Google’ın edebi ve belgesel her türlü yazılı ürünün sanal alemde dağıtımını sağlayacak ‘Book Rights Registry’ (BRR) sisteminden ayrılma süresi bir hafta sonra dolarken, girişim taraftarlarıyla karşıtları arasındaki tartışma kızışarak devam ediyor.
Kitapların içeriğini tarayıp internette erişebilir kılan devasa sisteme karşı çeşitli davalar açılmış, mahkeme sisteme katılmak için Google ile sözleşme imzalayan yazar ve yayınevlerine cezasız sözleşme feshi hakkı tanımıştı. Ancak bunun yanı sıra başta Open Book Alliance (Açık Kitap İttifakı) adlı girişim olmak üzere pek çok kurum ve kuruluş BRR ve kitapların pazarlanacağı Google Books aleyhinde kamu davası için başvuruda bulunmuş durumda.
Open Book Alliance’ın (OBA) kurulmasına ön ayak olan Internet Archive adlı kuruluş bugüne dek 500 bin kitabı ‘dijitalize’ ederek internete yükleyen ve bunları neredeyse bedavaya okutturan kar amaçsız bir örgüt.
Google’ın ‘kısmen paralı’ sistemine karşı çıkan ittifak, bunun eşitsizlik yaratacağını ve tüm insanlığın malı sayılması gereken kültürel birikime erişimin Google gibi dev bir firmanın tekeline bırakılamayacağını savunuyor. Google ise agresif bir yayıncılık politikasıyla arşivindeki 10 milyondan fazla kitabın önemli bir kısmını bedava okutturmayı sürdürüyor.
MICROSOFT, YAHOO VE AMAZON DA KARŞI
Kitap içeriklerinin internette ücretsiz erişebilir olmasıyla Gutenberg’in matbaası arasında paralellik kuran ittifak sözcüsü Peter Brantley, “Matbaa 700 yıl önce bilginin paylaşımı açısından nasıl bir devrim yarattıysa, internet de aynı etkiyi yaratıyor” diyor. Brantley’e göre kitaplara erişimi tek bir firmanın ve onunla sözleşme imzalayan yayınevlerinin insafına bırakmanın ileride fiyatları yükselteceğini ve yazılı kültürel birikimin sadece parası olanlarla paylaşılacağını ileri sürüyor.
Geçtiğimiz ay Google Books’a karşı güç birliği yapan Yahoo, Microsoft ve Amazon da OBA ittifakına katıldıklarını açıklamıştı. OBA’ya ek olarak, anlaşmalı yayınevlerinin kitaplarını tarayıp kendi markası olan Kindle dijital kitap okuyucu cihazla pazarlayan Amazon bir hafta önce ayrı bir dava açmış durumda.
Google Books’a karşı çıkanların bir başka itirazı da Google ile sözleşme imzalayan yayınevi ve yazarların satış fiyatları ve sunum şekilleri üzerinde söz hakkına sahip olmayacak olmaları. Muhalif ittifaka katılan bazı yazarlar, eserlerin ‘mağaza’da nasıl kategorize edileceğine bile Google’ın karar vermek istediğinden şikayetçi.
EĞİTİMDE EŞİTLİK MESELESİ
Google’ın devasa ‘dünya kitaplığı’ kurma projesini elbette bir “devrim’ olarak gören ve ona gönüllü destek veren kişi ve kuruluşlar da bir hayli çok. Özellikle ‘kar amaçsız’ karşıt ittifakta Yahoo ve Microsoft gibi kuruluşların yer alması, muhalefetin inanırlığını da sorgulatıyor.
“Bilgiye erişim artık bir imtiyaz değil, medeni haktır” diye konuşan Medeni Haklar Konferansı Liderliği yöneticisi Wade Henderson, Google’ın girişimi sayesinde basılı kitaplara hiçbir şekilde erişimi olamayan her yaştan kitlelerin artık bu şansa sahip olacağı kanısında.
BRR’yi savunanlar girişimin erişimi kısıtlamanın tersine, bugüne kadar az basılmış veya baskısı bitmiş pek çok yazılı eseri dünyanın her yerine ulaştıracağını ve bilhassa yoksul öğrencilerin artık her türlü bilgi kaynağına ulaşabilmesi sayesinde eğitimde eşitlik derecesinde iyileşme olacağını savunuyor.
Destekçiler arasındaki en etkili örgüt olan Birleşik Devletler Öğrenci Derneği, bugün milyonlarca kitabın sadece üniversitelere kabul edilen veya eğitim almaya parası yeten öğrencilerce erişebilir olduğundan şikayetçi. Dernek Başkanı Gregory Cendana, “Google Books, Amerika’nın her yerindeki öğrencilere ve öğrenme heveslilerine dünyanın hemen her köşesindeki kütüphanelerde bulunan istedikleri kitaba erişme olanağı sağıyor” diyor.
‘İTİLMİŞ KAKILMIŞ’ YAZARLAR GOOGLE’DAN YANA
Google Books’u savunanların bir başka argümanıysa, bugüne kadar basılmış ama baskısı tükenmiş veya yayınevinin pazarlama kararları yüzünden az basılarak belirli yerlerde satışa sunulabilmiş kitapların artık milyonlarca kişinin beğenisine sunulabileceği ve, belki de daha önemlisi, bu sayede ‘kıyıda köşede kalmış’ bir yazarın da kitabından para kazanabileceği.
Tekelleşme iddialarının yanında kitapları indirip okuyanların kişisel bilgilerinin Google tarafından saklanmasının mahremiyet ihlali anlamına geldiği yönündeki iddialar da bir başka tartışma. Bu konuda Google okuyucu sözleşme metinlerinde gerekli değişiklikleri yapma sözü verdi.
Sonuç olarak ABD’deki mahkemeler alacakları karar üzerinde tartışadursun, Google Books’un dijitalize ederek internette satışa sunduğu kitapların sayısı 10 milyonu geçti. Yasal süreçler sona erdikten sonra, ki bunun en az 2-3 yılı alması bekleniyor, dünyanın en büyük dijital kütüphanesi olan Google Books’un İngilizce dışındaki dillerde de hızla arşivini genişletmeye girişeceği belirtiliyor.
- Etiketler :
- Haberler
