Bilkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Öğretim Üyesi ve İnternet Teknolojileri Derneği Başkanı Doç. Dr. Mustafa Akgül, Dünya genelinde sandık yerine internet ve diğer teknolojilerle oy kullanmanın güvenliğinin halen sorgulandığını, bu nedenle Türkiye'nin sandık yerine geçecek bir teknolojiye yatırım yapmasına gerek olmadığını söyledi.
Akgül, yaptığı açıklamada, elektronik seçimin, oyların elektronik aygıtlarla toplanıp, değerlendirilmesi olarak algılandığını ve bilgisayarların yanında kiosk, internet telefonu, delikli kart ve optik oy pusulaları ile yapılabildiğini anlattı.
Değişik oy verme şekillerini kapsayan ve 1960'lardan beri kullanılan e-oylama olarak da adlandırılan yöntemin, oyun hem elektronik ortamda verilmesini hem de elektronik ortamda sayılmasını kapsadığını kaydeden Akgül, söz konusu sistemde telefon, özel bilgisayar ağı ya da internet üzerinden oyların gönderilebildiğini ifade etti.
Sistemin oy sayımını hızlandırması, engellilere kolaylık sağlaması, gelişmiş hallerde sandık başına gitmeden oy kullanılması gibi pek çok yararı bulunduğunu dile getiren Akgül, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Elektronik oy verme sistemi pek çok kişiye cazip gelmekte, bazı özel koşullarda başarıyla uygulanmaktadır. İngiltere'de, Estonya'da ve İsviçre'de hükümet seçimleri ve referandumlarda, Kanada'da belediye seçimlerinde, ABD'de ve Fransa'da parti içi seçimlerde sık olmamakla birlikte kullanıldı.
Ancak ortada geniş kitlelerin kullanabileceği, dürüst ve adil seçimin evrensel koşullarını sağlayan ve maliyeti makul olan bir seçim sistemi henüz bulunmuyor. Birçok ülkede, özellikle ABD'de elektronik sandık ve sayım makinesi benzeri cihazların güvenilirliği ciddi tartışma konusu haline geldi. ABD'de, bazı elektronik oy verme işleminde sahtekarlık tespit edildi."
Akgül, tüm bu nedenlerle dünyada, elektronik oylama cihazlarına güven duyulmadığına işaret ederek, firmaların kaynak kodlarını sır olarak saklamalarının da güvenlik açıklarının sebebi olduğunu vurguladı.
Türkiye'de sandık dışı kimi teknolojilerin zaman zaman gündeme geldiğini belirten Akgül, "Dünyanın halen güvenilirliğini tartıştığı bir teknoloji için Türkiye gibi nüfusu yoğun ülkenin seçim için sandık yerine geçecek bir teknolojiye yatırım yapmasına gerek yok" dedi.
Dünyada elektronik imza temelli oy kullanma sistemlerinin deneysel ve ölçeklenebilir seviyede kullanıldığını anlatan Akgül, sistemin eksikliklerini şöyle anlattı:
"Dünyanın pek çok ülkesi bu sisteme hazır değil. Sistemi geniş çaplı kullanan ülke de yok. Öte yandan, değişik yerlerde mektupla oy kullanma sistemi var. ABD'de yurt dışındaki askerlerin tamamı oylarını mektupla gönderebiliyor. ABD'de her seçmen, sisteme kendisi kaydoluyor. Kontrol de kayıt sırasında oluyor. Kaydolurken de örneğin 'Cumhuriyetçiyim, Demokratım ya da bağımsızım' deniliyor. Böylece aday belirleme süreçlerine de katılım söz konusu oluyor.
İnsanların aklında elektronik imza veya benzeri bir sistemle internetten oylamaya katılmak var; seçmen açısından çok cazip bir seçenek. Ama kişisel bilgisayarlarda ve internet üzerinde pek çok güvenlik sorunu yaşanabilir, sistemin hacklenmesi söz konusu olabilir, oy verme işleminde gizlilik esası uygulanmayabilir, seçmen başkasına danışarak oy kullanıyor olabilir veya onun şifresini alan başka bir kişi oy kullanabilir. Bir başka deyişle seçim sistemin sağlaması gereken evrensel ilkleri sağlamak mevcut teknolojilerle çok zor görünüyor."
Üniversitelerde sistemle ilgili deneyler bulunduğunu ancak bunların geniş ölçekte uygulanabilir olmadığını ifade eden Akgül, "Özellikle Türkiye gibi nüfusu yoğun ülkelerde bu tür sistemleri geniş kitlelere uygulamak mümkün değil.
Teknolojinin maliyeti de çok yüksek ve fayda-maliyet analizi, bunun açısından savunulamaz. Zaten 5 yılda iki kez oy kullanılıyor ve bu nedenle maliyetini karşılamaz" diye konuştu.
Akgül, üniversitelerde ve sivil toplum kuruluşlarının söz konusu yeni gelişmeleri araştırmaya devam etmesi gerektiğini belirterek, "Seçmen yazılım ve denetim sistemini güvenilir ve güncel tutmak, sandık sayımını güvenli ve saydam yapmanın sayım sonuçlarını hızlı, güvenli ve saydamlığına toplumu ikna etmeye çalışmanın, elektronik oylama hayali vakit kaybetmekten çok daha yararlıdır" görüşünü dile getirdi.
- Etiketler :
- Haberler
