2009 yılında yaşama veda eden Türk sinema tarihinin önemli isimlerinden Şadan Kamil'i ikinci ölüm yıldönümünde bir röportajıyla anıyoruz.
Cem Sertesen'in röportajını izlemek için tıklayınız
KİMDİR BU ŞADAN KAMİL?
''Sonunda bir kadın “meraktan” sordu: “Kimdir bu Şadan Kâmil?”. Alican (Sekmeç) ile ben kısa cümlelerle açıklamalar yaptık. Ben son filmi Duvaklı Göl’ü 1957’de çektiğini söyledim; 1958 olması lâzımdı aslında.
Kadın: “Ben doğmadan önce” dedi. Evet, 1943’de çektiği ilk filmi Onüç Kahraman ile yaşayan (film yaşı) en eski yönetmenimizdi Kâmil. 1917’de doğduğuna göre aramızdan ayrıldığında 92 yaşında idi. 1958’e kadar 15 film yönetti, kendi filmlerinde ve başka yönetmenlerin filmlerinde görüntü yönetmenliği de yaptı.
İlk filmi bir Alman filminin uyarlaması idi, Kurt Bernhart’ın Die Lerze Kompagnie’sine Plevne Kahramanları diye başladı, isim sonradan Onüç Kahraman oldu. Seven Ne Yapmaz (1947) ile edebiyat uyarlamalarına Kerime Nadir ile başladı. 1954’de Haldun Taner’in senaryosundan çektiği Kaçak’ta koşut kurguyu ilginç bir şekilde kullandı; sonraki yıl ise Taner’den bir uyarlama yaptı: Tuş: Bir Aşk Hikâyesi. (1955) Televizyonlarda yılan hikâyesine dönerek yayınlanan Reşat Nuri’nin romanı Dudaktan Kalbe’nin ilk uyarlamasını 1951’de gerçekleştirdi.
1952’de sinemamızda ilk defa bir “ikilinin” oluşturulduğu Edi ile Büdü ve Edi ile Büdü Tiyatrocu filmlerini yaptı; ikiliyi Vasfi Rıza Zobu ile Münir Özkul oynuyordu. Son filmi Duvaklı Göl’de, (1958) hem yönetmen, hem görüntü yönetmeni olarak çalışan Kâmil bu filminde filmin senaryosu yazan Hamdi Değirmencioğlu’nun -bir yıl sonra bir çocuk yıldız olarak ünlenecek olan- kızı Zeynep Değirmencioğlu’nu da oynatıyordu. Ha-Ka Film’de başladığı çalışmalarına, 1946 yılında ayrılarak Acar Film’de devam etti.
Sinemaya başlamadan önce Almanya’da fotoğrafçılık ve ses mühendisliği eğitimi gördü. Özön’ün Faruk Kenç ile başlattığı “geçiş dönemi yönetmenleri” arasında yer aldı. Bu gruba giren 8 yönetmen, sinema çalışmalarından önce tiyatro ile ilgilenmemiş, işe fotoğrafçılık veya doğrudan sinemadan başlamışlardır. Kâmil’in vefatı ile sinemamızın zaman zaman ilginç olabilmiş bu grubu (Faruk Kenç, Baha Gelenbevi, Aydın Arakon, Çetin Karamanbey, Şakir Sırmalı, Turgut Demirağ, Orhon Murat Arıburnu, Şadan Kâmil) tamamen aramızdan ayrılmış olmaktadır. '' (Orhan Ünser, sadibey.com)
AVRUPA'DA EĞİTİM ALDI
Kamil, 1939'da Londra'da bir film stüdyosunda seslendirme üzerine çalışmış, savaş sırasında Almanya'da sinemayla tanışmıştı. Almanya'da Baerische Lebranstahl für Lichtbildwesen'de fotoğraf eğitimi alan ve özellikle Avrupa sineması konusunda o dönem yetkin bir isim olan Kamil, Paris ve Berlin'de yaptığı teknik incelemelerden sonra yurda dönüp 1943'te, dönemin ünlü film yapımcılarından eniştesi Halil Kamil adına ilk filmini yönetmişti.
Şadan Kamil ülkede sinemanın kuruluş ve gelişme sürecinde etkin rol aldı ve yönetmen, senarist ve görüntü yönetmeni olarak çalıştı. Bu dönemde Avrupa'da sinema ile ilgili öğrenim görmüş bazı genç yönetmenler, yurda dönüp Türk sinemasına yenilikler getirmeye çalıştılar. Şadan KAMİL de bu yönetmenler arasına katıldı ve Sinemanın Geçiş Dönemi yönetmenlerinden biri oldu. Fakat bu yönetmenlerin Avrupa'da gördükleri eğitim doğrudan sinema ile ilgili olmadığından, gerçek birer sinema sanatçısı olmaktan çok, hevesli amatörlerdi.
Dolayısıyla Geçiş Dönemi yönetmenleri, istedikleri başarıyı gösteremediler. Ancak Sinemacılar Dönemi'nde varlıklarını gösterildiler.
Sinemamızda Geçiş Döneminde Kaçak, Kahpe, Duvaklı Göl, İki Süngü Arasında gibi önemli başarılar elde eden filmlere yönetmen olarak imza atan Kamil, çeşitli filmlerin görüntü yönetmenliğini ve senaristliğini de yaptı. Birçok sinemacının yetişmesine de ön ayak olmuştu.
En son filmini 1958'de ürettikten sonra üniversite çalışmalarında bulunan sanatçı, 4 Haziran 2009 Cuma günü 92 yaşında hayata gözlerini yumdu.
YÖNETMEN FİLMOGRAFİSİ
Dağları Delen Ferhat - 1959
Duvaklı Göl - 1958
Bir Aşk Hikayesi - 1955
Tuş / Bir Aşk Hikayesi - 1955
Kaçak - 1954
Edi İle Büdü - 1952
Edi İle Büdü Tiyatrocu - 1952
ki Süngü Arasında - 1952
Dudaktan Kalbe - 1951
Dinmeyen Sızı / Sonsuz Izdırap - 1949
Uçuruma Doğru - 1949
Dümbüllü Macera Peşinde - 1948
Efe Aşkı - 1948
Gençlik Günahı - 1947
Seven Ne Yapmaz - 1947
Toros Çocuğu - 1946
Onüç Kahraman - 1943
YÖNETMENLİĞİNİ YAPTIĞI BELGESEL FİLMLER
Dağları Delen Ferhat - 1959
Karlovy Vary Film Şenliği, finalist film, gösterim. 1959
SENARİST FİLMOGRAFİSİ
Dudaktan Kalbe - 1951
Uçuruma Doğru - 1949
Seven Ne Yapmaz - 1947
GÖRÜNTÜ YÖNETMENİ FİLMOGRAFİSİ
Kahpe - 1963
Yumurcak Faka Basmaz - 1962
Fosforlu Oyuna Gelmez - 1962
Hodri Meydan - 1962
Ver Elini İstanbul - 1962
Yumurcak - 1961
Ölüm Film Çekiyor - 1961
Özleyiş - 1961
Ya Ben Ya O - 1961
Civanmert - 1960
Kıtipiyoz'a Tuzak / Fosforlu'nun Oyunu - 1959
Duvaklı Göl - 1958
Hayat Cehennemi - 1958
Tuş / Bir Aşk Hikayesi - 1955
Bir Aşk Hikayesi - 1955
İki Süngü Arasında - 1952
Dudaktan Kalbe - 1951
Baba Katili - 1949
- Etiketler :
- Haberler
