Bazıları soğuk sever

Orta Çin'deki Qin Ling Dağları'nın doruklarında saklanan, ilginç suratlı çevik bir primat, amansız bir coğrafyayı fethetmiş durumda.

Altın maymun birbiriyle akraba beş türden biri. Bir zamanlar yaygın bir nüfusa sahipken, son buzul çağından sonra yayılım alanları iklim değişiminin etkisiyle iyice daraldı. Geriye kalan gruplar, 400 hayvanı aşabilen bölgesel topluluklar halinde yaşıyor, fakat bu sefer de tomrukçuluğun, insan yerleşimlerinin ve etleri, tıbbi faydaları olduğu söylenen kemikleri ve muhteşem kürkleri için peşlerinde olan avcıların baskısı altındalar.

Çoğu yüksek rakımlarda izole bir hayata itilmiş durumda; burada, yaklaşık 3 bin metrede, daldan dala atlayıp, buz gibi nehirleri kat ederek, o pek gözde kürkleri sayesinde uzun kış mevsimini geçiriyorlar. Dünyada yaklaşık 20 bin altın maymun kaldı. Bunların 4 bin kadarı, Çinli yetkililerin bu türü korumak için oluşturduğu Zhouzhi Ulusal Doğa Koruma Alanı'nın yer aldığı dağlık yörede yaşıyor. Hem koruma alanının sınırları içinde hem de dışında yaşayan Rhinopithecus roxellana, ağaçlar yaprak döktüğünde düşük proteinli likenler ve ağaç kabuklarıyla idare ederek, hayatta kalmak için ortama mükemmel uyum sağlar. Geniş sosyal ağları, dumanlı pars gibi yırtıcıları uzak tutmaya yarar. Basık burun topluluklarında, anneler kısır dişilerden daha üst konumdadır ve çok sayıda eşi olan erkeklerin statüsü yükselir.

Biyolog Qi Xiao-Guang'a göre yüksek statülü bir diğer grup ise, "cesaret ve azim" sergileyen erkekler. Yayılım alanları çakıştığında gruplar arası çatışmalar yaşanabiliyor ve "erkekler kavga ederek ve düşmanlarını kovarak güçlerini gösteriyor." Bu türün de dahil olduğu primatlar ve alan savunması yapan diğer hayvanlar genellikle kendilerini korumak için birbirlerine zarar değil, gözdağı verir. Peki tuhaf yüzlerinin nedeni ne? Kimse emin olmasa da, primatolog Nina Jablonski düz burnun, "açıkta kalan, çıplak ve etli burunların donmasına yol açacak" aşırı soğuklara karşı evrim geçirdiğini öne sürüyor?
Yazının devamını National Geographic Türkiye'nin Şubat sayısında okuyabilirsiniz.