Demir, yerkabuğunda en sık bulunan ikinci metal. Vücuttaki birçok fonksiyon için hayati önem taşıyor. En önemli görevi ise kanda hemoglobin üretmek, yani dokulara oksijen taşımak.
Vücutta ihtiyaç duyulan demirin çeşitli nedenlerle karşılanamaması durumunda ortaya çıkan demir eksikliği, dünyadaki en yaygın beslenme sorunu olarak görülüyor ve tüm anemi (kansızlık) nedenlerinin yarısını oluşturuyor. Kadınların vücudunda bulunması gereken demir miktarı 3.5 - 4 gram, erkeklerin ise 4 - 5 gram arası.
Dünyada en sık görülen anemi türünün demir eksikliği anemisi olduğunu, üretken dönemdeki kadınların üçte ikisinde ise demir eksikliği bulunduğunu belirten İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinde demir eksikliği olduğunu söyledi.
Demir eksikliğinin ülkemiz için de çok ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu ifade eden Dr. Evrenkaya, çok fazla önemsenmeyen ama sonuçları bakımından çok ciddi sağlık sorunlarına yol açan demir eksikliğinin yaşam kalitesini önemli oranda düşürdüğüne dikkat çekti.
Vücuttaki demir miktarının azalması durumunda en çok etkilenen organların kalp ve damarlar olduğunu aktaran Prof. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, demir eksikliği ile ilgili sık sorulan soruları şöyle yanıtladı:
- Demir eksikliği neden kaynaklanır?
Genel olarak bakıldığında, demir eksikliğinden sorumlu olan 4 ana neden vardır:
1. Azalmış demir alımı (diyette demir kaynaklarının azlığı, az et tüketmek, vejateryen olmak, yoksulluk.)
2. Azalmış demir emilimi (mide asiditesini azaltan ilaç kullanımı, demiri bağlayan ilaç ve yiyecekler, bazı gastritler, mide küçültme ameliyatları, çölyak gibi emilim bozuklukları.)
3. Artmış demir ihtiyacı (gebelik, emzirme dönemi, sık doğum yapmak, büyüme ve ergenlik dönemi.)
4. Artmış demir kaybı.
Günlük pratikte, demir eksikliği ile yüzleşen kişilerde ilk sırayı adet görmekte olan kadınlar almaktadır. Bu grubu, kan sulandırıcı ilaç kullanımına bağlı mide ve bağırsak kanaması geçiren orta-ileri yaş kişiler izler.
- Demir eksikliğinin belirtileri nelerdir? Demir eksikliği kişinin hayatını nasıl etkiler?
Saç dökülmesi, tırnaklarda yumuşama ve yırtılma, ciltte kuruluk, ciltte solukluk, dudak birleşkelerinde çatlaklar, dilde yanma hissi, yutkunma bozukluğu, halsizlik, sabah yorgun uyanma, enerji düşüklüğü, konsantrasyon ve algı bozukluğu, efor kapasitesinde azalma ve nefes darlığı, baş dönmesi, göz kararması, baş ağrısı, tansiyon düşüklüğü, uyku sorunları, üşüme, kulak çınlaması, el ve ayaklarda uyuşma gibi belirtilere neden olur. Demir eksikliği kişinin hayatını çok olumsuz etkiler. Üçüncü dünya ülkelerindeki kadınlar arasında kalp yetmezliğinin önde gelen nedenidir. Demir eksikliğine bağlı hastalık ve rahatsızlıklar şöyle özetlenebilir: Kalp hastalıkları (kalp ritm bozuklukları, taşikardi, kalp yetmezliği, kalp büyümesi), sorunlu gebelikler (bebekte düşük doğum ağırlığı, bedensel ve zihinsel gelişim geriliği, erken doğum riski), bağışıklık sisteminde zayıflama, gelişme çağındaki çocuklarda zihinsel gelişme geriliği, huzursuz bacak sendromu.
- Demir eksikliği anemisi nedir, her demir eksikliği anemiye yol açar mı?
Anemi (kansızlık) tanımını yapabilmek için, önce kişinin tam kan (hemogram) tahlili yaptırması gerekir. Hemoglobin değerinin erişkin kadında 12 gr/dl ve erişkin erkekte 13 gr/dl değerinin altında olmasına anemi adı verilir. Demir eksikliği anemisi tanısı için mutlaka ferritin, demir ve total demir bağlama kapasitesi testlerine bakılmalıdır. Demir eksikliği anemisi tanısı için, ferritin değerinin 15 ng/ml değerinin altında olması gerekir. Tanıyı destekleyen bir diğer değer de “transferrin saturasyonu” dur. Bu değerin % 16’nın altında olması iledemir eksikliği anemisi tanısı konur. Bu değerler düşük olmasına rağmen, hemoglobin düzeyleri normal sınırlarda olabilir. Bu duruma “demir eksikliği” adı verilir. Anemi olmamasına rağmen, birçok yakınmaya neden olabilir. En sık görüleni, huzursuz bacak sendromudur.
- Demir eksikliği anemisi neden daha çok kadınlarda görülür?
Demir eksikliğine neden olan durumların başında, % 30 oranı ile rahim kanamaları yer almaktadır. Kadınların birçoğunda uzun süren ya da hacim olarak çok olan adet kanamaları demir eksikliğine neden olmaktadır. Hamilelik ve emzirme nedeniyle de kadınlarda daha çok demir eksikliğine rastlanmaktadır.
- Demir içeren yiyecekler nelerdir?
Normal diyet 15-20 miligram demir içerir. Bu miktarın yaklaşık 1-2 miligramı hergün ince bağırsağın başlangıç bölümünden emilir. Demir içiren yiyecekleri şöyle sıralamak mümkündür:
- Karaciğer.
- Dalak, sucuk, sığır eti, koyun eti.
- Baklagiller
- Yulaf, maydanoz, kabak çekirdeği, fıstık içi, ceviz.
- Ispanak.
- Bir meyve konsantresi olan pekmez de demirden zengindir.
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler.
- Yumurta.
- Demir eksikliği nasıl tedavi edilir?
Demir eksikliği tedavisinde ilaç ve diyet kullanılır. Kullanılacak ilacı hastanın durumuna, aneminin ciddiyetine ve maliyete göre hekim belirler. Demiri ilaçla yerine koymanın üç yolu vardır: Ağızdan ilaç kullanımı, kalçadan enjeksiyon, damarda demir infüzyonları. Her bir yöntemin avantaj ve dezavantajları vardır. Ağızdan tedavi uzun süren, mide ve bağırsak yan etkileri olan, ancak ucuz tedavilerdir. Demirden zengin gıdaların tüketilmesi, demiri bağlayacak olan gıdaların yemekten hemen sonra tüketilmemesi (çay), demir emilimini artıracak gıdaların tecih edilmesi (vitamin C) önerilir.
- Demir eksikliği uzun sürerse ve tedavi edilmezse ne gibi sağlık sorunları görülür?
Uzun süren demir eksikliği olan kişilerde, en önemli sağlık sorunu kalp ve damar sistemi üzerindedir. Kronik anemilerde kalp yetmezliği, çocuklarda gelişme ve büyüme geriliği sık görülür. Tedavisiz olguların kalp ve metabolik sorunlarla hayatını kaybettikleri bildirilmiştir.
- Demir eksikliğine maruz kalmamak için alınması gereken tedbirler nelerdir?
Demir eksikliği en çok adet bozukluğu olan kadınlarda görülmektedir. Özellikle adet düzeni bozuk olan kadınların jinekolojik muayenelerini aksatmamaları, her adet döneminde ilave demir ilacı almaları önerilir. Genel olarak, kırmızı etten ve ciğerden zengin bir belenme önerilse de, bu beslenme desteği sosyoekenomik koşullar ile yakından ilgilidir.
- Etiketler :
- Haberler -
- Yaşam
- Saç Bakımı
- Kadın Sağlığı
- demir eksikliği
- Beslenme
- kansızlık
- anemi
- Genel Sağlık
- Saç
