Keçiler ve köpekler depremi önceden tahmin edebilir mi? Bilim insanları yeni çalışmayı duyurdu

Etiketli hayvanların davranışlarının uzaydan izlenmesi, araştırmaları bir dizi doğa olayına dönüştürebilir.

Bilim insanları depremleri, volkanik patlamaları ve diğer doğa olaylarını önceden tahmin etme çabalarına alışılmadık kişileri de dahil ediyor.

Binlerce köpek, keçi ve diğer çiftlik hayvanlarının yanı sıra çok çeşitli yaban hayatını, hareketlerini uzaydan izleyecek çalışmalara kaydediyorlar.

Program kapamında memelilere, kuşlara ve böceklere takılan küçük vericiler kullanılıyor. Bu canlıların ayrıntılı hareketleri daha sonra, gelecek yıl fırlatılacak özel bir uydudan izlenecek.

DOĞAL OLAYLARA NASIL TEPKİ VERDİKLERİ ORTAYA ÇIKACAK

The Guardian gazetesinde yer alan habere göre araştırmacılar, amaçlarının sadece volkanik patlamalar gibi yakın doğa olaylarına nasıl tepki verdiklerini incelemek değil, aynı zamanda göç, hayvanlar arasında hastalıkların yayılması ve iklim krizinin etkisi hakkında yeni bilgiler edinmek olduğunu söylüyor.

Almanya'daki Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü'nden proje lideri Martin Wikelski, “Nihayetinde, yaklaşık altı uydudan oluşan bir filo fırlatmayı ve yalnızca gezegendeki vahşi yaşam hareketleri ve hayvan sağlığının ayrıntılarını sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda canlıların depremler gibi doğal olaylara nasıl tepki verdiğini ortaya çıkaracak küresel bir gözlem ağı kurmayı umuyoruz” dedi.

"VOLKANİK PATLAMALARDA GÖRDÜK"

Wikelski geçen hafta yaptığı açıklamada, bu ikinci alanda etiketli hayvanları incelemenin değerinin Sicilya'da Etna Yanardağı'nın yamaçlarında yapılan ilk deneylerde zaten kanıtlandığını söyledi.

“Keçilerin davranışlarının büyük volkanik patlamaları tahmin etmede oldukça iyi olduğunu gördük” diye ekledi.

Sensörler, hayvanların bir patlamadan önce gerginleştiğini ve normalde ziyaret etmekten mutlu olacakları daha yüksek otlaklara gitmeyi reddettiklerini gösterdi.

Wikelski., “Neyin gelmekte olduğunu önceden biliyorlar. Bunu nasıl yaptıklarını bilmiyoruz ama biliyorlar" diye konuştu.

TARİHTE ÖRNEKLERİ VAR

Benzer şekilde, araştırmacılar Roma'nın dışındaki Abruzzo dağlarında köpekleri, koyunları ve diğer çiftlik hayvanlarını izlediler ve onların da son 12 yılda bölgede meydana gelen sekiz büyük depremden yedisini öngörecek şekilde tepki verdiklerini buldu.

Depremler ya da patlamalar öncesinde hayvanların garip davrandıklarına dair hikâyeler yeni değil.

Yunan tarihçi Thucydides, MÖ 373 yılında meydana gelen bir depremden hemen önce sıçanların, köpeklerin, yılanların ve gelinciklerin Helice şehrini terk ettiğini iddia etTİ.

Yine, Çin'deki 1975 Haicheng depremi de yılan ve sıçanların yuvalarını terk etmelerinin ardından meydana geldi.

ETİKETLEME TEKNOLOJİSİ

Bu hayvanların neden bu şekilde davrandıkları henüz net değil.

“Bir depremin oluşumu sırasında, tektonik plakalar muazzam basınçlar altında birbirleri üzerinde kayar ve bu da kayalardan iyonları havaya fırlatır. Hayvanlar buna tepki veriyor olabilir” diyen Wikelski, dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarından oluşan ekiplerin yer aldığı uluslararası bir işbirliği olan Uluslararası Uzayda Hayvan Araştırmaları İşbirliği'nin (Icarus) kurucusu.

Icarus, etiketleme teknolojisindeki devrim sayesinde mümkün hale geldi.

Küçük lityum piller kullanan minik dijital vericiler ve ucuz ve bol miktarda bulunan minik GPS cihazları, yalnızca birkaç gram ağırlığında künyeler yapmayı mümkün kıldı.

ELEKTRONİK KULAK KÜPELERİ

Michigan Üniversitesi'nden ekolog Scott Yanco ise MIT Technology Review'a verdiği demeçte, “Gezegendeki çoğu omurgalı türünü takip edemediğimiz bir noktadan, bunu tersine çevirdiğimiz bir noktaya geldik. Artık çoğu şeyi takip edebiliyoruz" diyor.

Wikelski, canlıların jeolojik değişimlere nasıl tepki verdiğini anlamanın bu devrimin ilgi alanlarından yalnızca biri olduğunu da sözlerine ekledi. “Örneğin, uzaydan vahşi yaşamın sağlığını araştırabiliriz” dedi.

Buna bir örnek, yaban domuzlarına takılan 30 gramlık küçük ivmeölçerlerle donatılmış elektronik kulak küpeleri.

Bunlar, hayvanın hareketlerindeki değişikliklerden yola çıkarak, bir yaban domuzunda Afrika domuz ateşi (oldukça bulaşıcı bir virüs) ortaya çıktığında, hastalığın yaban domuzları ve evcil domuzlar arasında kolayca yayıldığını gösteriyor.

OYUNUN KURALLARINI DEĞİŞTİRECEK GELİŞME

Araştırmacılar, vahşi doğada bir hastalık salgınının ne zaman ortaya çıktığını bilmenin, hastalığın çiftlikler üzerindeki etkisini azaltmak için önemli olabileceğini söylüyor.

Max Planck Enstitüsü'nde görevli bilim adamı Kevin Morelle, “Bu, yaban hayatı hastalıklarının izlenmesi için oyunun kurallarını değiştirecek bir gelişme” dedi.

Bu teknoloji aynı zamanda bilim insanlarının göçleri yönlendiren süreçleri anlamalarına da yardımcı olacak.

Vericiler şahin kuşu kadar küçük canlılara takıldı ve bu canlıların hareketleri, her yıl Avrupa ve Afrika arasında yaptıkları 2 bin millik göçün ardında yatan gizemleri yakında ortaya çıkarabilir.

UKRAYNA'NIN İŞGALİNDEN SONRA İŞBİRLİĞİ DURDU

Wikelski, “Benzer şekilde, küresel ısınmanın tetiklediği habitat değişikliklerine nasıl tepki verdiklerini belirlemek için hayvan popülasyonlarını inceleyebileceğiz” dedi.

Icarus'un aslında birkaç yıl önce tam olarak faaliyete geçmesi planlanmıştı. Ekip Rus bilim insanlarıyla birlikte Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki bir radyo teleskobunu kullanarak etiketlenmiş hayvanları izlemek için çalışmaya başladı.

Wikelski, “Ukrayna'nın işgalinden sonra bu işbirliğini durdurmaya karar verdik” diye konuştu.

Ekip, bunun yerine Icarus CubeSat adı verilen ve önümüzdeki yıl fırlatılması planlanan küçük bir uydu inşa etti.

Wikelski, şunları ekledi: “Bundan sonra, yaklaşık altı CubeSat'a ve hayvanları dünya çapında hareket ederken ve göç ederken izlemek için kalıcı bir sisteme sahip olana kadar operasyonlarımızı büyüteceğiz. Bu bize hayvanların davranış biçimleri hakkında muazzam miktarda veri sağlayacaktır.”