MS (Multipl Skleroz) hastalığı nedir? (MS hastalığı belirtileri ve tedavi yöntemleri)

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) NEDİR?

Halk arasında MS hastalığı olarak bilinen Multiple Skleroz; hareket aksaklığı, kaslarda güçsüzlük, kısmi felç, dengesizlik, konuşma ve görme bozuklukları gibi çeşitli belirtilerle ortaya çıkabiliyor.

Ataklar halinde görülen MS, erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülüyor. MS (Multipl Skleroz) hastalığı, santral sinir sisteminin yani beynin ve omuriliğin inflamatuar (yangısal) bir hastalığıdır.

Özellikle santral sinir sistemindeki beyaz madde yapıları hastalanır. Beyaz madde, santral sinir sisteminin kendi içerisinde ve bu bölüm ile vücudun diğer bölümleri arasında iletişimi sağlayan sinir liflerinden oluşur.

MS’li hastalarda santral sinir sistemindeki bu beyaz maddede plak veya lezyon diye adlandırılan hasarlı alanlar görülür. Bu hasarlı alanlarda siniri çevreleyen miyelin denilen bir maddede kayıp gözlenir. MS hastalığında gelişebilecek reaksiyonlar önceden tahmin edilemez ve oldukça değişkenlik gösterir.

Bu nedenle MS hastalığınıtanımlayabilmek çok zor bir durumdur. Sinir sisteminde etkilenen yere ve etkilenme derecesine göre, MS hastalığının tipi ve şiddeti hastadan hastaya değişebilir.

MS hastalığının belirtileri ve tedavisi kişiye özeldir. Benzer şekilde gelişen ve aynı bulgularla seyreden iki MS’li hasta bulabilmek mümkün değildir.

Hastalığın bireyin kendisinde ve hastalar arasında farklı seyretmesi, hastalığın zamanlamasını, beyinde tuttuğu yeri ve bulguların şiddetini farklı kılmaktadır. Genel alarak MS’li olgularda, beynin veya omuriliğin kontrol ettiği her hangi bir fonksiyonun tam veya yarı tam kaybı gözlenir.

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) NEDENLERİ NELERDİR?

Bu konuda pek çok farklı teoriler olmasına rağmen MS'in nedeni henüz kesin olarak tespit edilebilmiş değildir. Yapılan değişik araştırmalarda hastalığa neden olabilecek çok çeşitli nedenler (daha önce geçirilmiş virütik enfeksiyonlar, çevreden kaynaklanan bazı zehirli maddeler, beslenme alışkanlıkları, coğrafi etmenler, vücudun savunma sistemindeki bozukluklar) sorgulanmışsa da hiç biri kesin neden olarak saptanamamıştır.

Bazı araştırmacılar, MS'e henüz belirlenemeyen bir virüsün neden olduğunu ileri sürmektedirler. Bu teoriye göre, çocuklukta veya gençlik döneminde vücuda giren bu virüs; beş, on ya da on beş yıl gibi bir süre hiçbir belirti göstermeden vücutta kalmakta, daha sonra yine bilinmeyen bir nedenle, örneğin şiddetli bir üst solunum yolu hastalığı sırasında ortaya çıkmaktadır.

Diğer bir grup bilim adamı ise, oto-immün ( vücudun kendi bağışıklık sisteminin neden olduğu) bir hastalık olduğunu düşünmektedirler. Bu teoriye göre; vücudun bağışıklık sistemi normal olarak, vücuda giren yabancı mikrop ya da viruslara karşı vücudu korumak için karşı saldırıya geçip onlarla mücadele etmesi gerekirken, MS'li kişilerde bilinmeyen bir nedenle, merkezi sinir sistemindeki sinirlerin miyelin kılıfına saldırıp onları tahrip etmektedir.

Bu teorilerin tümünün bir arada etkileşim gösterdikleri de düşünülebilir. Yani genetik olarak yatkın kişilerde, MS ile ilgili bilinmeyen bir virüsün, vücudun bağışıklık sistemini olumsuz yönde harekete geçirerek, sinirlerin miyelin tabakasına saldırmaya ve onu tahrip etmeye yönlendirdiği söylenebilir.

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

MS belirtileri, rahatsızlığın erken evrelerinde geçici ataklar şeklinde ortaya çıkarken, tedavide geç kalındığında ilerleyen yıllarda görme kaybı, denge ya da yürüme bozukluğu ve peltek konuşma gibi bazı belirtiler kalıcı olarak yerleşebilir. 

Bu nedenle MS belirtilerini iyi tanımak ve zamanında hekime başvurmak çok önemlidir. Ayrıca ataklar geçtiğinde “nasıl olsa düzeldim” düşüncesiyle tedaviyi kesinlikle bırakmamak gerekiyor.

MS’de yorgunluk, halsizlik, uyuşmalar ve vücutta elektriklenmeler gibi belirtiler gün içinde aralıklarla gelişebileceği gibi günlerce, haftalarca da sürebilir.

MS atakları belirtileri ise;

Yorgunluk

Vücudun değişik bölgelerinde özellikle gövdede, yüzde, kollar ya da bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma, güçsüzlük

Denge ya da yürüme bozukluğu

Dilde peltekleşme gibi konuşma bozuklukları

Mesane ve bağırsak problemleri

Baş dönmesi

Görmede bulanıklık

Düşünme, bellek ya da konsantrasyonda zorluk yaşama

Depresyon

Ancak bu belirtiler kişide MS olduğu ve atak geçirdiği anlamına gelmiyor. Kişide daha önce olmayan bir nörolojik bulgunun varlığı, 24 saatten fazla sürmesi ve kötüleşmesi atak varlığına işaret eder. Bu durumda kişinin doktora başvurması gerekiyor.

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) NASIL TEŞHİS EDİLİR?

MS hastalığı tanısının konulması çok da kolay değildir ve hastalığı teşhis edebilecek özel bir test henüz geliştirilmemiştir. MS hastalığına tanısı konması demek aslında diğer olasılıkları elemek anlamına gelir.

MS hastalığını teşhis etmek için kullanılan tetkikler ise şu şekildedir:

MRI: MRI filmleri beyin ve omurilik hakkında detaylı bilgi verir ve MS hastalığı teşhisi için son derece önemlidir. MS hastalığı lezyonları bu filmlerde soluk alanlar olarak görülür.

Beyin omurilik sıvısının incelenmesi: Bu sıvıda, bağışıklık sisteminin aktivitesini gösteren ligklnal bandlar, miyelin proteini saptanabilir.

Uyarılmış yanıtlar: Bu testler, sinirlerin ileti hızlarını ölçme teknikleridir. Miyelin kılıfı hasarlanmış sinirler, iletileri daha yavaş iletirler.

3 ana tipi vardır:

Görsel uyarılmış yanıtlar: Görme ile ilgili sinirleri inceler.

İşitsel uyarılmış yanıtlar: İşitme ile ilgili sinirleri inceler.

Smatsensriyel uyarılmış yanıtlar: Kol ve bacaklardaki duyusal sinirleri inceler.

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) TEDAVİ YÖNTEMLERİ

MS hastalığını tümüyle durduracak kesin bir tedavi yoktur, ancak çoklu tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavilerle hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilmek, atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilmek amaçlanmaktadır.

MS ataklarının sıklığı ve şiddetine göre ilaç tedavisine karar verilmektedir. Erken dönemde ataklar kontrol altına alınabildiğinde, olası hasar da azaltılabilmektedir. Hastalığın seyrinin kötüleşmesini engelleyecek, olası alevlenmeleri (nüks) yatıştırabilecek ilaçlar kullanılmaktadır.

İlaç tedavisi yanında fizik tedavi yöntemleri de hastanın yaşam kalitesini artırabilmektedir. Kronik bir hastalık olan MS’te atakları azaltabilmek için uygulanan egzersiz, zayıf kasların güçlenmesine katkıda bulunmaktadır.

MS hastalarının ve ailelerinin doğru bilgilendirilmesi ve moral destek sağlanması, tedavinin etkisini artırabilmektedir. Her hastada farklı seyreden bir hastalık olduğundan, tedavi spesifik semptomlara göre şekillendirilmektedir.