Haberler - ntv.com.tr 10.03.2022 - 09:30 | Son Güncelleme : 10.03.2022 - 09:49
Kremlin Ukrayna’ya saldırmadan önce, Rusya dünyanın tükettiği her 10 varil petrolden birini sağlıyordu. Ancak, ABD ve diğer ülkelerin Rus ham petrolünü yasaklaması nedeniyle küresel petrol piyasası 1970'lerin Ortadoğu kargaşasından bu yana en büyük krizle karşı karşıya kalacak.
Rusya'nın günlük ortalama beş milyon varillik ihracatını hızla değiştirecek çok az alternatif olduğundan, enerji fiyatlarındaki artış muhtemelen çatışma devam ettiği sürece devam edecek.
Dünya ekonomisi, Covid-19'daki duraklamadan çıkış ve artan talebin karşılanması için üretimin artırılması nedeniyle zaten hızlı bir şekilde yükseliyordu.
Uluslararası petrol şirketleri son iki yılda yatırımlarını kısmıştı. Şimdi tüccarlar, ABD ve Suudi Arabistan ile birlikte en büyük üç petrol üreticisinden biri olan Rusya'nın devre dışı bırakılacağını umarak, ham petrol fiyatlarını yıllardır görülmemiş seviyelere yükseltiyor.
Enerji analistleri de ABD Başkanı Joe Biden’ın Rusya’dan doğalgaz, petrol ve kömür alınmayacağının açıklamasıyla birlikte fiyatların muhtemelen daha da yükseleceğine işaret ediyor.
ABD’nin eski başkanı George W. Bush'un eski enerji danışmanı Robert McNally durumu, “Felaket şekilde sıkışacağız. Şu anda ihtiyacımız olan şey daha fazla petrol üreten ülkeler" sözleriyle özetledi.
Bunun kolay olmayacağını da belirten McNally, "Yalnızca Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Kuveyt, birlikte günde 2,5 milyon varilden biraz fazla yedek kapasiteye sahip. Venezuela ve İran, piyasaya günde yaklaşık 1,5 milyon varil katkıda bulunabilir" diye konuştu.
McNally, bu ülkelere yönelik ABD yaptırımlarının kaldırılması gerektiğini de belirtti.
ABD'nin üretimi günde bir milyon varilden fazla artırabileceğini dile getiren McNally, "Ancak bunu başarmak bir yıl alacak ve petrol şirketlerinin daha fazla insan gücü ve ekipman kullanmasını gerektirecektir” ifadelerini kullandı.
Diğer taraftan, yakın tarihte günümüzdeki durumla karşılaştırılabilecek birkaç petrol krizi daha yaşandı. 1978 İran Devrimi esnasında günde tahmini 5,6 milyon varil piyasadan çekildi.
Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği'nin OAPEC(*) Yom Kippur Savaşında ABD'nin İsrail ordusuna destek vermesine karşılık olarak ilan ettiği 1973-1974 ambargosu ve 1990-91 Basra Körfezi savaşı esnasında da günlük 4,3 milyon varil petrol piyasadan çekildi.
(*) OAPEC, OPEC üyesi Arap ülkeleriyle Mısır ve Suriye'den oluşuyor
Öte yandan, Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro'nun konuyu muhalefetle konuşacağını söylemesi ve ardından ülkesinde hapsedilen en az iki ABD’li serbest bırakmasıyla, bu hafta ABD için olumlu bir gelişme yaşandı. Görünüşe göre bu durum, Biden yönetimi yetkililerinin, Washington'un seçim sahtekarlığı, insan hakları ihlalleri ve İran, Rusya ve Çin ile yakın ilişkileri nedeniyle 2019'da uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını görüşmek üzere hafta sonu yaptığı ziyarete bir yanıttı.
Ancak, 30 yıl önce dünyanın en güçlülerinden biri olan Venezuela'nın petrol endüstrisi karmakarışık. Ülkenin, pompa krikoları ve rafinerileri paslanıyor ve kendi halkına zar zor yakıt sağlıyor. Ulusal petrol şirketi, büyük bir ihracatçı olarak pazara geri dönmek için milyarlarca dolarlık yatırıma ihtiyaç duyuyor.
Bunun yanı sıra, 2015 nükleer anlaşmasını canlandırmak ve İran ihracatının musluklarını açmak için ABD ve İran arasındaki müzakereler sadece birkaç gün önce yakın görünüyordu. Ancak Rusya'nın ABD'den, Rusya'ya yönelik Batı yaptırımlarının Rusya'nın İran'la ticaretini engellemeyeceğine dair yazılı bir garanti talep etmesi, görüşmelere dair şüphe uyandırdı.
Ancak, ABD ile İran arasındaki diyaloğun yeniden sağlanması durumunda İran'ın tankerlerde depolanmış ve hemen sevk edilebilecek birkaç yüz bin varil petrolü var. Bu küresel petrol üretimine üretime bir milyon varil ekleyebilir.
ABD’nin petrol krizinde geleneksel müttefikleri ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün üyeleri olan Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt’in yardımı daha büyük önem taşıyor. ABD’li yetkililer, Suudi Arabistan ve diğer Ortadoğulu üreticilerin üretimlerini artıracaklarından umutlu olduklarını söylüyorlar.
Ekonomik büyüme, enerji ve çevreden sorumlu devlet sekreteri Jose W. Fernandez, "Bu ülkelerle sürekli görüşme halindeyiz ve durumdan duruma yardımcı olmak için ellerinden geleni yapmalarını istemeye devam ediyoruz. Onlar, uzun vadeli müttefikler” dedi.
Öte yandan, OPEC Genel Sekreteri Mohammad Barkindo, geçen pazartesi günü Houston'daki CERAWeek enerji konferansında ABD’li petrol üreticileriyle bir araya geldi. Ancak gazetecilere yaptığı yorumlarda kartelin piyasa baskılarını hafifleteceği konusunda çok az umut verdi.
Barkindo, “Dünyada Rus üretiminin yerini alabilecek kapasite yok. Bizim güncel olaylar ve jeopolitik üzerinde hiçbir kontrolümüz yok ve bu piyasanın hızını belirliyor" dedi.
Son olarak, ABD'li yetkililer, ülkenin geçen sonbaharda Rusya'dan günde yaklaşık 700 bin varil ham petrol ve petrol ürünü ithal ettiğini açıkladı. Bunun ABD’deki tüketimin yaklaşık yüzde 3'ü olduğu belirtildi.
