2500 yıldır yaşayan kent: Sana
Yemen'de halkın yüzde en az 40'ından fazlası tarafından ağızda çiğnenerek
tüketilen edilen "gat" bitkisi nedeniyle, öğle saatlerinde hayat durma noktasına
geliyor. Yılın her ayı yetiştirilebilen gat bitkisi, kadın-erkek, küçük-büyük
bütün halk tarafından çiğneniyor. Diğer Arap ülkelerinde uyuşturucu olarak kabul
edilen ve kullanımı yasak olan gat, ülke ekonomisinde petrolden sonra ikinci
sırada yer alıyor.
Günlük tüketilmesi gereken gat filizi, 300- 400 gramlık poşetler içinde
satılıyor. Kalitesine göre bir poşeti 300 riyalden (2 TL) başlıyor, 10 bin riyale
kadar (60 TL) çıkıyor. Yemen'de 8 ila 10 milyon kişi tarafından tüketildiği
sanılan gat bitkisi için bir günde dönen paranın, 30 milyon dolar (yaklaşık 50
milyon TL) olduğu, 5 milyon kişinin gattan para kazandığı ifade ediliyor.
Ekonomik değerinin dünyaca ünlü Yemen kahvesinin önüne geçmesi nedeniyle
kahve bahçelerinin yerine son yıllarda gat dikmeye başlanmış. Yetişirken çok
fazla miktarda suya ihtiyaç duyan bitki, ülkenin su kaynaklarını da tehdit etmeye
başlamış. Bu konuda yayımlanan bilimsel raporlarda, ülkede zaten yetersiz olan
yer altı sularının 10 yıl sonra tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu
belirtiliyor.
Sana'da ve ülkenin diğer kentlerinde bizdeki çay ocakları veya
kahvehanelerin benzeri gat çiğneme evleri var. Hayatı saat 12.00-16.00 arasında
durma noktasına getiren gat için, bu evlerde yüzlerce kişi toplanıyor. Gatın
ağzın sağ tarafında çiğnenmesi nedeniyle sağ yanakları şişmiş ve sarkmış insanlar
dikkat çekiyor.
Yemen'deki gatın yüzde 60'ı, ülkenin en büyük kabilesi Ammar aşireti
tarafından üretiliyor. Yemen'de 32 yıldır devlet başkanlığı koltuğunda oturan ve
son aylarda görevini bırakması için geniş çaplı protestoların hedefinde olan
Salih de Ammar aşireti üyesi. Ülkedeki muhalifler, Salih'in aşiretinin gattan
yüksek ekonomik kazanç sağladığını, bu yüzden gatın yasaklanmadığını, hatta
teşvik edildiğini ileri sürerek halkın uyuşturulduğunu savunuyor.