Hacı Bektaş-ı Veli tablosundaki ejderhanın hikayesi: 8 Haziran'da satışa sunulacak

Ahmet el Üsküdari tarafından 371 yıl önce resmedilen, Türk-İslam tarihinin önemli figürlerinden Hacı Bektaş-ı Veli ve Sarı Saltuk Baba'nın yer aldığı portre, Hollanda'nın Hattem kentindeki Oriental Art Müzayede Evi tarafından 8 Haziran'da açık artırmayla satışa sunulacak. SOTA Başkanı Mehmet Tütüncü'nün koleksiyonuna eklediği portre, Türk tarihinin önemli bir eseri olarak biliniyor. Hollanda'ya 1972 yılında gelen Mehmet Tütüncü, DHA'ya yaptığı açıklamada, portrenin derin bir hikayeyi anlattığını ifade ederek, "Ejderha başını görüyoruz portrede. Bu ejderha, Hacı Bektaş-ı Veli’ye gelip soru soruyor, 'Ben evlatlarımı kaybettim, bunlar nerededir?' diyor. Tarihe baktığımız zaman, Sarı Saltuk, Balkanlar’a gittiği zaman bir ejderhayla karşılaşıyor ve onu öldürüyor. Ayrıca bu ejderha motifi, insan nefsini temsil ediyor, yani insanın nefsine yenilmesini" dedi.

"Portreyi Almanya’da bir müzayedede satın aldım" diyen Tütüncü, "Almanya’ya nasıl geldiği konusunda bir fikrim yok. Müzayede evi bana bu konuda bilgi vermedi ama ben görevim gereği Avrupa’da Türk-İslam eserlerinin satılışını takip ediyorum. Bu portrenin de Almanya’da satıldığını görünce, önemini kavrayarak hemen satın aldım" ifadelerini kullandı.

Tütüncü, portrenin etrafında ebru bir çerçeve bulunduğunu, guaj tekniğiyle resmedildiğini ifade ederek, portrenin altında da sanatçı Ahmet el Üsküdari’nin isminin yer aldığını belirtti. Tütüncü, Hacı Bektaş-ı Veli’nin ve Sarı Saltuk Baba’nın Anadolu’nun manevi önderleri olduğunu vurgulayarak, "Hacı Bektaş-ı Veli, Bektaşîlik’in kurucusu ve aynı zamanda Yeniçeriler’in piri. Yani Yeniçeriler yemin ettikleri zaman Hacı Bektaş-ı’nın adına yemin ederlerdi ve savaşa giderlerdi. Öbür taraftaki Sarı Saltuk Baba da Balkanlar’da İslam’ı yayan Hacı Bektaş-ı Veli’nin öğrencisi, mürididir. Bu iki şahsiyetin resimleri elimizde yoktu. Hacı Bektaş-ı Veli’nin çeşitli resimleri var, bir elinde ceylan bir elinde kurt olan. Ancak bunlar çok sonradan yapılmış, tarihi gerçekliği yansıtmayan resimlerdir. Bu resim ise gerçekten Hacı Bektaş-ı Veli’nin ve Sarı Saltuk’un en eski resmi diyebiliriz" diye konuştu.

Tütüncü, portrede resmedilen figürlerin ve özellikle de ejderhanın (yılan) derin bir hikayeyi anlattığını belirterek sözlerine şöyle devam etti:
"Bu resim sadece portre değil aynı zamanda bir hikaye anlatıyor. Bu da üçüncü şahsiyet olan ejderha (yılan). Ejderha başını görüyoruz portrede. Bu ejderha, Hacı Bektaş-ı Veli’ye gelip soru soruyor, ‘Ben evlatlarımı kaybettim, bunlar nerededir?’ diyor. Tarihe baktığımız zaman, Sarı Saltuk, Balkanlar’a gittiği zaman bir ejderhayla karşılaşıyor ve onu öldürüyor. Ayrıca bu ejderha motifi, insan nefsini temsil ediyor, yani insanın nefsine yenilmesini. Burada derin bir hikaye anlatılıyor. Türk sanat tarihi açısından çok önemli bir eser. Portrenin ne kadara satılacağını söylemek çok zor. Bunun pazarı nedir, kim almak ister onu bilmiyorum. O konuda da spekülasyon yapmam doğru olmaz. Ancak şunu temenni ediyorum; bu portre gerçekten Anadolu için önemli bir portre, önemli bir kaynak. Bunun satın alınarak tekrar Anadolu’ya, yani yurduna dönmesi, Nevşehir’deki tekkesinde sergilenmesi veya Ankara’da, İstanbul’da önemli bir müzede sergilenmesini temenni ediyorum."

Hattem kentinde 2016 yılında kurulan, Asya ve İslam Sanatı ile ilgili eserler üzerine uzmanlaşmış Oriental Art Müzayede Evi’nin sahibi ve Genel Müdürü Khalid Alneis ise yaptığı yazılı açıklamada, 8 Haziran’daki müzayedede Hacı Bektaş-ı Veli’nin nadir portresini açık artırmaya çıkaracakların belirtti. Alneis, portrenin tahmini 20 bin ila 30 bin Euro (208 ila 312 bin TL) arasında bir fiyata satılmasının beklendiğini söyledi. Alneis, ayrıca portrenin yanı sıra 19’uncu yüzyıldan kalma Sultan II. Abdülhamid'in tuğrasını taşıyan Osmanlı gümüşü, nişli ve oymalı küre saatin de aynı gün açık artırmada satışa sunulacağını, 30 ila 40 bin Euro (312 bin ila 416 bin TL) arasında bir fiyata alıcı bulmasının beklendiğini ifade etti.