Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yapılan çalışmada, son on yılda, alt akademik pozisyonlarda çalışan kadın ve erkek sayılarındaki eşitsizlikte bir düzelme olduğu, fakat bu düzelmenin üst pozisyonlara yansımadığı belirlendi.
TEPAV araştırmacıları Damla Özdemir ile Dr. Zeynep Esra Tanyıldız tarafından hazırlanan ''Türkiye'de Bilim Kadını Olmak; Kadınların Bilimsel İşgücüne Katılımı'' başlıklı değerlendirme notu yayımlandı.
Çalışmada, 17. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) toplantısında alınan kararla 2013 yılına kadar tam zamanlı ARGE personeli sayısını 150 bine çıkarma hedefi anımsatılarak, ''Son beş yıldaki birleşik artışın devam etmesi halinde ulaşılan sayının 40 binin altında kalacağı göz önünde bulundurulursa, kadınların bilimsel işgücüne katılımını artırmak, demokratikleşme ve eşitliğin sağlanması gibi ana nedenlerin yanı sıra nicel hedeflere ulaşmak için de aciliyet göstermektedir'' denildi.
BİLİM ALANINDA ''CAM TAVAN ETKİSİ''
TEPAV'ın çalışmasında, iş dünyasında hiyerarşik bir yapıda çalışanlardan bir grubun, cinsiyet, etnik köken, din gibi çeşitli ayrımcı faktörler nedeniyle belli bir pozisyonun üstüne terfi edememesi durumu olarak tanımlanan ''cam tavan etkisi''nin Türkiye'de bilim işgücünün bir parçası olan kadınlar için önemli bir engel oluşturduğu belirtildi.
Son on yılda daha alt akademik pozisyonlarda çalışan kadın ve erkek sayılarındaki eşitsizlikte bir düzelme olduğu, fakat bu düzelmenin üst pozisyonlara yansımadığına işaret edilen çalışmada şöyle denildi:
''Türkiye'deki üniversitelerde, üst akademik mevkilerde kadın ve erkek yüzdeleri dikkat çekici bir şekilde ıraksamaktadır. Örneğin 2010 yılında öğretim görevlisi pozisyonunda yüzde 47 ve yüzde 53 oranlarındaki kadın ve erkek sayıları, profesör statüsündeki çalışanlarda yüzde 28 ve yüzde 72 gibi büyük bir ayrım göstermektedir.
Kadın akademisyenler için cam tavan, yardımcı doçent ve üstü statülerde çalışmalarının önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır. Bu engel terfi mekanizmalarının doğrudan etkisiyle meydana gelebileceği gibi, 'öğrenilmiş çaresizlik' denilen, kadınların üst mevkilere yükselemeyeceklerini kabullenmeleri ve bu yönde çaba harcamamalarından da kaynaklanabilir.''
ERKEK EGEMEN YAPIYI GÖSTEREN İSTATİSTİKLER
Çalışmada, toplam bilim işgücünde yönetici pozisyonundaki kadın araştırmacıların yaş gruplarına göre dağılımında 55 yaş ve üstü kadın araştırmacıların oranının düşük olmasının, akademik dünyada geçmişten kalan bir erkek-egemen yapının varlığına işaret ettiği değerlendirmesine yer verildi. Çalışmada, şu görüşler dile getirildi:
''Bununla beraber, 35-44 yaş grubundaki kadın araştırmacıların erkek araştırmacılara oranının 45-54 yaş grubuna kıyasla az olduğu, başka bir deyişle yeni nesil araştırmacılarda da erkek-egemen bir yapı bulunduğu görülmektedir.
Bu durum, akademik işgücünde cinsiyet eşitsizliğinin sadece eski nesillerden miras kalan bir olgu olarak açıklanamayacağını göstermektedir. Kadınlar akademik işgücünde, yeni nesillerce de yeterince temsil edilememektedir.''
ÖZEL SEKTÖR ERKEK ARAŞTIRMACI İSTİYOR
Çalışmada, bilimde kadının işgücüne katılımı probleminin doğrudan bir yaklaşımla özellikle bilim ve teknoloji alanlarında kadınların eğitim almaya teşvik edilmesiyle çözülebileceği düşünülse de, eşitsizliğin daha çok eğitim tamamlandıktan sonra işgücüne katılım ve kariyerde ilerleme süreçlerinde ortaya çıktığı kaydedildi.
Türkiye'de doktora seviyesindeki kadınlar erkeklerle kıyaslanabilir oranlardayken işgücüne katılım ve yükselme aşamalarında bu dengenin korunamadığı ifade edilen çalışmada, özellikle kazancın daha yüksek olduğu özel sektörde, kamu ve üniversitelere kıyasla erkek araştırmacı oranının çok daha fazla olduğu belirtildi.
Kadınların özel sektördeki istihdamlarına ilişkin şu değerlendirmeler yapıldı:
''Araştırmacıların çalıştıkları sektöre göre dağılımlarına bakıldığında, bu hipotezin desteklendiği gözlenmektedir. 2002'den bu yana kamuda çalışan erkek ve kadın araştırmacı sayısında çok büyük artışlar yaşanmamış, üniversitelerde ise hem erkek hem de kadın araştırmacı sayısı 10 bin artmıştır. Kamu sektöründe erkek araştırmacıların kadınlara oranı 2,5 olarak 2002'den 2009'a kadar korunmuştur.
Bununla birlikte, özel sektörde çalışan erkek araştırmacı sayısı neredeyse 5 kat artarak 3 bin 957'den 18 bin 736'ya ulaşmıştır. Kadın araştırmacı sayısına bakıldığındaysa özel sektörde bin 320'den 5 bin 787'ye çıktığı, bu sayının üniversitede çalışan kadın araştırmacı sayısının 6'da biri olduğu görülmektedir.''
KOÇLUK SİSTEMİ ÖNERİSİ
Çalışmanın sonuç bölümünde, kadınların bilimsel alanlara katılımının artışının, bilimsel işgücü kapasitesinin de artan bir hızla büyümesini sağlayacağı ifade edilerek, bunun için öncelikli olarak cam tavanın caydırıcı etkisinin azalması gerektiği belirtildi.
Üst pozisyonlardaki kadın oranın artışının, yeni yetişecek kadın araştırmacıların artışında da etkili olacağı kaydedilen çalışmada, ''Bu aşamada kadınların kariyer seyirlerini yönlendirmek açısından kurumlarda koçluk sisteminin kurulması faydalı olacaktır. Diğer bir yandan, bilimsel aktivitelerin kamu ve üniversitelerden özel sektöre kaymasıyla yeni erkek egemen alanlar oluşması tehlikesi göz önünde bulundurulup, sektörler arası dengenin de söz konusu olduğu bir eşitlik hedeflenmelidir'' önerisinde bulunuldu.
- Etiketler :
- Haberler
