin şehirdeki endüstriyel faaliyetlerden kaynaklandığını sözlerine ekledi.
