Yaban hayat koridoru

İlk defa 2008 yılında KuzeyDoğa Derneği tarafından önerilen yaban hayat koridoru, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve KuzeyDoğa Derneği işbirliğiyle hayata geçiriliyor

Bu ay beşinci yaşına giren KuzeyDoğa Derneği, kuzeydoğu Anadolu’da yürüttüğü doğa koruma ve yaban hayatını geliştirme çalışmalarını yeni bir aşamaya taşıyor. Dernek, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’yla birlikte, 81 km uzunluğunda, 23,533 hektar büyüklüğünde ve dört ili kapsayan Türkiye’nin İlk Yaban Hayatı Koridoru ağaçlandırma projesine imza atıyor.

2006 yılından beri serhat illerimiz Kars, Iğdır, Ardahan ve Ağrı’da ayı, kurt, vaşak gibi büyük memeli türlerinin araştırılması ve korunması için durmaksızın çalışan KuzeyDoğa Derneği,  30 Aralık 2011 tarihinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile imzaladığı Türkiye’nin İlk Yaban Hayatı Koridoru projesinin hayata geçirilmesine yönelik protokolü imzalayarak çalışmalarını bir adım öteye taşıdı. 19 Ocak 2012 Perşembe günü saat 10.00’da yapılan Yaban Hayatı Koridoru toplantısında ise, Kars, Erzurum, Ardahan ve Artvin’i geçecek olan koridorun sınırları kararlaştırıldı. KuzeyDoğa Derneği’nin önerisi doğrultusunda; Çölleşme ve Erozyonla Mücadele (ÇEM) Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün müşterek imzaladığı Sarıkamış- Posof Yaban Hayatı Koridoru İşbirliği Protokolü sonucunda, daha önce ÇEM Genel Müdürlüğü ve KuzeyDoğa Derneği ile birlikte arazi çalışmaları sonucunda belirlenen, Yaban Hayatı Koridoru Bitkilendirme Projesinin sınırları üzerinde görüş birliğine varıldı. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından sınırlarının uygunluğu belirtildi. Yaban Hayatı Koridoru Bitkilendirme Projesi’nin yapımı için çalışmalara başlanması gerektiği kanaatine varıldı.

Türkiye için bir ilk olan koridor hakkında KuzeyDoğa Derneği başkanı ve Utah Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu şunları söyledi:

“Doğa koruma biliminin en önemli kavramlarından biri olan yaban hayatı koridorları, aradaki doğal alanların yok olması sonucu birbirinden ayrı kalmış doğal yaşam alanlarını ve canlılarını birbirlerine bağlarlar. Örneğin ABD’deki Yukon-Yellowstone koridoru 3200 km uzunluğunda ve 1.3 milyon km²’yi kapsar. Özellikle son 20 yılda, ABD’den Güney Afrika’ya, Latin Amerika’dan Avustralya’ya, düzinelerce ülkede gerçekleştirilen yaban hayatı koridorlarına ülkemizde de ihtiyaç vardır. 2006 yılından beri bozayı, vaşak, kurt, yaban kedisi ve diğer memeli türlerini araştırdığımız Kars-Erzurum Sarıkamış Ormanları-Allahuekber Dağları Milli Parkı da, acilen diğer ormanlara bağlanması gereken izole kalmış ve ufak bir orman parçasıdır. Her ne kadar 22,980 hektarı kapsasa da, bu alanın sadece dörtte biri ormandır ve esasında Sarıkamış Ormanları’nın çoğu milli park sınırları içinde değildir. Daha da önemlisi, alanda yaşayan bozayı, kurt ve vaşak gibi yırtıcı memeli türleri, çok büyük alanlar gerektiren bayrak türlerdir. Örneğin bir erkek bozayı, 300 km²’den büyük bir alanı kullanabilir. Daha da önemlisi, KuzeyDoğa Derneği olarak 2011 yılında gerçekleştirdiğimiz Türkiye’nin ilk kurt takip projesinde, koordinatlarını SMS mesajı olarak bize yollayan GPS/GSM/UHF/VHF vericili kurtlarımızın binlerce kilometre karelik bir alanı kullandığını tespit ettik. Ekim 2011’de zarar vermeden yakalayıp boyunlarına verici takıp doğaya saldığımız kurtlardan Kuzey, ilk iki ayda 2000 km²’lik bir alanı kullanırken, Doğa 600 km² büyüklüğünde bir alanı kullandı. Yani sadece iki ayda bu kurtlar, Sarıkamış Milli Parkı’nın 13 misli bir alanı kullanarak, bu parkın yaban hayatı için ne kadar yetersiz olduğunu ve bölgedeki diğer doğal alanlara bağlanmasının önemini somut olarak bizlere gösterdi.

İlk olarak 2008 yılında zamanın Çevre ve Orman Bakanlığı’na önerdiğimiz Türkiye’nin İlk Yaban Hayatı Koridoru projesi, Sarıkamış Ormanları - Allahuekber Dağları Milli Parkı’nı bölgedeki diğer ormanlara ve milli parklara bağlayarak, Sarıkamış’ın izolasyonuna son verecektir. Bu projeyi benimseyen, destekleyen ve ağaçlandırmasını gerçekleştirecek olan Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve ilgili genel müdürlükler, Türkiye’de doğa koruma için çok önemli bir ilke imza atmış olacaklardır. 23,533 hektarı kapsayan Türkiye’nin ilk yaban hayatı koridoru, 22,980 hektarlık Sarıkamış Ormanları-Allahuekber Dağları Milli Parkı’ndan daha büyük bir alanın da korunmasını sağlayacaktır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından “Muhafaza Ormanı” koruma statüsü verilmiş olan bu alan, koridor olarak yaban hayatının hareketini sağlayacak olmasının yanı sıra, bölgedeki yaban hayatı için de önemli yaşam alanları sağlayacaktır. Alanın yaklaşık üçte ikisi hâlihazırda orman olduğundan, sadece üçte biri ağaçlandırılarak, Kars’tan Gürcistan sınırına kadar 81 km boyunca uzanan bir orman koridoru oluşturulacak ve bölgedeki yaban hayatının Karadeniz, Kaçkarlar ve Aşağı Kafkasların geniş ormanlarına ulaşabilmesi sağlanacaktır.

Bu projeyle, Kars’tan başlayarak Erzurum, Artvin ve Ardahan illeri boyunca Gürcistan sınırındaki Ardahan Posof’a kadar uzanan orman parçaları arasında ağaçlandırma ve diğer ormancılık faaliyetleri yaparak bağlantılar oluşturulacaktır. Böylelikle bölgede küçük orman bloklarına sıkışmış canlıların, özellikle de bozayı, kurt, vaşak, karaca ve geyik gibi büyük memeli hayvanların bu büyük coğrafya boyunca hareket imkânının arttırılması, popülasyonlarının bağlanması ve bölgenin yaban hayatı çeşitliliğin zenginleşmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, Sarıkamış Ormanları-Allahuekber Dağları Milli Parkı’ndaki kurt, bozayı, ve vaşak gibi yırtıcı türlerin daha geniş ormanlara ulaşmasını sağlayarak bölgedeki insan-yırtıcı hayvan çatışmasının azaltılması ve Allahuekber ve Yalnızçam dağlarının çıplak sırtlarının ağaçlandırılarak, Kura Nehri havzasındaki mevcut erozyonun azaltılması da amaçlanmaktadır. Ümidimiz, Türkiye’nin tüm doğal alanlarının yaban hayatı koridorlarıyla birbirlerine bağlanması, korunan alanların çok daha fazla olması ve Türkiye’nin yaban hayatının geleceğinin garantiye alınmasıdır.”

Yaban Hayatı Koridoru Ağaçlandırma Projesi protokolü, Çölleşme ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü Merkez ve Taşra Teşkilatları ve KuzeyDoğa Derneği’nin ortak yürütecekleri çalışmaların uygulama prensiplerini kapsamaktadır. Bu projeyle, hâlihazırda Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın bölgede her yıl yaptığı ağaçlandırma çalışmaları, koridorun oluşturulmasına odaklanacak ve bölgedeki yaban hayatı varlığının artması ve popülasyonlarının bağlanması doğrultusunda yapılacaktır.

Proje kapsamında koridorun planlanması, projelendirilmesi, ağaçlandırması, rehabilitasyonu, mera ıslahı, gerekli alanların tel örgüyle çevrilmesi, gerekli muhafaza memurlarının istihdamı, mülkiyet durumunun belirlenmesi, gerekli tahsislerin yapılması ve uzman personelini görevlendirme gibi sorumlulukları Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ilgili üç müdürlüğü üstlenirken, Türkiye’nin ilk yaban hayatı koridorunu öneren KuzeyDoğa Derneği de koridorun bilimsel altlığını oluşturmak, koridorun geçtiği il ve ilçelerde ilgili kurumlarla organizasyon ve iletişimi sağlamak, planlama ve projelendirme aşamasında derneğin ilgili uzman personelini görevlendirmek, koridor ve önemiyle ilgili yöre insanını ve kamuoyunu bilgilendirmek ve koridorun uzun dönemli bilimsel izleme planına katkı koymak gibi sorumluluklar üstlenmektedir.