Baryum iki öte gezegenin atmosferinde keşfedildi (En ağır elementin varlığı şaşkınlık yarattı)

Baryumun varlığı, iki aşırı sıcak gaz devi WASP-76b ve WASP-121b'nin atmosferlerinde yüksek rakımlarda keşfedildi. Bu iki öte gezegen, Güneş Sistemi’nin dışındaki yıldızların yörüngesinde dönüyor.

Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlanan ağır elementin şaşırtıcı keşfi, gö kbilimcileri Güneş Sistemi’nin dışındaki atmosferlerin mevcut durumunu sorgulamaya yöneltti.

Porto Üniversitesi'nde ve Portekiz'deki Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço'da (IA) doktora öğrencisi olan Tomás Azevedo Silva konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

“İncelenen iki gezegen de olağanüstü. Her ikisi de boyut olarak Jüpiter ile karşılaştırılabilir. Ayrıca, 1000 derecenin üzerine çıkan son derece yüksek yüzey sıcaklıklarına sahiptirler. Bu öte gezegenler, ev sahibi yıldızlara olan yakınlıkları nedeniyle bu özellikleri sergilerler, bu da bu yıldızların etrafındaki yörüngelerinin bir ila iki gün kadar kısa bir süre alacağı anlamına gelir. Tüm bunlar aynı zamanda  gezegenlere WASP-76 b'deki demir yağmuru gibi benzersiz ve egzotik özellikler verir.”

DEMİR YAĞMASINA RAĞMEN BARYUMUN VARLIĞI ŞAŞIRTTI

Ancak, WASP-76b’deki demir yağmuruna rağmen çalışmanın yazarları gezegenlerin üst atmosferlerinde demirden 2,5 kat daha ağır olan baryumu keşfettiği için şaşırdıklarını bildirdi. Porto Üniversitesi’nden Olivier Demangeon, “Gezegenlerin yüksek yer çekimi göz önüne alındığında, baryum gibi ağır elementlerin atmosferin alt katmanlarına hızla düşmesini beklerdik” dedi.

Silva ise, “Bu, bir bakıma 'tesadüfi' bir keşifti. Özellikle baryum bulmayı beklemiyorduk. Bu ağır element daha önce hiçbir öte gezegende bulunmadı” değerlendirmesinde bulundu. 

Diğer taraftan, hem WASP-76 b hem de WASP-121 b'de baryum tespit edilmiş olması, bu öte gezegenlerin atmosferlerinin bilim insanlarının ilk başta düşündüğünden daha farklı olduğunu düşündürdü. Demangeon ve Silva, Dünya'da, baryumun bazen havai fişekler aracılığıyla gökyüzünde görüldüğünü söyledi. Ancak, araştırmacılar yüksek irtifalarda baryumun doğal varlığına neyin neden olduğunu belirlemek istediklerini açıkladı. 

Öte yandan, bir öte gezegenin atmosferinin bileşimini belirlemenin çok özel ekipmanlar gerektirdiğini aktaran araştıramcılar,  ESO'nun Şili'deki Çok Büyük Teleskobu'na (VLT) bağlı  ESPRESSO cihazını kullandıklarını söyledi.

BARYUM NEDİR?

Sembolü Ba olan kimyasal bir element olan baryum, Latince'de ağır manasına gelen "barys" kelimesinden türetildi.  Atom numarası 56 olan baryum  Periyodik tablonun 6. sırasında ve 2. grubunda bulunuyor. Ayrıca,  Baryum ilk defa 1774 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Sheele tarafından tanımlandı.

Baryum element halinde beyaz-gri metalik renginde görünüyor  fakat yüksek reaktivitelikten dolayı genellikle element halinde bulunmuyor. Bütün bileşikleri zehirli olan baryum, yakıldığında elma yeşili bir renk veriyor.