ADANA - Bitki dünyasının en dikkat çeken varlıklarından biri olan ve Türkiye'de bugüne kadar bilinen 175 orkide türünden çoğu endemik olan 50'ye yakınının, yok olma tehlikesine karşı koruma altına alınması gerektiği bildirildi.
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Alper Çolak,
orkidelerin, özellikle güzel ve çarpıcı görünüşlerinden dolayı ''çiçeklerin kralı'' veya ''bitkiler aleminin işveli güzeli'' olarak adlandırıldığını söyledi.
Orkidelerin tropik yağmur ormanlarından alpin çayırlara, bataklıklardan yarı çöl alanlara ve deniz seviyesinden 4 bin metre yükseltilere kadar farklı yetişme ortamlarında yaşayabildiğini belirten Çolak, bunların aynı zamanda çok yıllık otsu bitkiler olduğunu bildirdi.
Çolak, orkidelerin, yalnızca renkleri ve nadirlikleriyle değil, aynı zamanda yaşam şekilleri ile de bitki dünyasının en dikkat çekici varlıklarından biri olduğunu belirterek, ''çok dar yayılış alanlı türler dışında, büyük, zengin ve o ölçüde de yüksek tür bolluğuna sahip bir ülkede orkide nesillerinin ciddi bir şekilde tehlike altına girmiş olması aslında beklenmeyen bir durum'' dedi.
Türkiye'de birçok orkide türünün tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu anlatan Çolak, şöyle konuştu ''Belki de bir kısmı yeryüzünden bütünüyle silinmiştir. Bunun temel nedenleri arasında hızla büyüyen nüfusla birlikte gelen yoğun yapılaşmalar ve doğal yetişme ortamlarının yok edilmesinin yanında, Türkiye'de birçok alanda karşılaşılan aşırı hayvan otlatmaları görülebilir. Ancak asıl nedenin, bu harika bitkinin bir çiçek olarak değerinin asla bilinmemesine karşın, yumrularının salep adındaki yiyecek içecek katkı maddesi ve hatta bitkisel ilaç olarak görülmesi, bu amaçla vahşi faydalanma şeklinde toplanması, değerli bir ticari meta olarak görülmesidir.''
Bu tehdidin günümüzde de sürdüğünü hatırlatan Doç. Dr. Alper Çolak, aşırı ve bilinçsiz faydalanmalar sonucu pek çok orkide topluluğunun, yetişme ortamlarından bütünüyle yok edildiğine dikkati çekti. Çolak, sözlerini şöyle sürdürdü:''Birçok orkide, ancak çalıştırılmış meşeliklerin içinde boy atabilmekte ve yoğun otlatma tehlikesinden kurtularak çiçek açabilecek kadar yaşayabilmektedir. Ne var ki, orkidelerin büyük kısmı dev sürülerin ayakları altında ezilerek veya yenilerek daha topraktan çıkma aşamasında yok oluyor. Günümüzde de 175 orkide türünden çoğu endemik olan 50'ye yakını yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bunların acilen koruma altına alınması gerekir.''
Çolak, bol şekilde görülebilen bazı orkide türlerinin ise yumrusuz olduğunu söyledi.Bunların yumrusu olmadığı için toplanmadığından yok olma riski de taşımadığını belirten Çolak, yumrulu olan orkidelerden de yılda yaklaşık 120 milyona yakın orkide yumrusunun iç tüketimde kullanılmak ve yurt dışına gönderilmek üzere topraktan söküldüğünü bildirdi.
YATIR VE MEZARLIKTAKİ ORKİDELER
Çolak, çok az sayıdaki bazı endemik orkide türünün ise Anadolu'daki bazı mezarlıklarda olduğunu söyledi.
Bu türlerin bulundukları yeri, türün tamamen yok olma tehlikesine karşı gizlediklerini belirten Çolak, ''Çevrede hiçbir orkide görülmezken endemikler de dahil pek çoğunun yine aynı çevrede, sadece kutsal diye dokunulmayan yatır veya mezarlıklarda kaldığı görülüyor. Anadolu'daki yatır ve mezarlıklar, bazı orkide türleri için son sığınma noktası oldu diyebiliriz'' dedi.
Çolak, Türkiye'nin orkidelerini 20 yıllık bir çalışmanın ürünü ''Türkiye Orkideleri'' adlı kitapta topladıklarını anımsatarak, şunları kaydetti:'Türkiye'de orkideler için alarm zilleri geçmişten günümüze çalıyor, bizleri ve özellikle yetkilileri göreve çağırıyor. Bu çok özel ve rengarenk canlıların bazıları dünyada yalnızca Anadolu'daki tek bir alanda birkaç öbek halinde yaşıyor. Oysa çoğumuz Türkiye'de yetişen doğal orkidelerin farkında bile değiliz. Bu endemik hazineyi fark etmek, sahip çıkmak ve korumak Türkiye'yi seven bütün insanların en temel görevi olmalı.''
- Etiketler :
- Haberler
