Doğu'nun 'sakin şehri' Halfeti (Halfeti gezi rehberi)

2000 yılında başlayan Birecik Barajı’nın su tutması ve yükselmesi bir batık şehir ortaya çıkardı. Halfeti, geriye batan bir şehrin yanında hüzün, hayal ve umutları bıraktı. Sular altında kalan yalnız Şanlıurfa’ya bağlı olan Halfeti değildi, batık cami olarak bilinen Savaşan Köyü ile Birecik Barajı yakınındaki mozaikleri ile ünlü Zeugma Antik Kenti de barajdan nasibini aldı.

Fırat nehrinin kıyısında kurulu Halfeti, Şanlıurfa’ya bağlı bir ilçe. Kendine özgü yapısı, 3000 yıllık geçmişi ile bir kültür hazinesi. Buraya en yakın havalimanı Gaziantep ama alternatif olarak Şanlıurfa Havalimanı da kullanılabilir.

Asur Kralı III.Salmanassar tarafından Rumkale’de kurulan Halfeti, o zaman Şitamrat adını taşıyormuş. Hitit, Pers ve Makedon himayesinde kalan şehir, 2. yüzyılda Bizans hakimiyetine girdi. 1. Haçlı seferi ile 11.yüzyılda başlayan Haçlı hakimiyeti 12. yüzyılda İlhanlılar ve Memlükler ile devam etti. Sonraki yıllarda Yavuz Sultan Selim ile Osmanlı topraklarına katılan kent Rumkale ismi ile Halep’e bağlandı. Bu tarihten sonra sınır kenti olma özelliğini kaybeden şehir, 19. yüzyılda nüfusunun azalmasından ötürü Fırat Nehri’nin karşı kıyısına nakledildi. Günümüzde Halfeti, cittaslow, yani sakin şehir unvanını edinen yerlerden bir tanesi.

Halfeti’nin bir de kendine has bir çiçeği var. Bilindiği kadarıyla karagül Halfeti’nin iklim koşulları sayesinde yetişebiliyor. Dünyada siyah gülün yetişebildiği tek yer olması Halfeti’yi önemli bir yere koyuyor. İlginç tarafı gülü koparıp başka bir yere götürdüğünüzde rengi değişiyor, tohumunu alıp başka bir yerde yetiştirmeye çalıştığınızda başka bir renk veriyor. Ağlayan Arap Kızı lakaplı gül, Halfeti’nin mikroklima iklimi sayesinde bu özelliğe sahip.

Halfeti, daha çok yüzen restoranları ile ön plana çıkan bir yer. Siz de yemek için bu restoranları tercih edebilirsiniz. Kebap ve balık seçenekleri ile ön plana çıkan yüzen restoranlar: Fırat Duba, Siyah Köşk, Siyah Duba ve Başkanın Yeri. Fiyatlar konusunda endişeye düşmeyin, eğer alkol kullanmıyorsanız yüksek fiyatlar ile karşılaşmazsınız.

Değişik bir yemek denemek isterseniz bölgeye özgü Şabut Balığı ve Haşşaş Kebabını tercih edebilirsiniz. Bununla beraber Fırat üstünde yer alan yüzer restoranlarda patlıcan kebabı, domatesli kebap, urfa kebap, soğanlı kebap, cağırtlak kebabı, dolma eziği, adana, erik tavası, incir kebabı, mukaşşerli pilav, tarhana çorbası, sargı burma tatlısı, sütlaç, peynir helvası gibi çeşitli yemekleri de deneyebilirsiniz.

Yemek demişken yanı sıra Halfeti doğumlu Nihat Özdal’dan bahsetmek gerek. Halfeti Yavaş Yemek Birliği‘nin başında bulunan Özdal başarılı işlere imza atmış bir isim. Birlik, bölgeye özgü meyveli yemeklerin envanterini tutmuş ve arşivlemiş. Bahar aylarında düzenlenen Halfeti Meyve Yemekleri Festivali bölgeyi için ziyaret için doğru zaman olabilir. Slow Food Halfeti Instagram hesabından kendilerini takip edebilirsiniz.

Halfeti’den ayrılırken ev yapımı nar ekşisi, biber, kabak, kebbet reçeli, patlıcan ve bamya kurutması, isot biberi, damıtma usulü ile yapılan zahter suyu, kurutulmuş üzüm, kayısı ve bölgenin en ünlü ürünü olan fıstık satın alabilirsiniz.

Halfeti’de gezilecek yerlerini de sıralayalım.

RUMKALE

Fırat Nehri üzerinde bir yarımada üzerinde yükselen Rumkale, Halfeti’de görülecek yerlerin ilk sırasında yer alıyor. M.Ö. 8. yüzyıla tarihlenen yapı ilk Halfeti yerleşimlerinin yeri olarak biliniyor. Aynı zamanda Aziz Nerses Kilisesi, Barşavma Manastırı ve su sarnıçları bulunan kaleye kara yolu ile de ulaşılabilir. Biz tekne turunda Fırat üzerinden inceleyebildik. Bir de Selçuklu Han’ı olarak bilinen Kantarma Mezrası isimli tarihi bir han varmış. Ancak çeşitli çabalara rağmen göremedik, listenizde olsun.

SAVAŞAN KÖYÜ

Yazının ilk paragrafında bahsettiğim batık şehir ve Halfeti Batık cami olarak bilinen yer Savaşan Köyü’dür. Birecik Barajı’nın su tutması ile sular altında kalan köyden birkaç kalıntı ve cami minaresi kalmıştır. Buraya tur tekneleri ile ulaşılabiliniyor.

HALFETİ ULU CAMİ

1807 yılında yapılmış Halfeti Ulu Cami’nin tabanı Birecik Barajı’nın su tutması ile 40 cm kadar su altında kalmış. Bununla beraber tarihi camiyi kullanıma açmak için çaba sarf edilse de henüz bir sonuç alınamamış.

HALFETİ ASMA KÖPRÜ

Halfeti Kaymakamlığı tarafından inşa edilen asma köprü Halfeti’de görebileceğiniz yerler arasında. Özellikle geceleri ışıklandırılması ile hoş bir görüntüye bürünüyor. Görüntüsü sebebi ile Halfeti Gerdanı olarak da adlandırılıyor. Ek olarak köprünün diğer tarafında sakin şehir ibarelerini gösteren görselleri göreceksiniz.

HALFETİ PANAROMA

Halfeti’yi yükseklerden görmeye ne dersiniz? Eğer turist iseniz bunu gerçekleştirmemek için bir neden olmamalı. “I love” ile başlayan akım Halfeti’de olmaz mı? Şanlıurfa Halfeti yolu üzerinde Halfeti girişinde yer alan panoramik bir görüntü sağlayan tepe uğranacak diğer bir yer.

HALFETİ TEKNE TURU

Halfeti’de yapılacak en önemli aktivitelerden biri de tekne turu. Halfeti’de tekneler genellikle iki bölgede tur yapıyor. Ortalama bir saati bulan turlar Eski Halfeti denen bölgedeki restoranlara bağlı. Diğer bölge ise nehrin diğer tarafındaki Rumkale’deki Beğendik Köyü’nde. Eski Halfeti’den kalkan tekneler sizi önce Rumkale’ye ardından Savaşan Köyü’ne götürüyor ve geri dönüyor.

KELAYNAK ÜRETİM İSTASYONU

Dünyada nesli tükenme riskine karşı göçlerine izin verilmeyen familyadan olan kelaynaklar bölgeye özgü doğasında özel bir menü ile beslenmekte ve korunmakta. Bununla birlikte 1977 yılında 2 adet kuş ile başlanan çalışmalar neticesinde 250 rakamına ulaşılmış. Ancak tek eşli olan bu kuşlar eşleri öldüğünde kendini öldürmeyi seçebiliyor.

SIRA GECESİ

Sıradaki notumuz bir gezilecek yer önerisi olmayacak lakin özellikle bahar yaz aylarında bölgeyi ziyaret ediyorsanız, akşamları belli bir doluluğa ulaşan restoranlarda sıra gecesine denk gelebilirsiniz. Eğer bölgede konaklama planınız varsa akşam yemeğinizi yiyeceğiniz mekana sıra gecesi olup olmadığını sorun. Yemek sonrası keyifli, sazlı sözlü bir akşam geçirebilirsiniz.

ZEUGMA ANTİK KENTİ

Bölgenin yakınında yer alan ve Halfeti gibi bir kısmı sular altında kalan antik kent Zeugma, Gaziantep ilini dünyaya tanıtan önemli bir değer. Çingene kızı ve mitolojik öğelere sahip mozaikleri Gaziantep Zeugma Müzesi‘nde sergilenen antik kenti, Fırat’ın hemen kıyısında ziyaret edebilirsiniz. İlk olarak M.Ö. 3. yüzyılda Büyük İskender’in generallerinden Selevkos’un kurduğu yapı keşfe değer.

GÖBEKLİTEPE

Keşfi ile yazılı bütün tarihi değiştiren Göbeklitepe, Halfeti’nin 132 km doğusunda yer alıyor. Vaktinize göre programınıza mutlaka ekleyin. 10 bin yıllık tarihi ile tescilli dünyanın ilk mabedi, bölgenin adını dünyaya duyuran en önemli yer. Ek olarak 2018 yılında UNESCO Kültür Mirası Listesi’ne de dahil edildi.

Doğu'nun 'sakin şehri' Halfeti'den fotoğraflar...