Şili’nin Chajnantor platosunda yer alan, dünyanın en büyük teleskop ağı ALMA, düzenlenen görkemli bir törenle açıldı. VİDEOYA GİT.
Uluslararası kurumların ortaklığıyla hayata geçirilen, dünyanın en büyük astronomi projesi olan ALMA, insanlığa Uzay’ın bugüne kadar görülmemiş, sayısız gizemle dolu olan köşelerini gösterecek. 2012'NİN EN PAHALI UZAY PROJELERİ.
Başkent Santiago’nun 1500 km kuzeyinde, Atakama Çölü’nde yerden 5 bin metre yükselikteki Chajnantor platosunda bulunan ALMA teleskop ağı, bilim dünyasının son yıllarda sunduğu en büyük projelerden biri.
Neredeyse sıfır nem ve bitki örtüsü bulunan Chajnantor platosunda yer alan ALMA, sahip olduğu konum sayesinde, Uzay’ın Kuzey Yarımküre’deki hiçbir teleskop tarafından gözlemleneyemeyen noktalarını görebiliyor.
Su buharlaşmasının yaşanmadığı, dünyada eşi benzeri bulunmayan bir coğrafyada yer alan ALMA, Uzay’dan gelen ışığı hiçbir müdahaleye uğramadan yakalayabilmesi sayesinde tüm teleskoplardan ayrılan bir özelliğe sahip.
İspanyolca’da ‘ruh’ anlamına gelen ALMA, hem gökyüzünü görme kapasitesi, hem de yakaladığı muntazam görüntüler sayesinde galaksilerden yıldızlara kadar sayısız kozmik yapı ve cismi bugüne kadar görülmemiş bir netlikte bizlere sunacak.
Kuzey Amerika, Avrupa ve Asyalı astronomi kurumlarının ortak projesi olarak hayata geçen ALMA, dünyanın en gelişmiş teleskop ağına uygun olacak bir yere inşa edildi.
Chajnantor Mauna Kea’daki gözlemevlerinden 750 metre ve Cerro Paranal’daki VLT’den (Çok Büyük Teleskop) de 2400 metre daha yüksekte bulunuyor.
Chajnantor platosu, deniz seviyesinden beş bin metre yükselikte, nem oranı çok düşük ve güneşin bol olduğu en ideal yer olarak belirlendi.
Şili’nin Bolivya sınırındaki And Dağları’ndaki bir düzlükte yer alan Llano Chajnantor’da bulunan plato, sahip olduğu özelliklerle bilim insanları şaşırttı.
ALMA’nın inşasından önce bölgede ölçümler yapan bilim insanları, ilk sonuçlar karşısında donanımlarının bozulduğunu zannetti.
Bunun nedeni, nem oranının inanması güç şekilde düşük bir seviyede olmasıydı.
ALMA için en uygun yeri bulduğuna emin olan gök bilimciler, teleskop ağının her biri 7 ila 12 metre arasında çapa sahip olan 66 anteninin inşası için onay verdi.
66 anten, Uzay’ın en karanlık noktalarından Dünyamıza ulaşacak en cılız ışığı bile yakalayarak, bilinmeyen köşelerden bize haber ulaştıracak.
ALMA’nın direktörü Thijs de Graaw, ‘yıldızların oluşumu, gezegenlerin doğumu gibi kozmik başlangıçları temsil eden olayların yanı sıra, Büyük Patlama’nın ardından evrenin nasıl oluştuğunu da daha iyi anlamak istediklerini’ söyledi.
Graaw, “Evreni milimetrik ve daha düşük dalga boylarında gözlemlemek devrimsel bir gelişme. Bu sayede kozmik toz bulutlarının ardına geçerek yıldızların düzenini gözlemleyebileceğiz” ifadesini kullandı.
Mevcut teleskoplar, kozmik toz bulutlarının ötesini göremiyor. Ancak ALMA için bu bir sorun teşkil etmiyor.
Kısaca, ALMA ile insanlık Uzay keşfinde çok önemli ve yeni bir pencere açıyor.
1.5 milyar dolarlık bir proje olan ALMA’da yer alan ülkeler ise ABD, Kanada, Japonya ve Fransa ile Almanya başta olmak üzere çeşitli Avrupa ülkeleri.
İnsanlığın bugüne kadar geliştirdiği en güçlü teleskop olan ALMA, 20 yıldır Dünya’nın Uzay’daki gözü görevini gören Hubble Uzay Teleskopu’ndan 10 kat daha güçlü.
ALMA’nın inşası 2005 yılında başladı. Tam olarak faaliyete geçmeden önce araştırmalara başlayan ALMA, bugüne kadar çok sayıda keşifte bulundu.
ALMA, inşası tamamlanan tesislerinin aktif hale gelmesiyle tam fonksiyonlu bir gözlemevi haline geldi.
Sahip olduğu kapasitenin tamamını kullanabildiği zaman, ALMA Evren’in oluşumundan hemen sonrasına rastlayan zamanı gözlemleyebilecek.
Büyük Patlama’dan sadece birkaç milyon yıl sonrasını gözlmeleyebilecek kadar Uzay’ın derinliklerine inebilecek olan ALMA, bilim dünyasına Evren’in oluşumu hakkında bugüne kadar elde edilmemiş bilgiler sunacak.
ALMA sayesinde, gök bilimciler, 13.77 milyar yıl önce yaşandığına inanılan ve Evren’in orijini oluşturan Büyük Patlama’nın sırrını biraz daha aydınlatmayı amaçlıyor.
ABD Ulusal Bilim Derneğini’nin Astronomi Bilimleri Bölümü direktörü Jim Ulvestad, Space.com’a yaptığı açıklamada, “Bana sorarsanız, ALMA gibi bir araçla Evren’in 12 milyar yıl öncesine bakacak olmak inanılmaz bir şey” ifadesini kullandı.
ALMA, Uzay’daki en cılız ışığı bile tespit edebilecek kadar güçlü merceklere sahip teleskoplara sahip.
Uzay’da çok hızlı hareket eden ve Dünya’dan çok uzaklarda bulunan gözle görülemeyen kızılötesi ışınları, ALMA rutin bir işlem olarak yakalayacak.
Uzay’ın derinliklerine inebilmek için, bilim insanları sadece geleneksel, mercekli teleskoplar değil, kozmik boşluktaki uzun dalga boyları halindeki radyasyonu da tespit edebilen radyo teleskopları kullanıyor.
Bu dalga boyları, birkaç yüz mikrometre ile 1 milimetre arasında değişiyor. Bu miktarlar, görünebilir ışık spektrumunun dışında kalıyor.
Bu dalga boylarındaki ışık yıldızlar-arası uzaydaki mutlak sıfırın bir kaç on derece üzerinde muazzam soğuk bulutlardan, ve Evrendeki en erken ve en uzak bazı gökadalardan gelmektedir.
Gökbilimciler bunu yeni yıldızların doğduğu yerlerde bulunan yoğun toz ve gaz bölgelerinde yer alan moleküler bulutlardaki kimyasal ve fiziksel koşulları incelemek için kullanabilirler.
Evrendeki bu bölgeler görünür ışıkta genellikle karanlık ve örtülüdürler, fakat tayfın milimetre ve milimetre altı bölgelerinde aydınlık bir şekilde parıldarlar.
Genelde, uydu çanağı ne kadar genişse, Uzay’dan alınabilecek görüntü o kadar uzakta ve net oluyor.
ALMA ise sahip olduğu 66 tane sıra halindeki antenleriyle, interferometre adı verilen bir yöntem kullanıyor.
Bu teknik, daha küçük antenlerin senkronize çalışmasıyla, çok büyük bir çanağın üretebildiğinden çok daha güçlü bir çözünürlük oluşturuyor.
ALMA’nın kapladığı alanın çapı, yaklaşık 16 kilometre.
Ulvestad, ALMA’nın açılışından önce düzenlenen basın toplantısında, “ALMA, mevcut milimetrik teleskoplardan 100 kat daha güçlü bir sistem” ifadesini kullandı.
Açılışta, Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera, yüzlerce davetlinin katıldığı törende konuşma yaptı.
Uzay’ın bugüne kadar görülmemiş noktalarını bize sunmanın yanında, ALMA kozmik boşluktaki gaz ve toz bulutlarının hareketini ve etkileşimini de gözlemleyecek.
Böylece yıldızların ve gezegenlerin oluşumunu tespit edecek. Genç yıldız ve gezegenlerin oluşumu, Güneş Sistemi’nin nasıl oluştuğu hakkında çok daha güçlü deliller sunacak.
ALMA, Dünya’mızın orijini Güneş Sistemi’nden başlayarak, içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi gibi sayısız galaksi ve kozmik yapıyı içinde bulunduran Evren’in oluşumuna kadar uzanan uçsuz bucaksız bir gözlem şansı sunacak.
