"Kubbe" savaşları: Altından çeliğe hangi ülke kendini nasıl koruyor?

Dünyadaki kaotik ve çalkantılı durum, süper güçler başta olmak üzere birçok ülkenin savunma sanayilerine astronomik yatırımlar yapmasına neden oluyor. ABD, Çin ve Rusya askeri harcamalarda ilk üç sırayı paylaşıyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından açıklanan 2024 yılına ait rapora göre, küresel askeri harcamalar 2.72 trilyon dolara ulaştı ve 2023’e kıyasla yüzde 9.4 oranında bir artış gözlendi. Bu, Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana görülen en büyük yıllık artış olarak kaydedildi.

Savunma sistemlerinin en önemli bileşenini ise hava savunma sistemleri oluşturuyor. Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu sayılı ülke kendi hava savunma sistemlerine sahip. Diğer ülkeler ise ya bu sistemleri kullanıyor ya da daha primatif çözümlere yöneliyor.

ALTIN KUBBE - ABD

Son olarak ABD Başkanı Donald Trump, Oval Ofis'te yaptığı açıklamada, uzun süredir bahsettiği Altın Kubbe (Golden Dome) savunma sistemiyle ilgili duyurusunu yaptı.
Altın Kubbe, Trump'ın Ocak 2025’teki bir başkanlık kararnamesiyle duyurulan ve kara, deniz ve uzaydan gelebilecek balistik, hipersonik ve seyir füzelerine karşı çok katmanlı bir koruma sağlayacak “ileri nesil” bir savunma kalkanı girişimi.

Sistem kendi görev süresi bitmeden hayata geçirileceğini, dolayısıyla 3 yıl gibi bir sürede sistemin işler hale gelmesini beklediklerini kaydeden Trump, sistemin inşasının maliyetinin yaklaşık 175 milyar dolar olacağını belirtti.

Buna göre "Altın Kubbe tamamen inşa edildiğinde, dünyanın herhangi bir yerinden hatta uzaydan bile fırlatılan füzeleri önleme kapasitesine sahip olacak. 

ABD hali hazırda hava savunması için THAAD, Patriot PAC-3 sistemlerini kullanıyor.

DEMİR KUBBE - İSRAİL 

Demir Kubbe (Iron Dome), İsrailli Rafael Advanced Defense Systems şirketİ ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi tarafından geliştirilmiş, taşınabilir bir hava savunma sistemi.
2011 yılında hizmete alınan Demir Kubbe, 4 kilometre ila 70 kilometre uzaklıktan ateşlenen kısa menzilli roketleri ve top mermilerini durdurmak ve imha etmek için tasarlandı.

Sistem roket ve top mermi̇leri̇ni fırlatılışından kısa bir süre sonra tespit edip i̇mha edebiliyor. Demi̇r Kubbe si̇stemi̇ 3 metre uzunluğunda ve 16 cm çapındaki katı yakıtlı füzeler kullanıyor.
Demir Kubbe bataryası radar, komuta-kontrol merkezi̇ ve her bi̇ri̇ 20 adet füzeli̇, 3 fırlatma rampasından oluşuyor.

Demir Kubbe, Arrow 2, Arrow 3, Demir Işın, Barak 8 ve Davud Sapanı'nın da içinde bulunduğu, İsrail'in geliştirmekte olduğu çok katmanlı füze savunma sisteminin bir parçası konumunda.

ÇELİK KUBBE - TÜRKİYE

Türkiye'nin yerli teknolojiyle geliştirdiği hava savunma sisteminin adı "Çelik Kubbe" olarak açıklanmıştı. "Çelik Kubbe" Türkiye'nin farklı irtifalar için geliştirdiği hava savunma sistemlerlerinin birlikte çalıştığı "bütünleşik bir mimari" olarak tarif ediliyor.

Projede ASELSAN, ROKETSAN, TÜBİTAK SAGE ve Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE) ortak çalışma yürütüyor.

Proje "farklı tehditlere farklı füzelerle" yanıt vermeyi öngörüyor.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) envanterinde halihazırda alçak irtifa tehditleri için ASELSAN tarafından geliştirilen KORKUT ve alçak ve orta irtifa için HİSAR-O sistemleri bulunuyor.

ASELSAN uzun menzilli bölge hava ve füze savunma sistemi SİPER'in de yıl sonuna kadar TSK envanterine gireceğini açıklamıştı.

S400 - RUSYA

Rusya'nın hava savunmasının ana bileşeni S400 füze sistemi üzerine kurulu.

S-400'ler insanlı ya da insansız her türlü hava aracının yanı sıra hem seyir hem de balistik füzeleri imha etme kapasitesine sahip. Azami menzili 400 kilometre, ulaşabildiği en yüksek irtifa ise 30 kilometre.

Ayrıca, her hedefe iki füze kilitleyerek, eş zamanlı olarak 80 hedefi vurabiliyor.

En fazla 3 bin 500 kilometre uzaklıktan fırlatılan orta menzilli balistik füzeleri imha etme kapasitesine sahip.

Bunun dışında Rusya'da Tor, Pantsir, Buk gibi kısa ve orta menzilli sistemler de hava savunmasında aktif rol oynuyor.

Rusya gelecek yıllarda hizmete alacağını duyurduğu S-500 ile sistemi daha da geliştirmeyi planlıyor.

HQ 19 - ÇİN

Çin’in ABD’nin THAAD sistemine rakip olarak geliştirdiği HQ-19 Anti-Balistik Füze Sistemi atmosfer içi ve dışındaki balistik füze tehditlerini imha etmek üzere tasarlandı ve halihazırda Çin Halk Kurtuluş Ordusu tarafından kullanılıyor.

HQ-19 sisteminin 3.000 kilometreye kadar menzildeki balistik füzeleri etkisiz hale getirme kabiliyeti bulunuyor. Çin Savunma Bakanlığı geçtiğimiz aylarda sisteme ilişkin yaptığı açıklamada, “Sistem, 200 kilometreden yüksek irtifalarda ve saniyede 10.000 metreye kadar hızlarda test edilerek doğrulanmış durumda” ifadelerine yer verildi.

SKY SABRE - İNGİLTERE

İngiltere Sky Sabre hava savunma sistemini kullanıyor. 2020 yılında operasyonel kullanıma alınan "Land Ceptor" olarak da bilinen hava savunma sistemi, kısa ila orta menzilli uçak ve füze savunması sağlıyor.

Sky Sabre, MDBA, Saab ve Rafael Advanced Defense Systems tarafından tasarlandı ve üretildi. 3 boyutlu radar sistemi, küçük insansız hava aracı sistemleri gibi düşük seviyeli hedefleri de tespit edebilen 360 derecelik ve 120 km'lik bir tespit menziline sahip.

Sky Sabre atış kontrol sistemi 24 füzeyi aynı anda tekil hedeflere yönlendirebiliyor.