İngiltere’nin 2005 Nobel edebiyat ödüllü oyun yazarı Harold Pinter, gırtlak kanserine yenik düştü. Senarist, şair, tiyatro yönetmeni, aktör ve insan hakları eylemcisi olarak da takdir toplayan yazar, uzun süredir kanser tedavisi görüyordu. 78 yaşındaki Pinter’ın ölümü eşi Antonia Fraser tarafından açıklandı. Fraser, Pinter ile 33 yılı aşkın süre birlikte yaşamanın kendisi için bir ayrıcalık olduğunu belirtti ve “Hiçbir zaman unutulmayacak” dedi. Pinter’ın önemli oyunları arasında “Kapıcı”, “Doğumgünü Partisi”, “Yuvaya Dönüş” ve “Aldatma” yer alıyor.
Pinter’ın yazdığı oyunlarında kullandığı dil ve karakterlerini canlandırış biçimi tiyatroya tamamen kendine özgü yeni bir soluk getirmişti. Kendi kuşağının en etkili İngiliz oyun yazarı ve siyasi alanda da güçlü bir muhalif sesi olan Pinter’ın oyunları, ‘Pinteresque’ (Pintervari) adıyla anılan kendine özgü bir tarz yarattı.
Nobel komitesi 2005’te kendisine ödülü verirken Harold Pinter’ı böyle tanımlamıştı:
“Günlük keşmekeş içindeki uçurumları gözler önüne seren ve zulmün kapalı odalarını açılmaya zorlayan bir yazar”dı o...
YAZARLIK SERÜVENİ ZORLU BAŞLADI
İngiliz tiyatrosunun en seçkin temsilcilerinden biri olan Harold Pinter’ın yazarlık serüveni zorlu başlamıştı. Londra’da 10 Ekim 1930 tarihinde bir Yahudi terzinin oğlu olarak doğan Pinter, İkinci Dünya Savaşının başlamasından sonra terk ettiği Londra’ya 12 yaşında döndü. Öğrenciliğinde okul tiyatrosunda Joseph ve Romeo gibi karakterleri canlandıran Pinter, oyunculuk yaptı, ilk şiirini 1950’de yazdı ve 1957’de oyun yazarlığına başladı.
İlk yazdığı oyun olan ‘Doğumgünü Partisi’ eleştirmenler tarafından yerle bir edilmiş ve 1957 yılında sahnelenmeye başladıktan birkaç gün sonra kaldırılmıştı. Ama kaleme aldığı ikinci tiyatro oyunu olan ‘Kapıcı’, büyük takdirle karşılandı. Patlamaya hazır bir gerginlik üzerine kurduğu komedi dili, daha önce eşi benzeri görülmedik bir üsluptu. Pinter, bu türün bir üstadı olarak adını kısa sürede pekiştirdi.
Oyunlarındaki klasik özelliklerden biri, karakterlerin çok uzun es vererek sessiz kalmalarıdır. Pinter, gerçek düşüncelerini, duygularını ortaya koyamayan insanların kırılganlığını ve güvensizliğini bu sessizlikle tercüme ettiğini söylemiştir.
İlk karısı tiyatro oyuncusu Vivien Merchant’tı. Daha sonra ikinci karısı tarihçi Lady Antonia Fraser’la evlendi. Özel hayatının gizli kalmasına büyük özen gösterdi. Ama siyasi görüşlerini olabildiğince açık biçimde herkes ile paylaştı.
POLİTİK DÜŞÜNCELERİYLE MİLYONLARA ULAŞTI
Pinter, insan hakları mücadelesinde de önemli bir isimdi. Şili’den Filistin’e, Afrika’dan Küba’ya hep ezilenlerin safındaydı. Şili’de 1973’de sosyalist Devlet Başkanı Salvador Allende’nin kanlı bir darbeyle devrilmesinden sonra insan hakları konusunda etkin çalışmalar yürüttü.
Pinter, Irak’ın işgalinin de en büyük muhaliflerindendi. 2003’te “Irak Savaşı” karşıtı şiirleriyle, “Wilfred Owen” şiir ödülünü kazanmıştı. 2005 yılında Nobel edebiyat ödülünü aldıktan sonra yaptığı konuşmada ABD Başkanı George Bush ve İngiltere Başbakanı Tony Blair’in Irak’la ilgili olarak savaş suçlarından yargılanmalarını istemesi kimi çevrelerde tepkiye yol açmıştı.
Pinter, 1985’te Arthur Miller’la 12 Eylül baskısı altındaki aydınlara destek olmak için Türkiye’ye gelmişti. Pinter’la Miller’i ağırlayanlar arasında, ondan bir yıl sonra 2006’da Nobel ödülü alacak olan Orhan Pamuk ve Gündüz Vassaf da vardı. Sanatçı, 4 yıl önce de Hasankeyf’i korumak için Ilısu barajına karşı kampanya başlatmıştı.
Nobel ödülü alana kadar birçok ödülün sahibi olan Pinter, on dört üniversiteden onur derecesi aldı.
BAZI OYUNLARI
Pinter, 32 oyun, bir roman ve 22 film senaryosu yazdı. Yazarın Türkçeye çevrilen eserleri arasında “Bir Tek Daha”, “Dağ Dili”, “Oda”, “Doğum Günü Partisi”, “Kapıcı”, “Aldatma” ve “Gitgel Dolap” bulunuyor.
- Etiketler :
- Haberler
