10 yılda ve 2009'da neler oldu?

Son on yılda “Yeşil Dünya”nın durumunu tek bir haber özetliyor aslında. “Dünya Meteorolji Örgütü Genel Sekreteri Michel Jarraud, son 10 yılın muhtemelen dünya tarihinin en sıcak 10 yılı olduğunu söyledi.”

İklim değişikliği dünyanın hemen her noktasında etkisini gösterirken, bu değişikliğe “dur” demek isteyenler de son on yılda harekete geçti.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artarken iklim aktivistleri de hükümetlere baskı yapmak için hareketlendi.

Bundan sonra bizi nasıl bir on yıl bekliyor bilinmez ama, geçtiğimiz on yılda bakın neler oldu...

• 20. Kasım 2002
77.000 ton petrol taşıyan Prestige adlı tanker ikiye ayrılınca İspanya’nın Galiçya kıyıları kirlendi. Dünya genelinde öfke doğdu.

• 28. Ağustos 2003
Sıcaklık 40 derecenin üzerine çıkınca Fransa’da 14.800 kişi hayatını kaybetti.

• 6 Eylül 2004
İçinde toksik içerikli yükü ile birlikte İspanya'dan gelen MV Ulla gemisi İskenderun Körfezi’nde battı.

• Ekim 2004
10 Kasım-16 Aralık 2003 tarihlerinde kamuoyunun dikkatini genleriyle oynanmış yiyeceklere çekmek için Avrupa'yı turlayan canavar domates Türkiye turunu yaptı.

• Kasım 2005
Bir Çin petro-kimya tesisinde meydana gelen patlama nedeniyle içme suyunu tehdit eden 100 ton benzen ve diğer zehirli maddeler Songhua ırmağına karıştı.

• 10 Nisan 2006
Birleşmiş Milletler raporu, yaban kuşlarının evcil kanatlılarla daha fazla temas etmesinden kaynaklanan kuş gribinin yayılmasını sulak alanların azalmasıyla ilişkilendirdi.

2000'li yıllar hipopotamlar için de iyi geçmedi...

• 2 Mayıs 2006
Hipopotamlar ve Kutup Ayıları, ilk defa sayılarının büyük oranda azaldığına işaret eden küresel Kırmızı Liste’nin tehlike altındaki türler kısmına eklendi.

• 24 Mayıs 2006
Al Gore’un iklim değişikliğinin tehlikeleri ve nedenleri hakkında bilinç artıran “Uygunsuz Gerçek” adlı belgeseli Los Angeles ve New York’ta gösterime girdi.

• 28 Temmuz 2006
7 yıl boyunca bekletildiği Hollanda’dan sökülmek üzere Aliağa’ya doğru yola çıkan Otapan, 18 Ağustos’ta Türkiye’ye gelmesinin ardından çevrecilerin çalışmaları sayesinde Çevre ve Orman bakanlığı tarafından durduruldu.

• 2 Ekim 2006
Bilim insanları, alışılmadık düzeyde düşük sıcaklıkların, Antartika üzerinde rekor seviyede ozon tabakası kaybına yol açtığını ve “ozon deliği”ni 28 milyon kilometrekarelik bir boyuta getirdiğini açıkladı.

• 8 Mayıs 2007
Güneş enerjisiyle çalışan ilk tekne, temiz enerji tüketen gemilerin açık denizde kullanılabileceğini kanıtlamak üzere çıkılan beş aylık yolculuğunu tamamlayıp Atlas Okyanusu’nu aşarak New York’a vardı.

• Eylül 2007
Oyuncak devi Mattel, Çin’de üretilen milyonlarca oyuncakta yüksek düzeyde kurşun tespit edilmesinin ardından ürünleri geri çağırdı. Bu olay, tüketicilerin Çin malı ürünler hakkında kuşku duymasına neden oldu.

• 2007
Küresel ısınmaya tepki: 600 insan sosyal hayatın onlara sunduğu etiketleri, normları ve lüksü terk etti ve soyundu. İsviçre Alplerinde soyunan insanlar, küresel ısınmanın boyutlarına dikkat çektiler.

Çıplak gönüllüler ünlü fotoğrafçı Spencer Tunick'e Aletsch Buzulu'nda poz verdi.

2008-
• ABD eski Başkan Yardımcısı Al Gore ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, iklim değişikliğine karşı uluslararası eylemleri teşvik ettikleri için Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.

• Çin’de ülkedeki “beyaz kirlilik”le mücadeleye yönelik kampanyanın bir parçası olarak, naylon poşet üretimini ve süpermarketlerde-mağazalarda kullanımını yasakladı.

• Teksaslı petrolcü T. Boone Pickens dünyanın en büyük rüzgar türbini siparişini vererek, en büyük rüzgar çiftliğini kurmak üzere 667 türbine 2 milyar ABD Doları ödedi.

• Svalbard-Norveç’te açılan küresel tohum deposu, 100’den fazla ülkeden getirilmiş 100 milyon ekin tohumuyla açıldı; bu depo, dünyanın en geniş kapsamlı ve çeşitli koleksiyonunu oluşturuyor.

• Bilim insanları, Kuzey Buz Denizi’nin, uydu verilerinin değerlendirilmeye başladığı 1970’li yıllardan bu yana en düşük seviyeye indiğini ve Kuzey Geçidi’nin bilindiği kadarıyla ilk kez tamamen açıldığını belirtti.

• 22.8.2008
"Çevrecinin daniskası"
Çevre örgütleri, Rize’de hidroelektrik santrallara karşı çıkan çevrecileri ‘Boş vakitlerini değerlendirenler’ diye niteleyen ve ‘Ben çevrecinin daniskasıyım’ diyen Başbakan Erdoğan’ı sert ifadelerle eleştirdi
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rize’de hidroelektrik santrallara karşı çıkan çevrecileri “Boş vakitlerini değerlendirenler” diye nitelemesi ve “Ben çevrecinin daniskasıyım” sözleri çevre örgütlerini ayağa kaldırdı. Yeşiller Partisi’nin Eş Sözcüsü Ümit Şahin, “Başbakan, eğer kendisini böyle görüyorsa, biz de sözlerini saçmalığın daniskası olarak görüyoruz” dedi.

• 23.5.2008
Çağan Şekercioğlu'na çevre nobeli
Çağan Şekercioğlu Kars’ta Kuyucuk Gölü’nün korunması için yürüttüğü çalışmalarla İngiltere'de "Çevre Nobeli" sayılan "Whitley Altın Çevre" ödülünü kazandı.

Stanford Üniversitesi Çevre Bilim Merkezi’nde çalışan Çağan Şekercioğlu, dünyanın farklı yerlerinde nesli tehlikede olan kuş türlerinin araştırılması ve korunması için çalışıyor.

2009’DA NELER OLDU?

- BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM ZİRVESİ (COP 15) YAPILDI 07-18 Aralık 2009
Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi (COP 15) Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da yapıldı. Yaptırımı olmayan “Kopenhag mutabakatı” ile sonuçlanan zirveden geriye akıllarda kalanlar; iklim aktivistlerinin yaptığı eylemler ve Pasifik’teki küçücük bir ada olan Tuvalu’nun gelişmiş ülkelere kafa tutarak zirveyi durdurması oldu.

- 24 Ekim 2009
350 HAREKETİ
Atmosferdeki karbondioksit oranının 350 PPM’e düşmesi gerektiğini savunanlar 24 Ekim günü tüm dünyada büyük bir eylem gerçekleştirdi. Alplerden, Tayland’a dünyanın dört bir yanındaki iklim aktivistleri buldukları her yere “350” yazdılar...

- Aralık
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNDE REKOR 2009 DA KIRILDI
Birleşmiş Milletler Dünya Meteoroloji örgütü verilerine göre, küresel iklim değişikliğine neden olan sera gazlarının atmosferdeki yoğunluğu geçen yıl, ölçümlerin yapılmaya başlandığı 1998'den sonraki en üst düzeyine yükseldi..Bu gazlar içinde yer alan karbondioksit ise giderek daha büyük bir hızla artıyor...

- Aralık
TÜRKİYE’NİN TEHLİKELİ YÜKSELİŞİ
İklim Platforum açıkladı: " İklim Platformu: "Sera gazında tehlikeli artış! Türkiye dünyada en hızlı artış oranına sahip!”
Türkiye’nin, 1990-2007 yılları arasında sera gazı salımı artışı yüzde 119 ile dünyadaki en yüksek orana ulaştı. 1990-2004 yılları içerisinde OECD ülkelerinde enerji kullanımında karbon yoğunluğu yüzde 4,2 azalırken aynı Türkiye’de yüzde 6,5 oranında yükseldi.

- 2009’DA TEHDİT ALTINDAKİ TÜRLERİN SAYISI 17.000’İ GEÇTİ
Soyu tükenmekte olan canlıların derlendiği en kapsamlı biyoçeşitlilik araştırmasının bu yılki sonuçlarına göre tehdit altındaki türlerin sayısı 17 bini geçti.

Yıllık biyoçeşitlilik raporuna göre 17 binden fazla canlı türünün nesli tükenme sınırında.Doğanın Korunması için Uluslararası Birlik (IUCN) kuruluşunun hazırladığı 2009 raporuna göre, Tehdit Altındaki Türler Kırmızı Listesi’nde bulunan 47,677 türün 17,291’i tükenmenin eşiğinde. Daha da endişe verici olan, bilinen tüm memeli hayvanların yüzde 21’inin, amfibilerin yüzde 30’unun, bitkilerin yüzde 70’inin bu ‘soyu tükenme eşiğinde olan canlılar’ arasında olması

- GDO TARTIŞMASI
Ekim ayında Türkiye’de çıkan GDOlarla ilgili bir yönetmelik “Genetiği değiştirilmiş gıdaları” sahneye çıkardı. Yönetmelik kamuoyunda büyük tartışma yarattı. Danıştay kararıyla yasa yürürlükten kaldırıldı.

- 20.000 YARASA EVLERİNDEN OLDU
Balıkesir'de baraj yüzünden su altında kalacak 20 bin yarasa yeni yapay mağaraya taşınıyor. Çevreciler yarasaların hayatlarından endişe ederken, DSİ'yi şeffaf davranmaya çağırdı.
Balıkesir’in Havran İlçesi’nde, yapımı tamamlanma aşamasına gelen Havran Barajı’nın su tutmaya başlamasıyla, yaşadıkları mağara su altında kalacak 20 bin yarasanın, yeni mağaralarına taşınma serüveni başladı. Çevreciler yarasaların hayatlarından endişe ederken, DSİ’yi şeffaf davranmaya çağırdı.
- KUZEY BUZ DENİZİ YOK OLDU...
Deniz üzerinde kalan buz tabakaları, küresel ısınma nedeniyle buzul özelliğini kaybettiği için, bilim insanları, "Kuzey Buz Denizi üzerindeki buzul tabakasının artık fiilen ortadan kalkmış sayılabileceğini" belirtiyor.
Kanada’daki Manitoba Üniversitesi Arktik Sistem Bilimleri araştırma kürsüsü başkanı David Barber, buzullardaki erimenin daha önceki tahminleri aştığını ve "olağanüstü bir hıza ulaştığını" söyledi. Barber, Kanada Parlamentosu’ndaki sunumunda, "Kuzey yarıkürede uzun yıllar boyunca oluşmuş deniz buzullarının artık hemen hemen ortadan kalktığını söyleyebiliriz" dedi.

- BAKANLAR SU ALTINDA
17.10.2009
Hint Okyanusu’ndaki Maldivler’de iklim değişikliğinin etkilerine dikkati çekmek üzere bakanlar su altında toplantı yaptı.
Suya ilk olarak devlet başkanı Muhammed Naşid dalarken, onu mayolu ve tüplü bakanlar izledi.
Girifushi adası yakınında düzenlenen "ıslak toplantı" için bakanların 2 ay dalgıçlardan eğitim aldığı belirtildi.
Toplantı, masmavi denizi, beyaz kumsallarıyla turistlerin gözdesi olan, 1.192 adadan oluşan Maldivler’in, deniz seviyelerinde görülecek en ufak bir artışla sular altında kalacağına dikkati çekiyor.

- BİTKİLER İÇİN NUH’UN GEMİSİ
17.10.2009

İngiltere’de Nuh’un Gemisi’ni hatırlatacak bir çalışma başlatıldı. 17 yıldır üzerinde çalışılan ‘Kew’s tohum bankası’ adlı bu çalışmayla nesli tehlike içindeki bitkilerin tohumları toplanıyor. Dünyanın dört bir yanından toplanan bu tohumlar özenle kurutuluyor ve saklanıyor.1992 yılındaki Rio Zirvesi’nin ardından tasarlanan tohum bankası 2000 yılında açıldı. Amaç insan baskısı ve iklim değişikliği nedeniyle nesli tehlike altına giren bitkileri koruma altına alabilmekti. Projenin başındaki isimlerden olan Profesör Stephen Hopper bu girişimi, “İklim değişikliği nedeniyle dünya üzerindeki biyolojik çeşitlilik tehlike altına girdi. Kew’s tohum bankası bir umut ışığı” sözleriyle değerlendirdi.

- PLASTİK POŞETLERE KARŞI BİRLEŞTİLER
Türkiye’de ve dünyada plastik poşet kullanımını azaltmak için önlemler alınmaya başlandı.
Türkiye’de, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü önderliğinde bir araya gelen, plastik sanayicilerinden hipermarketlere kadar ambalaj kullanımı ile ilgili tüm kesimler çevreye zarar veren poşetlerin kullanımının azaltılması için güçlerini birleştirdi.
Plastik torba tüketiminde Avrupa'da üçüncü sırada olan İspanya'da büyük marketler plastik torba kullanımını azaltmaya yönelik kampanyalar başlattı Plastik torbaların İspanya'da 100 bin tonluk çöp oluşturduğuna ve bunun havaya saldığı karbondiokside işaret eden yetkililer, 2010'a kadar plastik torba kullanımının yüzde 50'ye düşürülmesini hedefliyor.

- ISLAH EDİLEN AYAMAMA DERESİ CAN ALDI
09.2009
Yoğun yağışla beraber Ayamama Deresi "islah edilen" yeni yatağına sığmadı, yağışla beraber gelen hafriyat setin altından geçen menfezi tıkadı ve arkasındaki çukuru doldurdu. Fatura, tüm bu teknik ayrıntılardan habersiz, kaderine terk edilen insanlara kesildi. Sekiz kişi, hayatını kaybetti.

-ARKTİKA ERİYOR,
02.09.2009
Yeryüzünün tamamından iki kat daha hızlı ısınan Arktika'daki buzullar, dünya nüfusunu tehdit ediyor
Arktika’da buzulların erimesi yüzünden dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinin su baskını tehdidi altında bulunduğu bildirildi.

- AB KLASİK AMPULU YASAKLADI
02.09.2009
Avrupa Birliği (AB) iklim değişikliğiyle mücadele için klasik akkor ampullerin kullanımını yasakladı. Ampuller 3 yıl içinde piyasadan silinecek
- TÜRKİYE KYOTO PROTOKOLÜNE TARAF OLDU 29.08.2009
Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, Türkiye'nin Kyoto Protokolü'ne 26 Ağustos 2009 tarihi itibarıyla resmen taraf olduğunu belirterek, ''Ülkemiz, iklim değişikliği ile mücadele hususunda alınan kararlarda daha etkin söz sahibi olacaktır'' dedi.

- BADEM’İ YİNE KIZDIRDILAR
26.08.2009
MUĞLA'nın Marmaris İlçesi'ndeki konulduğu kafesi parçalayıp kaçan ve Milas´ın Ören sahillerine dönen Akdeniz foku Badem´e tatilciler evcil hayvan muamelesi yapınca yine sorun yaşandı.
Çevresine toplanan yüzlerce kişinin ilgisinden sıkılan, sevmeye, yüzgecinden çekmeye çalışan, hatta korkutmak için taş atan tatilcilerin kızdırdığı Badem iki kişiyi hafif yaraladı. Çevciler ve uzmanlar Badem´i insanlardan korumak için ``Badem´i seviyorsan yanaşma'' adıyla başlatılan proje kapsamında 5 bin bildiri dağıttı.

- BALIK ÇİFTLİKLERİ TARTIŞMASI
09.08.2009
Güllük Körfezi'nde son 15 yılda yaşamı kabusa çeviren balık çiftliklerinin yeni taşındığı yerler de çevrecileri, halkı ve tatilcileri tatmin etmedi. Türkiye Yeşiller Partisi Eş Başkanı Bilge Contepe, çiftliklerin Güllük Körfezi'nin içerisinde kaldığını ve kabusun körfezde devam ettiğini belirterek, ”Çiftliklerin yaşattığı kabusu Alman Yeşiller Partisi ile AİHM’ne taşıyarak doğanın katlini önleyeceğiz” dedi.

- EKOLOJİK GIDA FAYDALI DEĞİL RAPORUNA TEPKİ
04.08.2009
İngiliz Gıda Standartları Enstitüsü'nün yaptığı araştırma sonucunda dünya basınına dağıtılan 'Ekolojik Gıda Konvansiyonel Gıdadan Daha Faydalı Değil' haberine IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements, Uluslararası Ekolojik Tarım Hareketleri Federasyonu) ve Toprak Vakfı (Soil Association) gibi kuruluşlar da dahil olmak üzere uluslararası tepki ve yanıtlar geldi.
Kuruluşlar, ekolojik gıdanın konvansiyonel gıdaya kıyasla daha fazla besin değeri içerdiğini kanıtlayan raporları sundu.

- MUNZURDA BARAJLARA HAYIR
03.08.2009
Ellerini kireçle beyazlatan yaklaşık on bin kişi Munzur nehrine yapılmak istenen barajları protesto etti. Eylemde konuşan İHD'den Yıldırım "Projenin bölgeyi insansızlaştırmak istediğini" söyledi ve "Barajların durdurularak bölgenin SİT alanı ilan edilmesini" istedi.

- DÜNYA ILISU’YA DESTEĞİNİ GERİ ÇEKTİ
Almanya, Avusturya ve İsviçre Ilısu Barajı’na olan kredi garanti desteğini geri dönüşsüz olarak çektiğini açıkladı. Üç ülke adına yapılan yazılı açıklamada Türkiye’nin kredi koşullarını sağlamakta kısmi gelişme kaydetmekle birlikte, bu gelişmenin kredi vermek için yeterli olmadığı belirtildi. Çevreciler taleplerini yeniledi :” Talebimiz, Türkiye’nin de bir an önce bu projeyi durdurmasıdır ve Hasankeyf’i UNESCO Dünya Mirası listesine dahil etmesidir.”
Hasankeyf için Doğa Derneği’nin başlattığı kampanyaya Tarkan, Orhan Gencebay, Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Sezen Aksu katıldı.

- ANTARTİKA’DAN NEW YORK BÜYÜKLÜĞÜNDEN PARÇA KOPTU
28.04.2009
Antarktika'daki buzullardan New York kenti büyüklüğünde bir parça koptu.
Bilim adamlarının, küresel ısınma yüzünden olduğunu söylediği kopma, bir buz köprüsünün yıkılması sonucu meydana geldi. Kopan parçadan pek çok buzağı oluştuğu belirtildi.
Almanya'daki Münster Üniversitesi'nde görevli buzul bilim (glaciology) uzmanı Angelika Humbert, Wilkins Buzulunun kuzey cephesinden bir parçanın bu ay içinde koptuğunu söyledi. Ayrılmayı, Avrupa Uzay Kurumu'nun uydu görüntülerinden belirlediklerini kaydeden Humbert, kopan parçanın yaklaşık 700 kilometrekare büyüklüğünde olduğunu bildirdi.
Singapur ve Bahreyn'den büyük olan buzul parçası, New York kentiyle aşağı yukarı aynı büyüklükte.