Kambur dinozor şaşırtıyor

“Cuenca’nın kambur avcısı” adı verilen dinozor ya da bilimsel açıdan nam-ı diğer Concavenator corcovatus, güçlü bir koşucu olduğunu gözler önüne seren özelliklerde bir iskelet yapısına sahip. Daha küçük dinozorlar, timsahlar ve ilkel memelilerse bu teropodun (büyük çoğunluğu etçil olan ve iki ayak üzerinde yürüyen dinozorlar) muhtemel yemek listesindeydi.

Bu fosilin ve birkaç yeni bulgunun günışığına çıkarılmasıyla, Carcharodontosauruslar’ın bugüne kadar düşünüldüğü gibi sadece Güney Amerika, Afrika ve Avustralya gibi güney yarımkürede yer alan kıtalara özgü oldukları savı da ortadan kalkmış oldu. Bu grubun Avrupa dışındaki diğer kuzey bölgelerinde de yayılım göstermiş olması kuvvetle muhtemel.

DİNOZOR DÜNYASI İÇİN BİR İLK
Dinozorlar kur yapma, savunma ve saldırma gibi çok çeşitli amaçlar için vücutlarında farklı çıkıntılar, plakalar ve boynuzumsu yapılar taşıyorlardı. Bunların birçoğunun işlevi bilinmesine karşın aralarında gizemli olanlar da yok değil. Teropodların ilkel bir üyesi olan Concavenator corcovatus’a da böyle gizemli bir yapı nedeniyle kambur avcı adı verilmiş.

Dinozorun kalça kemiklerinin hemen önünde yer alan iki omura ait çıkıntıların adeta birer diken şeklinde 40’ar cm uzamış olması uzmanları şaşırtmış durumda. Dinozoru keşfeden ekibin Nature dergisinde yayımladığı makalenin başyazarı Francisco Ortega’ya göre adeta bir köpekbalığı yüzgecini andıran bu yapının ne işe yarıyor olduğu kesin olarak ortaya konabilmiş değil. Çeşitli spekülasyonlar arasından en makul olanı, bu bölgenin bugün yaşayan Zebu öküzlerinde görüldüğü gibi bir yağ deposu olarak kullanılmış olabileceği yönünde. Diğer seçeneklerse hayvanın, bu kısımdaki deri kıvrımlarını, vücut ısısını düzenlemede ya da göze çarpan özelliği nedeniyle kur yapmada kullanıyor olabileceği yönünde. Ortega, Zebu öküzü ve deve gibi memelilerden farklı olarak bu kamburun içinde bir kemik yapısının olmasının son derece ilginç olduğunu belirtiyor.

BU TÜYLER UÇMAK İÇİN DEĞİL
Araştırmacılar, keşfedilen fosilin bir başka sürprizi daha barındırdığını ifade ediyorlar. Ön kollar üzerinde bugünkü kuşlara yakın, Velociraptor gibi daha küçük dinozorlarda görülen minik kabarcıklar bulunuyor. Ortega’ya göre kabarcıklar, bu İspanyol dinozorun ya tüylere ya da tüylerin atasal formuna yataklık yapan bir deriye sahip olduğunun en güzel göstergesi. Kendi grubu içinde cüce olarak nitelendiribilecek boya sahip olmasına karşın Velociraptor’dan dört kez daha büyük ve muhtemelen çok daha ilkel olan bu türün tüy kabarcıklarına sahip olması şaşırtıcı.

Bilimciler uzun zamandır tüylerin ya da tüy benzeri yapıların orijinal işlevinin uçmak mı yoksa başka bir hareket biçimi mi olduğunu anlamaya yönelik olarak kafa yoruyor. Tüylerin aslında vücuttaki termal düzenlemeye yardımcı olmak, vücut dayanıklılığını artırmak, göz alıcı renkleri sayesinde kur yapmada kullanılmak ya da beraberinde getirdiği aerodinamik yapıyla çevikliği artırmak için oluşmuş olduğu bugüne değin geliştirilmiş teoriler arasında yer alıyor.

Concavenator corcovatus’un büyüklüğünü ve 1 tona yaklaşan ağırlığını gözönüne alırsak, tüylerin Velociraptor’dakine benzer şekilde hareket ve ısı düzenlemesine yardımcı olduğunu kabul etmek pek mümkün değil.  Hayvanın boyutlarının yanında tüylerin sadece önkollar üzerinde yer alması, bunların ancak kur yapma ya da henüz bilinmeyen başka bir fonksiyon için kullanılmış olabileceği fikrini akla getiriyor. Araştırma ekibine göre, bu dinozorda tüy veya benzeri bir yapının varlığı kesin olarak saptanırsa tüylerin temelde uçmak için değil, kur yapmada kullanılmak üzere evrimleşmiş olabileceği fikri öne çıkabilir. Los Angeles Doğa Tarihi Müzesi Dinozor Enstitüsü müdürü Luis Chiappe de yayının, tüylerin sadece küçük dinozorlarla sınırlı olmadığını ya da tüm vücudu kaplaması gerekmediğini göstermesi açısından oldukça önemli olduğunu belirtiyor. Chiappe’ye göre bu fosiller, dinozorların kuşların atası olduğu savının büyük bir destekçisi.

Orjinal makale için: http://www.nature.com/nature/journal/v467/n7312/full/nature09181.html