Dünya Sağlık Örgütü tarafından “salgın” olarak nitelendirilen obezite her geçen gün artıyor. Sadece yetişkinlerin değil, çocukların da giderek şişmanlaması tabloyu kötüleştiriyor. Bunda en önemli etkenin yanlış beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı olduğu çok açık. Uzmanlara göre çocuklarda obezitenin artmasındaki en büyük payı ise “abur cubur” sınıfındaki yiyecekler oluşturuyor.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sinem Karaca Atakan, Türkiye’deki her 100 çocuktan 25’nin obez olduğunu söylüyor, “Abur cubur diye tanımlanan kolay ve çabuk tüketilen, hiçbir besleyici değeri olmayan yiyecekler genellikle doymuş veya trans yağ içeren, vitamin ve minerallerden fakir, lif-posa değeri düşük, raf ömrünün uzatılması için koruyucu madde içeren tuz ve şeker oranı yüksek yiyeceklerdir. Bu yiyeceler sık tüketilirse kilo artışına ve obeziteye neden olur” diyor.
Dr. Atakan’a göre, bu gıdalar çocuğu şişmanlatmakla kalmıyor, aynı zamanda çok ciddi sağlık sorunlarına da zemin hazırlıyor:
“Abur cuburlar, trans ve doymuş yağ içermesinden dolayı kalp hastalıklarına, genellikle kızartma işlemiyle yapılması nedeniyle de hem kalp hastalıklarına hem de kansere neden olabilirler. Aşırı tuz ve şeker tüketim sıklığına bağlı olarak hipertansiyon ve diyabete, lif-posa içermemesi nedeniyle sindirim rahatsızlıklarına ve çeşitli kanser türlerine, katkı maddelerinden dolayı da alerjik reaksiyonlara yol açabilir.”
Beslenme ve Diyet Uzmanı Fatma Demirok da bu gıdaların çocuk vücudunda yarattığı değişikliklere ve şişmanlığa götüren sürece dikkat çekiyor:
“Çocukların yağ hücreleri 0-3 yaş arasında oluşur. Bu dönemde kilolu olan çocukların ömür boyu kilolu olma riski artar. Abur cuburlardaki trans yağlar, yağ hücrelerinin oluşmasını artırırken, şeker de hücrelerin oluşma oranını artırır. Özellikle şeker bağımlılık yaptığından, çocukların yedikçe yeme istekleri artar. Bu da obezite riskini katlar.”
Peki hangi abur-cuburlar daha tehlikeli, hangileri daha masum ve bunlardan tamamen uzak durmak mı, arada bir tüketmek mi daha doğru?
Dr. Atakan, bu konuda ailelere çok önemli görevler düştüğünü ve çocuklara atıştırmalık olarak bisküvi, çikolata, cips yerine besleyici ve sağlıklı yiyecekler verilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Bu bağlamda Türk Pediatri Kurumunun, ülkemizde 5 yaşın altında her 4 çocuktan 1’ini tehdit eden aşırı kilo veya obezite ile mücadele için “Abur cubur yemiyorum, sağlıklı atıştırıyorum” adlı bir bilinçlendirme kampanyasını başlattığını da hatırlatmakta fayda var.
Kampanya ile ebeveynlerin çocukları için sağlıklı atıştırmalık alternatiflerine yönlendirilmelerinin hedeflendiğini dile getiren Dr. Atakan, şöyle konuşuyor:
"Kalıcı bir alışkanlık değişimi yaratmak için, yasaklayan değil, yol gösteren olmak gerektiği vurgulanıyor. Öneriler; Besin Yoğunluğu Endeksinin dolu/boş kalorileri tanımlamasına göre sınıflandırılıyor. Dolu kalorilerin yani protein, lif, vitamin ve minerallerin fazla, boş kalori denilen şeker, tuz, doymuş yağ gibi besin öğelerinin az miktarda içermesi tercih edilmesi öneriliyor” diyor.
Diyet Uzmanı Demirok’a göre, cips, bisküvi ve şeker gibi abur cuburların sicili daha bozuk. “Daha tehlikeli” olarak nitelendirdiği bu abur cuburlarla çocuğun olabildiğince geç tanışmasının önemine işaret eden Demirok’un bu konudaki görüşü ve ailelere önerisi ise şu şekilde:
“Çocuğunuz kontrolünüz dışında bu yiyeceklerle tanıştığı zaman sağlıklı alternatiflerle değiştirerek ömür boyu sürecek beslenme kültürünü olumlu etkilemiş olursunuz. Örneğin; cips seven çocuğunuza evde fırında yapılan patates cipsini, bisküvi yerine bal ve yulaftan yapılan kurabiyeleri sevdirebilirsiniz.
Çocuklarınıza sağlıklı abur cuburlar olarak; ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar, kuru kayısı, yaban mersini, kuru üzüm gibi kuru meyveler, süt, yoğurt, meyveli yoğurt veya kakao oranı yüksek bitter çikolata (küçük porsiyon olmak şartıyla) verebilirsiniz.”
