2021 yılı tıpkı ülkemiz gibi tüm dünya için de iklim değişikliği açısından önemli bir dönüm noktası oldu. Ülkemiz Paris Anlaşmasına taraf olarak iklim değişikliği ile mücadelesini uluslararası platformda daha güçlü bir şekilde yerine getirmeyi hedeflediğini gösterdi. Diğer taraftan 50’nin üzerinde ülke uzun dönemli düşük kalkınma planlarını Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekreteryası’na (BMİDÇS) sundu. Bunlara ek olarak birçok ülke ulusal katkı beyanını güncellemeye başladı. Uluslararası finans kuruluşları hemen hemen tüm işleri ile iklim değişikliği konusunun bağlantısını oluşturdu ve bu yöndeki politikalarını açıklamaya başladı.
Ülkemiz bakımından ise burada sayılan ve sayılmayan tüm küresel gelişmelere ek olarak önemli bir dönüm noktası gerçekleşti. Sayın Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan 2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma hedeflerini açıkladı. Herhangi bir konuda adım atılması ve en güçlü biçimde uygulamaya geçilmesindeki en büyük kriter üst düzey irade ve sahiplenmedir. Bu noktada iklim değişikliğine ilişkin ulusal süreç de bu gerçek doğrultusunda üst bir noktaya taşındı. Hedefin açıklanması sonrası ilk adım olarak ise iklim değişikliğiyle mücadelemizde temel politikalarımıza yol gösterecek bir İklim Şûrası yapılmasına karar verildi.
Şuranın ilk amacı 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda önümüzdeki süreci ortaya koyacak temel politika alanlarını belirlemekti. Bu temel politikalar doğrultusunda 2022 yılı boyunca önümüzdeki sürecin yapıtaşları teker teker oluşturulacak. Şura çıktıları 27. Taraflar Konferansı öncesi tamamlanması planlanan Ulusal Katkı Beyanı ve Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planına katkı sağlayacak. Diğer taraftan İklim Kanunu başta olmak üzere iklim konusunda geliştirilecek mevzuata yön verecek. İklim değişikliğine ilişkin plan, projeksiyon ve düzenlemelerin yapılacağı ve bu bakımdan çok yoğun geçecek olan 2022 yılının tüm adımları şura çıktılarıyla netleştirildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar,
İKİ AYLIK ŞURA SÜRECİ NASIL GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Şura yapılması kararının Aralık 2021 tarihinde alınmasını takiben komisyonların başlıkları, ele alması beklenen hususlar ve katılımcıları belirlendi. Komisyon başlıkları belirlenirken BMİDÇS altındaki temel müzakere başlıklarının yanında göç, adil dönüşüm ve yerel yönetimler gibi ülkemizin iklim değişikliği ile mücadelesi kapsamında önemli ve yeni olan alanlar da dahil edildi. İklim değişikliği ile mücadelede en çok üzerinde durulan azaltım konusu şura kapsamında iki komisyonda ele alındı: Enerji, sanayi, ulaştırma sektörlerini kapsayan Sera Gazı Azaltım-1 Komisyonu ve tarım, atık, binalar ve Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (AKAKDO) sektörlerini kapsayan Sera Gazı Azaltım-2 Komisyonu. Şuranın diğer komisyonları Bilim ve Teknoloji, Yeşil Finansman ve Karbon Fiyatlama, İklim Değişikliğine Uyum, Yerel Yönetimler ve Göç, Adil Geçiş ve Diğer Sosyal Politikalar olarak belirlendi.
Komisyonların başkanları İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulu kararı ile komisyon konusunda yetkili Bakanlığın üst düzey yöneticileri olarak belirlendi. Komisyon yardımcıları olarak ise konunun en önde gelen akademisyenleri sürece dâhil edildi. Komisyonların tüm çalışmalarını yüklenen ve büyük özveriyle çalışan komisyon üyeleri; kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve STK’lar başta olmak üzere tüm paydaşları içerecek şekilde 473 kişiden oluşturuldu. Bu anlamda şura sırasında ilk defa tüm taraflar aynı masa etrafında oturdu ve ortak akıl devreye girdi.
27 Aralık 2021 tarihinde ilk komisyon çevrimiçi toplantıları başladı. Şura Genel Kuruluna kadar 40’ın üzerinde çevrimiçi toplantı gerçekleştirildi. Bu toplantılara komisyon üye sayısının yaklaşık 2 katı, yani bin kişi civarında katılım oldu. Mevcut durum, sorun alanları, politikalar, stratejiler ve eylemlerin tartışıldığı bu toplantıların teknik altyapısını şura kapsamında komisyon üyelerine yönelik yapılan 3 anket destekledi. İlk anket ile mevcut durum ve sorun alanları tespit edilirken ikincisi ile politika önerileri toplandı Son anketle ise belirlenen politikalar önceliklendirildi. Anket süreci komisyon çalışmalarının verimini artırırken kısa sürede geniş kapsamlı ve detaylı veriye ulaşılmasını ve görüşlerin detaylı bir şekilde toplanmasını sağladı.
Böylelikle 21-25 Şubat tarihinde gerçekleştirilen Genel Kurula tüm komisyonların hazır bir şekilde gelmesi ve genel kurul sırasında çalışmaların detayına inilmesi sağlandı. Şura sırasında tüm komisyonlar toplam 50 civarında oturumda politika önerilenini tartıştı ve yuvarlak masalara sunmak üzere nihai hale getirdi. Yuvarlak masalar net sıfır yolunda adımlar atması beklenen kamu kurumlarının ve paydaşların en üst düzey yöneticilerinden yaklaşık 200 üyeden oluştu.
Yuvarlak masalar bu yıl yoğun bir biçimde geçecek iklim değişikliği plan ve politika süreçlerinin içerisine bu kurumları dahil etmek, şura sonrası altını dolduracakları ve uygulayacakları politika önerilerini görüşmek ve üst düzey sahiplenmeyi en üst düzeye çıkarmak amacıyla kurgulandı. Nitekim iklim değişikliği konusu yatay kesen ve çok yönlü olması sebebiyle birçok kurumun yetki alanına girmekte ve üst bir koordinasyon gerektirmekte. Tüm bu teknik çalışmalar neticesinde şuranın son günü gerçekleştirilen genel kurul ile 217 karar kabul edildi. Bunlardan 76’sı öncelikli olarak belirlendi.
Taraflar Konferansı yapısına benzer bir şekilde kurgulanan şurada önümüzdeki sürecin unsurlarını belirleyen teknik çalışmaların yanında iklim değişikliği paydaşlarına ilişkin çalışmalar da gerçekleştirildi. Günlük ortalama 2 bin kişinin faaliyet içerisinde olduğu şura alanında 200’ün üstünde üniversitemizi temsilen belirlenen “İklim Elçileri” hazırladıkları “Gençlik Bildirgesi”ni sundular ve tüm Şura boyunca çalışmalarına devam ettiler. Diğer taraftan uluslararası kuruluşların, üniversiteler ve özel sektörün içinde yer aldığı paneller ile Paris Anlaşması ve uluslararası süreç, yeşil politika uygulamaları, uluslararası finansman, bilim ve teknolojinin 2053 hedefine ulaşmadaki rolü, yerel iklim eylemleri, yeşil mutabakat ve sanayide dönüşüm konuları konuşuldu.
Teknik ve lojistik hazırlıkları sadece iki ayda tamamlanan şura; komisyon ve yuvarlak masa toplantıları, ikili üst düzey görüşmeler, sunumlar, paneller, bildiriler ve sergiler ile geniş paydaş katılımıyla iklim değişikliğinin çok yönlü bir şekilde ele alınmasına ortam sağladı.
ŞURA ÇIKTILARI
Komisyon ve yuvarlak masa çalışmaları akabinde 7 temel alana yönelik 217 karar kabul edildi. Bunlardan 89’u azaltım sektörüne yönelik çerçeveyi çizmek üzere kaleme alındı. 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda enerji alanına yönelik; kömürden elektrik üretimi kaynaklı emisyonun düşürülmesi doğrultusunda arz güvenliği, makroekonomik ve sosyal etkileri içeren çalışmaların yapılması ve bir yol haritası belirlenmesi kabul edildi. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının arttırılması ve çeşitlendirilmesi; enerji verimliliği, sistem altyapısının iyileştirilmesi ve hidrojen yol haritasına ilişkin çalışmalar da kabul edilen kararlar içerisinde yer aldı. Sürdürülebilir ulaşım planlaması yaklaşımları, yük ve yolcu taşımacılığında emisyon azaltımını hedefleyen yeşil ulaşım sistemleri, ulaşımda elektrifikasyon ekosistemi, alternatif yakıtlar ve akıllı ulaşım sistemleri gibi alanlar da ulaştırma çalışmaları kapsamında ön plana çıktı. Sanayi sektöründe karbon yoğun sektörler başta olmak üzere yol haritalarının ve destek mekanizmalarının belirlenmesi ile birlikte atıkların yan ürün, alternatif hammadde olarak kullanılması üzerinde mutabakata varıldı.
AKAKDO sektöründe karbon tutumunun artırılmasına yönelik iyi uygulamalar ile orman, tarım ve mera alanlarında karbon yutağı kayıplarının önlenmesine ilişkin kararlar alındı. Tarım sektöründe bütünleşik bir yaklaşımla tarımda sürdürülebilir ve döngüsel üretime geçiş, "İklim Dostu Tarımsal Destekleme Modeli”nin oluşturulması, doğa temelli çözüm uygulamaları, gübre kullanımı gibi alanlar ele alınırken binalara ilişkin çalışmalarda neredeyse sıfır enerjili bina (nSEB) uygulamaları, atık sektöründe ise sıfır atık uygulamaları ve düzenli depolama süreci öne çıkan başlıklar oldu.
Bilim ve teknoloji alanında azaltım ve uyum başlıklarında yer alan kararlara ulaşmak adına gerekli olan teknoloji altyapısı çalışıldı. Yeşil finansman çalışmalarında “Ulusal Yeşil Finans Stratejisi”nin 2023 yılının sonuna kadar hazırlanmasına karar verildi. Emisyon Ticaret Sistemi'nin (ETS) ülkemizde kurulması için çalışmaların hızlandırılması ve ETS’nin uygulamaya alınmasına yönelik çalışmaların 2024 yılında tamamlanması kararı alındı. Ülkemizin iklim değişikliği bağlamında en çok karşı karşıya kaldığı uyum konusunda ise etki, etkilenebilirlik ve risk analizlerinin yapılması ile ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte sektörlerin uyum eylemlerinin belirlenmesi ve uygulanması hususları ele alındı. Ayrıca su verimliliği üzerinde duruldu.
Şuranın en önemli çalışma alanlarından biri olan yerel yönetimlere ilişkin “Yerel İklim Değişikliği Eylem Planları” için kullanılacak bir yönlendirici kılavuz hazırlanmasına ve şehirlerin iklim değişikliğinin tüm etkilerine karşı direnç endekslerinin tespit edilmesine karar verildi. Şurada göç, adil geçiş ve diğer sosyal politikalar da ele alındı ve bu alanlara yönelik tanımlamalar yapılarak temel kabuller ele alındı.
SIRA İKLİM KANUNU, ULUSAL KATKI BEYANI VE UZUN DÖNEMLİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ STRATEJİSİNDE
İklim değişikliği kalkınma ve küresel refah için ciddi bir tehdit. Dünyanın en fakir ve en kırılgan kısmının bu süreçte en kötü şekilde etkilenmesi bekleniyor. Bu durum politika yapıcılar için önemli zorluklar barındırıyor. Net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda ekonominin tüm sektörlerine ve toplumun her kesimine yönelik dikkatle belirlenmiş politikalar ve bunları hayata geçirecek eylemler gerekiyor. Bu durum tek bir amaç doğrultusunda hükümet ve diğer paydaşların koordinasyon içinde hareket etmesini gerektiriyor.
Tam da bu noktada açıklanan 2053 net sıfır vizyonu doğrultusunda şura süreci ile birlikte tüm paydaşlar arasında önemli bir sinerji yakalandı ve bu sinerjinin yıl boyu sürecek planlama çalışmalarında devam etmesi hedefleniyor. Sıra iklim kanununda, ulusal katkı beyanında ve uzun dönemli iklim değişikliği stratejisinde. Mola vermeden beraber yol alıyor ve ülkemizin iklim değişikliği ile mücadelesine devam ediyoruz.
- Etiketler :
- Haberler -
- Türkiye
- İklim Değişikliği
- Çevre Kirliliği
