16 Şubat günü Erzincan Cumhuriyet Başsavcısı İlhan Cihaner'in gözaltına alınması üzerine başlayan 'yargı krizi', Erzurum özel yetkili Başsavcısı Osman Şanal'ın Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) tarafından yetkilerinin alınmasının ardından Ankara'da tansiyonu yükseltti, hükümet ve yargı arasındaki kriz zirveye çıktı.
Gelişmelerin ardından Adalaet Bakanı Sadullah Ergin'ın sert açıklamalarına Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker aynı tonda yanıt verdi, HSYK kanadından da yeni açıklamalar geldi. Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın 'yargı krizi'ni değerlendirdiği basın toplantısı ise hükümetin yargıya yeni yanıtı oldu.
Hükümet ve yargı kanadından gelen açıklmalarda iki tarafın da dikaktini çekitiği nokta anayasa ve yasaya aykırılık iddiaları oldu.
Erzurum özel yetkili Cumhuriyet Savcısı Osman Şanal'ın yetkilerini elinden alan HSYK'nın kanuni görevleri şunlar:
HSYK KİMLERDEN OLUŞUR?
İşte yargı reformunu tekrar gündeme getiren anayasa ve yasa maddeleri:
Yürürlükteki Anayasanın 159. maddesine göre;
“Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.
Kurulun Başkanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir başkanvekili seçer.
HANGİ İŞLEMLERİ YAPAR?
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar. Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin veya bir hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar. Ayrıca Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.
"Kurul kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.”
HSYK'NIN GÖREVLERİ
2461 sayılı Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanununun 4. maddesine göre Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun görevleri şunlardır :
1. Yargıtay ve Danıştay üyeleri ile Uyuşmazlık Mahkemesinin askeri yargı dışından gelen üyelerini seçmek.
2. Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin veya bir hakim veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlamak.
3. Hakim ve savcıların;
a) Mesleğe kabul etme,
b) Atama ve nakletme,
c) Geçici yetki verme,
d) Her türlü yükselme ve birinci sınıfa ayırma,
e) Kadro dağıtma,
f) Meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme,
g) Disiplin cezası verme,
h) Görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar.
4. Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Hakim ve savcıların yukarıda belirtilenler dışında kalan özlük işleri Adalet Bakanlığınca yerine getirilir."
BAŞSAVCIYI KİM YARGILAR?
Erzincan Başsavcısı İlhan Cihaner'in özel yetkili savcı Osman Şanal tarafından gözaltına alınması ile başlayan gelişmelerde en çok bir başsavcının kim tarafından yargılanacağı tartışıldı. Gözaltını eleştirenler bir başsavcıyı ancak Yargıtay'ın yargılayabileceğini savundular. Peki bu konuda kanunlar ne diyor?
2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu
GÖZETİM VE DENETİM HAKKI
Madde 5 - Yargıtay, bütün adalet mahkemeleri üzerinde, Danıştay, bütün idari mahkemeler üzerinde yargı denetimi ve gözetimi; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Cumhuriyet savcıları üzerinde, Danıştay Başsavcısı, Danıştay savcıları üzerinde, ağır ceza Cumhuriyet başsavcıları, merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile bağlı ilçe Cumhuriyet başsavcıları ve Cumhuriyet savcıları üzerinde, gözetim ve denetim hakkına sahiptir.
Mahkeme başkanlarının, yargılamanın düzenli bir şekilde yürütülmesine ilişkin olarak görevli oldukları mahkeme dairelerindeki hakimler üzerinde gözetim hakkı vardır.
Adalet Bakanı, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin görevler hariç olmak üzere hakim ve savcılar üzerinde gözetim hakkını haizdir.
Hakim ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına bağlıdırlar.
DENETİM, İNCELEME, SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA:
Madde 6 - Hakim ve savcılar hakkında denetim, inceleme, soruşturma ve kovuşturma yapılması bu Kanun hükümlerine tabidir."
EŞİTLİK
Madde 34 - Hakim ve savcı olup da Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki görevlerde çalışanlar, hakimler ve savcılar hakkındaki hükümlere tabidirler. Bunlar hakimlere ve savcılara ait esaslar dairesinde sınıflandırılır ve derecelendirilirler; hakimlere ve savcılara tanınan her türlü haklardan yararlanırlar. Bu görevlerde geçen süreleri hakimlik ve savcılık mesleğinde geçmiş sayılır.
Adli yargıda görevli hakim ve Cumhuriyet savcılarıyla hakim ve Cumhuriyet savcısı olup da Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki görevlerde çalışanlar, sınıf ve dereceleri bakımından eşittir.
İdari yargıda görevli hakim ve savcılar ile idari yargı hakim ve savcısı olup da Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki görevlerde çalışanlar, sınıf ve dereceleri bakımından eşittir.
DAHA KIDEMLİ SAVCI SORUŞTURMA YAPABİLİR
Madde 82 - Hakim ve savcıların görevden doğan veya görev sırasında işlenen suçları, sıfat ve görevleri gereğine uymayan tutum ve davranışları nedeniyle, haklarında inceleme ve soruşturma yapılması Adalet Bakanlığının iznine bağlıdır. Adalet Bakanı inceleme ve soruşturmayı, adalet müfettişleri veya hakkında soruşturma yapılacak olandan daha kıdemli hakim veya savcı eliyle yaptırılabilir.
HAKİMLERİN EVLERİ ARANABİLİR Mİ?
Madde 88 - Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halleri dışında suç işlediği ileri sürülen hakim ve savcılar yakalanamaz, üzerleri ve konutları aranamaz, sorguya çekilemez. Ancak, durum Adalet Bakanlığına derhal bildirilir.
Birinci fıkra hükümlerine aykırı hareket eden kolluk kuvvetleri amir ve memurları hakkında yetkili Cumhuriyet savcılığı tarafından genel hükümlere göre doğrudan doğruya soruşturma ve kovuşturma yapılır.
KİŞİSEL SUÇLARDA SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA
Madde 93 - Hakim ve savcıların kişisel suçları hakkında soruşturma, ilgilinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcısına ve son soruşturma o yer ağır ceza mahkemesine aittir.
Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki hakim ve savcıların kişisel suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma Ankara Cumhuriyet Başsavcısı ve ağır ceza mahkemesine aittir.
AĞIR CEZA MAHKEMESİNİN GÖREVİNE GİREN SUÇÜSTÜ HÂLLERİ
Madde 94 - Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde hazırlık soruşturması genel hükümlere göre yapılır. Hazırlık soruşturması yetkili Cumhuriyet savcıları tarafından bizzat yürütülür. Bu halde durumun hemen Adalet Bakanlığına bildirilmesi zorunludur.
İHBAR VE ŞİKAYETLER
Madde 97 - Hâkim ve savcılar hakkında;
a) Belli bir konuyu içermeyen veya somut delile dayanmayan,
b) Başvuru sahibinin adı, soyadı, imzası ile iş veya yerleşim yeri adresi ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası bulunmayan,
c) Daha önceden şikâyet konusu yapılıp sonuçlanan hususlarda yeni delil içermeyen,
d) Kanun yollarına başvuru sebebi olarak ileri sürülebilecek veya hâkimlerin yargı yetkisi ve takdiri kapsamında kalan hususlara ilişkin bulunan,
e) Akıl hastalığı sebebiyle vesayet altına alınanlar ile henüz vesayet altına alınmamış olmakla birlikte bu hastalığa duçar oldukları sağlık kurulu raporu ile belirlenenlerce verilmiş olan,
İhbar ve şikâyetler işleme konulmaz. Ancak (b) bendinde yazılı şartları taşımayan ihbar ve şikâyetlerin somut delillere dayanması durumunda, konu hakkında gerekli araştırma ve inceleme yapılır.
1. SINIF HAKİM VE SAVCILAR HAKKINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER
Madde 98 - Adalet Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki birinci sınıf hakim ve savcılar, disiplin cezası, soruşturma ve kovuşturma bakımından Yargıtay üyeleri hakkındaki hükümlere tabidir. Ancak soruşturma yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.
- Etiketler :
- Haberler
