Diğer dürtü kontrol bozukluklarına çalmaya yönelik dayanılmaz dürtü olan Kleptomani, haz alma amacıyla yangın çıkarma olan Piromani ve haz alma amacıyla kişinin kendi saçını yineleyen biçimde yolması anlamına gelen Trikotillomani'yi örnek göstermek mümkün.
Psikiyatri Literatüründe 1900’lü yılların başında “Oniomania” olarak tanımlanmış olan bu bozukluk son yıllarda “kompulsif alışveriş” şeklinde ele alınmakta.
Dürtü kontrolü bozukluğunun başlıca özelliği, kişiye ya da başkalarına zarar verecek bir eylemde bulunmaya yönelik bir dürtü, güdü ya da dayanılmaz isteye karşı koymada başarısızlık olduğunu belirten Amerikan Hastanesi Psikiyatri Bölümü'nden Dr. Gülçin Arı Sarılgan dürtü kontrol bozukluklarını anlattı.
Birey alışverişte bulunmadan önce gerginlik ya da uyarılma duygusunda giderek artma hisseder ve sonra alışveriş sırasında haz alma, doyum bulma ve rahatlama yaşar. Alışverişin ardından çok para harcadığı için pişmanlık, kendini kınama ya da suçluluk hissedebilir.
10 YIL SONRA FARK EDİLİR
Diğer dürtü kontrolü bozuklukları Aralıklı Patlayıcı Bozukluk (ciddi saldırganlık atakları), Kleptomani(çalmaya yönelik dayanılmaz dürtü), Piromani (haz alma amacıyla yangın çıkarma), Patolojik kumar oynama, Trikotillomani (haz alma amacıyla kişinin kendi saçını yineleyen biçimde yolması) dır.
Amerikan toplumunda yüzde 1-6 oranın da görülür, yüzde 80-90’nını bayanlar oluşturur. Özellikle adet öncesi (premenstrüel) dönemde daha fazla görülür. Başlangıcı 18 yaş civarıdır ancak bunun problem olarak fark edilmesi genellikle 10 yılı alır.
Nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak psiko analitik görüşe göre bu kişilerin genellikle benlik değerleri düşüktür; giyim ve mücevher en çok satın alınan şeyler olup, bunlar dış dünya tarafından en çok dikkat çeken objelerdir. Kişi satın alma davranışı ile “geleceğin var olduğunu kendine inandırarak temel ölüm kaygısını azaltır.
KADINLAR MÜCEVHER, ERKEKLER OTOMOBİL
Bu bozukluğa sahip bireylerin alışveriş paternleri tipiktir. Alışveriş dürtüleri genellikle epizodik olup haftada bir civarında, ortalama bir saat süren ataklar halinde ortaya çıkar. Tüm yıl boyunca süregenlik gösterir, diğerleri gibi yalnızca doğum günleri ve bayramlarda yoğunlaşmaz.
Kişi genellikle evdeyken, kendini çökkün ya da gergin hissederken bu dürtü belirir, kişi çoğunlukla kendisi için alışveriş yapar, bazen diğerleri için de alır. Birkaç pahalı eşyadan ziyade, çok sayıda ucuz eşya satın alırlar. Bayanlar daha çok giysi, parfüm ve mücevher, erkekler ise elektronik, otomobil ya da hırdavat satın alır.
BÜYÜK MAĞAZALARDAN YALNIZ ALIŞVERİŞ YAPAR
En önemlisi kendisinin ihtiyaç duymadığı şeyleri satın alır, dolabı bir kere bile giymediği, üzerinde etiketi bulunan giysilerle doludur. Bunları bazen başkalarına hediye olarak verir. Evi bir sürü gereksiz ev eşyaları ile tıkıştırılmıştır.
İlaç ve alkol bağımlılığında görüldüğü gibi bir süre sonra tolerans gelişir; kişi rahatlamak için giderek daha fazla miktarlarda alışveriş yapar. Alışverişin doğası ve paterni gereği yakın ilişkilerinde bir süre sonra sorunlar yaşamaya başlar, boşanmalar sıktır. Kişi satın aldığı şeyleri gizler. Alışverişe çok fazla zaman ayırdığı için çalışıyorsa işte sorunlar yaşamaya başlar.
Bu bozukluk kronik seyirlidir. Başka psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilir. Duygulanım bozuklukları (depresyon,iki uçlu mizaç bozukluğu), anksiyete bozuklukları (Obsesif bozukluk, Panik bozukluk, Fobiler), madde kötüye kullanımı, yeme bozuklukları ve diğer dürtü kontrol bozuklukları gibi.
Tedavide iç görüye yönelik terapi, desteklayici terapi, grup terapilerinin yanı sıra ilaç tedavileri ile bu durum kontrol altına alınabilir.
- Etiketler :
- Haberler
