Başka hiçbir tıp dalında kişinin hikayesinin annesiyle birleştirilmediğini, ancak yenidoğan yoğun bakımında, annenin hastalıklarının bebeğin hayatı için de önemli olduğuna değinen Acıbadem Maslak Hastanesi Bebek Yoğun Bakım Uzmanı Dr. Pınar Dayanıklı, bu nedenle yenidoğan bebekte annenin hikayesinin çok ince ayrıntılarıyla alınarak bebeğe bir bütün olarak yaklaşılması gerektiğini söylüyor.
Tüm bu bütünlüğü sağlayan tıp alanına “Maternal Fetal Tıp” (Perinatoloji) deniliyor. Anne ve bebeğin hikayesinin birlikte değerlendirilmesi, yenidoğan yoğun bakıma yatan ya da yatma ihtimali olan bebeklerin ön değerlendirmesi için önemli.
Perinatoloji uzmanı aslında, bebek daha anne karnındayken diğer ilgili uzmanlık dallarındaki hekimlerle birlikte değerlendirmeler yaparak, bebeğin risklerini belirleyip bir yol haritası hazırlıyor.
Bu değerlendirmeler sırasında, bebeğin neden kaybedildiğine ilişkin olasılıklar belirleniyor, devam eden gebelikteki riskler saptanabiliyor, bebek doğmadan planlanacak cerrahiler anne karnında yapılabiliyor, bu değerlendirmelerde bebeğin bir değil iki tane olduğu belirlenebilir, bebekte o ana kadar saptanmamış birtakım bulgular fark edilebilir.
Anne karında ikiz başlayıp teki kaybedilen bebekler olabilir, tek eşi kaybedilmiş olan prematüre bebeklerin nörolojik gelişimleriyle ilgili sorunları olabilir, bazen doğum aşamasında doğum doktorlarının çocuk doktoruna iletemediği bilgiler olabiliyor, bunların önceden planlanması mümkün olabilir.
BEBEKLERİN BİREY OLDUĞU UNUTULMAMALI
Dünyaya sağlık sorunlarıyla gelen ya da prematüre doğan bebekler, hastanelerde soyadlarıyla ya da oda numaralarıyla isimlendirilir. Aileler de yaşadıkları sıkıntının arasında bebeğin ismini koymayı hep hastaneden çıkıp eve gittikleri zaman dilimine erteler. Dr. Pınar Dayanklı, bu konuda da farklı bir yaklaşımı benimseyeceklerini belirtiyor.
"Bebekler diğer bebeklerle iç içe değil, hepsi kendi özel alanlarında bakılacak. Ünitenin enfeksiyondan korunma prensibiyle paralel olarak bebeğe yeterli alan sağlanmasına yardımcı oluyor. Bebekler yan yana sıralanmak yerine, isimleri ve kendi bölümleriyle anılacaklar. Bu anne ve babalar için çok önemli. Çünkü doktor ve hemşire ekibinin vaka olarak değerlendirebildiği bebekler, anne ve babaları için ailenin bir ferdi. Bu hissettirildiği zaman aile için çok tatminkar oluyor.
Yenidoğan yoğun bakım çok stresli bir ortam. Makine gürültüleri ve alarmlarının yanı sıra aileler kendilerini çok güçsüz, yetersiz hissedebiliyor. Bu hissin üstüne bir de bireysellikten uzaklaşılırsa çok stresli bir durum oluyor, yoğun bakımdan çıktıktan sonra da ailenin tavırlarına etki ediyor. Ünitede her bebeğe aynı hemşirenin bakmasına büyük özen göstereceğiz. Her bebeğin daha çok ona sahiplenen, onun özelliklerini bilen hemşireler tarafından bakılmasına çok önem veriyoruz.
ANNE VE BABANIN YAŞADIĞI 'İLKLER' ÖNEMLİ
Anne ve babaların bebek ünitedeyken bakıma katılmaları, bebeğin ilklerini hemşirelerle birlikte yaşamalarını da çok önemsiyoruz. Bebeğin ilk banyosu, kuvözden çıkarılması, tulum giydirilmesi, oksijenden cihazından çıkarılması, sık aralıklarla beslenmesi ve bakımına dahil olmaları, aileleri becerikli, bilgili kılıyor. Böylece bebeklerine kırılgan canlı olarak değil, huyunu, suyunu anladıkları küçük bebek olarak yaklaşmalarını sağlıyor, bu da hayat boyu etki ediyor.
Aileler büyük bir travma geçiriyorlar, kendilerinin de kontrolün bir kısmını ele almaları gerekiyor. Bunu onları bakıma daha çok dahil ederek gerçekleştirmeyi amaçlıyoruz. Bir diğer prensibimiz, aileleri günlük hekim ve hemşire ziyaretleri sırasında da (visit yaparken) bebeğin o günkü planlarına katmayı doğru buluyoruz. Biz tüm bunları zaten bebek için yapıyoruz. Aileler bu şekilde planlardan haberdar olurlarsa sorunları az oluyor, kötü haberi de iyi haberi de paylaşmış oluyorsunuz. Bunu sindirmeleri daha kolay oluyor, tamamen karanlıkta tutulan ailelere bebeğinizi ameliyat edeceğiz demek çok farklı.
Anneler bebeklerini yoğun bakımda bırakıp gittikleri zaman anne sütüyle güçlü bir bağı sürdüreceklerini bilmeleri lazım. Anne düzenli aralıklarla süt pompasıyla sütünü sağlıyor. Bebeği için ayrılan bir buzdolabında sütlerini biriktiriyor. Prematüreler için anne sütünün önemi yadsınamaz. Sindirim sistemi ve barsaklardaki sorunlar azalıyor, anneleri hep destekliyoruz. Annenin gerek ünitede gerek evde bebeğinin beslenmesine katkıda bulunmak çok önemli."
KANGURU BAKIMI BEBEKLERİ MUTLU EDİYOR
Kanguru bakımı ilk kez 1983 yılında Kolombiya Bogota’da imkansızlıklardan iki neonatoloji uzmanının düşünüp geliştirdiği bir yöntem. Kanguru bakımında, sadece solunum desteği alan bebek, annenin çıplak tenine yerleştiriliyor, bebeğin bir kulağı annenin kalbine konuluyor. Bu bakım yöntemi sayesinde bebek ölüm hızlarının yüzde 70’lerden yüzde 30’a düşürülmesiyle başka ülkelerde de uygulanmaya başlanmış.
Günümüzde çok yoğun olarak uygulanıyor, aletler ne kadar gelişmiş olsa da sorunlar yaşanıyor. Bebeklerin kalp hızları yavaşlıyor, soluk almayı unutuyorlar. Çalışmalar göstermiş ki hem zamanında hem zamanından önce doğan bebeklerde bu tür uygulamalar vücut ısısının sabitliğini, düzgün nefes alınmasını sağlıyor. Kandaki oksijen miktarının dalgalandığı dönemler var, onların en aza indirilmesi gerekiyor. Bebeğin derin uykudaki süresi uzatılmış oluyor. Anne tarafındaki faydaları ise annenin bebekle olan bağını güçlendiriyor, anne sütünü artırdığına ilişkin bulgular var. Babalar da kanguru bakımını yapabiliyor, burada önemli olan bebeğin anne ya da babasının kalp hızını duyarak kendini huzurlu hissetmesi.
ANNE VE BABALARI RAHATLATAN ÖNERİLER
Dr.Dayanıklı, anne ve babalara bebek hakkında tatmin edici bilgi verdiklerini, bunun da aileler üzerinde olum etki yaptığını anlatıyor:
"Hemşire ve doktorla birlikte bebeğin neresinde ne var, o cihazlar neden kullanılıyor bilgilendirilmesi çok rahatlatıcı. Süt almaya başladıkça da rahatlıyor, eğer karanlıkta tutulursa, bebeğin gelişmeleri anlatılmazsa, anne ve baba için tıp diliyle kısa kısa konuşup anne baba bilgisiz bırakılırsa endişeleri çok fazla oluyor.
Baştan bazı olasılıklardan bahsedip gün ve gün detaylardan bahsedilebilirse, anne için çok daha tatminkar oluyor. Annelere, “Biz bu işleri yapıyoruz, sizin bebeğiniz gibi yüzlerce bebeğe daha aynı bakımları uyguladık. Bilgimizi bebeğiniz için kullanacağız, ama bebeğiniz sizin sütünüzle, ilginizle büyüyecek” diyorum.
Anne bebeğin bakımına katkıda bulunabileceğini bilmeli. Anne kendisinin yaptığı yanlışlıktan dolayı bebeğinin prematüre doğduğunu sık sık düşünüp kendini suçlayabiliyor. Oysa prematüreliğin sebebi yüzde 100 açıklanmış değil. Enfeksiyonlar ve anomaliler nedeniyle prematüre gelişebiliyor. Bazen suçluluk hissi üniteden çıktıktan sonra bile sürüyor. Anneyi doktor ve hemşirelerin çok desteklemeleri lazım. Kırılgan çocuk sendromu, prematüre ya da kalp hastası olsun, aileyi etkisi altına alıyor ve yıllarca bu psikolojik durum sürebiliyor. Doğum öncesinde endişeleri olanlar daha çok etkileniyor.
ANNELER PSİKOLOJİK DESTEK ALABİLİR
Bu nedenle çocuğun normal yaşam süreceğini bildirmenin yanı sıra, aileyi nasıl desteklediğimiz çok önemli. Bu durumda ailelere psikolojik destek almalarını önerebiliyoruz. Bebeği hasta ve erken doğduğu için bebeğini kabullenmeyen anneler oluyor, bu anneyi daha da yıpratıyor. Bu nedenle hemen isim koymak, bireyselleştirilmiş bakım ailenin psikolojik durumunu da olumlu etkiliyor. Bebeğin odasına müzik çaları koymak, ailenin fotoğraflarının olması, ailenin rahatlamasını sağlıyor. Hastanemizde bu nedenle annenin bebeğinin yanına gelince ayakta değil, oturabileceği geniş mekanlar yarattık.
Anne ve babalar birçok bebek bakmak zorunda kalan hemşireden çok daha temizler. Çünkü onların ellerini yıkamaları, kıyafet giymeleri, enfeksiyon bulaşma şansını sıfıra indiriyor. Enfeksiyon kaynağı anne ve babalar değil, onların içeri sık girmesi de değil. Devamlı bebeklerle haşır neşir olanların enfeksiyona karşı alacağı önlemlerdir. Bunu da minimuma indirmek için birebir bakım sağlanması önemli ve vazgeçilmezdir. Bebeğin gelişiminde ünitede sağlanması gereken başla şartlar da var. Belli saatlerde ünitedeki seslerin azaltılması, ışığın kapatılması, derin uyku süresinin uzatılması gerekiyor.
Bebek annesiyle birlikte aktif olup annesiyle birlikte dinleniyor. Bebeğin içinde bulunduğu kuvözün bile monoton gürültüsü var. Bebeğin derin uykuda geçireceği süreyi artırıyoruz. Bebeğe yatarken verilecek pozisyonlar bile önemli. Kas kuvveti gelişmediğinden yatağında pozisyon vermek lazım, çünkü hep aynı pozisyonda yatması bebeğin kas gücünün gelişmemesine neden olur. Yana çevrilmeden bırakılan bebekler anne karındaki gibi olamaz. Eğitilip haftasına uygun pozisyonlar verilmesi önem taşıyor.
- Etiketler :
- Haberler
