Enerji ithalatında Rusya'nın payı yüksek
ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye'nin Rusya'dan petrol ve doğalgaz alımını sonlandırmasını istiyor. Türkiye ile Rusya uzun yıllardır enerji ticareti yapıyor ve iki ülke arasında boru hatları inşa ediliyor. Son dönemde Rusya'ya olan bağımlılık azaltılsa da hala oldukça yüksek.
Türkiye enerjide büyük ölçüde dışa bağımlı bir ülke. İthalat oranı özellikle petrol ve doğalgazda yüksek, yüzde 90'nın üzerinde.
Petrol ve doğalgaz fiyatlarının yükseldiği 2022 yılında 100 milyar dolarlık fatura ile karşılaşıldı. Küresel enerji krizinin hafiflemesiyle bu fatura 2023'te 69,1 milyar dolara, 2024'te 65,6 milyar dolara indi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun raporuna göre, 2024'te Türkiye toplam 30 milyon ton ham petrol ithalatı gerçekleştirdi. Bunun 16,9 milyon tonluk kısmı Rusya'dan sağlandı. Yani yüzde 56'sı. Rusya'nın ardından 4,7 milyon ton ile Irak, 2,9 milyon ton ile Kazakistan ve 1,6 milyon ton ile Suudi Arabistan geliyor. Rusya'nın alt basamağındaki 3 ülkeden yapılan toplamı Rusya'dan yapılan ithalatın yarısı kadar.
Doğalgazda durum biraz daha farklı. Boru gazı ve LNG olmak üzere iki farklı türde doğalgaz ithal ediliyor. 2024'te gerçekleştirilen 52,1 milyon metreküplük ithalatın 39,5 milyon metreküpü boru gazı ile yapıldı. 12,5 milyon metreküpü LNG olarak satın alındı.
LNG'de ABD'nin payı yüksek. Ancak LNG'nin toplamdaki payı düşük olduğu için büyük bir yer kaplamıyor. Rusya ise borularla yapılan gaz ithalatının yine yarısından fazlasını karşılıyor. Aralık 2024'te yapılan 4,4 milyon metreküplük boru gazı ithalatının 2,8 milyonu Rusya'dan gerçekleşti. 1 milyon metreküplük kısmı Azerbaycan'dan yarım milyon metreküpü İran'dan geldi. LNG'yi bile dahil ettiğimizde Rusya'nın doğalgaz ithalatındaki payı yüzde 41 ile yüksek bir seviyede.
Türkiye ABD'den LNG ithal etmek için anlaşmaya vardı. Uzmanların bu konudaki uyarısı maliyet temelli. Çünkü LNG, boru gazına göre çok daha pahalı. LNG piyasa dinamiklerinden etkileniyor ve fiyatı sürekli değişebiliyor. Boru gazı ise uzun vadeli kontratlarla satın alınıyor. Dolayısıyla fiyat gelişmelerinden etkilenmiyor. Bu da üretimde fiyat kaynaklı oluşabilecek sorunların önüne geçiyor.
Rusya'nın enerji ithalatındaki payı
TÜRKİYE ÜST SIRALARDA
Rusya'dan satın alınan petrol ve gaz için ne kadarlık ödeme yapıldığı açıklanmıyor. Ancak toplam ithalat verisine bakarak kabaca bir tahmin yapmak zor değil. Rusya, Türkiye'nin en fazla ithalat yaptığı ülke. 2024'te 44 milyar dolarlık ürün ithal edildi. Rusya'nın enerji ithalatında tuttuğu yer ve enerji ödenen toplam meblağ göz önüne alındığında tutarın 30 milyar dolara yakın olduğu düşünülüyor.
Rusya'nın en çok petrol sattığı ülke Çin. Onu Hindistan ve Avrupa Birliği izliyor. Dördüncü sırada Türkiye var.
En çok doğalgaz sattığı ülke yer Avrupa Birliği. Onu Çin, Türkiye ve Moldova takip ediyor.
Rusya'dan en çok petrol ürünü alan ülke ise Türkiye. İkinci sırada Çin, üçüncü sırada Brezilya ve dördüncü sırada Hindistan var.