Colorado Üniversitesi’nden (Boulder, ABD) yerbilimciler, onyıllardır süren tartışmaya yeni bir pencere açarak, Mars’ın 3,5 milyar yıl önce gezegenin üçte birini kaplayan ve mikroorganizmalara yaşam ortamı sağlayabilecek büyük bir okyanusa sahip olduğunu öne sürdüler.
Şimdiye kadarki gözlemlerden derlenmiş veriler üzerinde kapsamlı incelemelerin bulgularını iki ayrı makaleyle Nature Geoscience adlı dergide yayımlayan bilimcilere göre veriler, Mars’ta da Dünyamızdakine benzer bi su döngüsünün (buharlaşan suyun yağışlarla yeniden gezegen yüzeyine inmesi akarsularla yüzeyi şekillendirip deniz ve göllerde birikmesi) varlığına işaret ediyor.
Araştırmaları yöneten Gaetano Di Achille ve Brian Hynek adlı yerbilimcilere göre kuzey yarıküredeki düzlükleri kapsayan okyanus 124 milyon kilometreküp sudan oluşuyordu. Bu miktar, Dünyamızdaki tüm okyanusların toptan hacminin onda biri anlamına geliyor.
Mars’ın milyarlarca yıl önce Dünya gibi ılıman bir iklime sahip olduğu konusunda gezegenbilimciler arasında görüş birliği var. Mars çevresinde dolanan uyduların gönderdiği görüntülerdeki derin vadiler ve benzer jeolojik oluşumlar, gezegen yüzeyinin büyük su havzaları ve akarsularca şekillendirildiğine işaret olarak yorumlanıyor. Radar ve tayfölçer verileri de Mars’ın kuzey kutup başlığında ve toprak altında büyük miktarda su bulunduğunu gösteriyor. Ayrıca, yüzeyde yıllardır araştırma yapan Opportunity ve Spirit adlı tekerlekli araçların (rover) gönderdikleri görüntülerle, yaptıkları jeofiziksel ve kimyasal analizler de kayaların bir zamanlar çok tuzlu sıvı su kütlelerinin altında evrim geçirdiğini gösteriyor.
Okyanusların varlığı konusundaysa doğrudan bir kanıt şimdiye kadar bulunamamıştı. Nedeni, olası deniz tabanlarının etkin volkanizma nedeniyle lavlarla dolmuş olması ve gerek faylanma, gerekse de erozyon nedeniyle yaylalarla düzlüklerin sınırında olası okyanus kıyısı sayılabilecek süreklilikte oluşumlar gözlenememesi.
Di Achille ve Hynek’in büyük Mars okyanusu için sunduğu kanıt, gezegen yüzeyinde belirledikleri 52 “nehir deltası” üzerine kurulu. Araştırmacılar ayrıca Mars görüntülerinde bu deltalarla ilişkili 40 bin kadar irili ufaklı akarsu yatağı belirlemişler.
İki yerbilimciye göre bu deltalardan 29’u, aynı ya da benzer irtifada sonlanıyor (aralarında yalnızca 117 metre fark var) ve sona erdikleri yerler okyanusun kıyısını oluşturuyor ya da okyanus tabanındaki su tablasında ya da birkaç büyük göl kıyısında son buluyor.
Mars’taki nehir deltaları, gezegenbilimcilerin başlıca ilgi odaklarından biri. Nedeni, Dünya’daki deltaların organik karbonu ve yaşamın öteki işaretçilerini hızla gömmeleri. Dünyadışı yaşamı araştıran pek çok astrobiyolog, eğer bulunursa Mars’ta geçmiş ya da halen mevcut yaşam formlarının, toprak altındaki mikroorganizmalar biçiminde ortaya çıkacağına inanıyor.
Di Achille, “Dünya’da deltalar ve göller, geçmiş yaşamın işaretlerini toplayıp koruyan mükemmel ortamlar” diyor. “Eğer Mars’ta yaşam ortaya çıkmışsa, deltalar Mars’ın biyolojik geçmişinin kapılarını açacak anahtar olacak.”
Hynek’e göre de varlıklarını uzun süre devam ettiren okyanuslar, Mars’ta mikrobiyel yaşama tutunabileceği bir ortam sağlamış olabilir.
- Etiketler :
- Haberler
