Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, Meclis'te düzenlenen Parlamenter Denetim Sempozyumu'nda konuştu.
Türkiye'de Anayasa'ya ''parlamenter sistem'' denildiğini, ancak aslında hiçbir anayasa hukukçusunun buna ''parlamenter sistem'' denilemeyeceğini belirten Bozdağ, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Çünkü, parlamenter sistemin özellikleri belli. Bizim anayasamızdaki sistem, bu özelliklerin büyük bir kısmını maalesef taşımıyor. Buna karma sistem de yarı başkanlık sistemi de başkanlık sistemi de meclis hükümeti sistemi de denilemez. Esasında adı olmayan bir sisteme biz 'parlamenter sistem' diyoruz. Bunun için bunun adını doğru koymak lazım. Bizim anayasamızda kuvvetler ayrılığından bahsetmiyor. Kuvvetlerin işbirliğinden, dayanışmasından bahsediyor. Yasamayı, yürütmeyi, yargıyı ayırmış ama mekanizmanın kuruluşuna baktığınızda, mevcut anayasada kuvvetlerin tam ayrılığını görme şansınız yok.
Parlamenter sistemin Türkiye uygulanmasına bakıyorsunuz; millet oy veriyor, sonra milletvekilleri oluşuyor ve hükümet de milletin seçtiklerinin arasından çıkıyor. Milletin seçtiğinden doğrudan çıkmıyor. Hükümet parlamentodan güven oyu alıyor. Kimden güven oyu alacak, çoğunluktan. Komisyonlar çoğunluk esaslı, araştırma komisyonları çoğunluk esaslı, diğer denetim mekanizmalarını işlettiğinizde yine çoğunluğun onları denetlemesi gerekiyor.
'Bizim sistemimizde yasama ve yürütme ne kadar ayrı?' sorusuna 'Yasama ve yürütme Türkiye'de birbirinden ayrıdır' diyebilir miyiz? Kanun tasarısı geliyor Hükümetten, Hükümet parlamentonun içinden geliyor, onun güvenine dayanıyor. Parlamento güvensizlik verdiği zaman Hükümet düşüyor. Çoğunluk hükümet oluyor. O zaman o çoğunluğun hükümeti denetimi ne kadar sağlıklı oluyor? Bunlara hepimizin kafa yorması lazım.''
''Bizim sistemimiz denetimin etkin bir şekilde yapılmasına maalesef izin vermiyor'' görüşünü ifade eden Bozdağ, ''Bana göre, mevcut sistemler arasında denetimin en etkin yapılmasına izin veren sistem, başkanlık sistemidir. Çünkü, başkanlık sisteminde, parlamentoyla yani yasama ile yürütme birbirinden tam anlamıyla ayrıdır ve birbirine karşı kesin olarak bağımsızdır. Birbirini frenleyen, kontrol eden denge mekanizmalarını kendi içinde barındırıyor'' diye konuştu.
Parlamenter sistemde böyle bir yapının bulunmadığını ifade eden Bozdağ, şöyle devam etti:
''Halk seçim yapıyor. Orada başkanın kim olacağı, yürütmeyi kimin yürüteceği belli. Türkiye'de farz edin ki tek başına iktidar çıkmadı. Milletin oyu ile başbakan seçilecek mi belli değil. Millet hangi programı öneriyor, A partisine veren A programını, B partisine veren B programını... Koalisyon olduğu zaman partiler bir araya geliyorlar, başka bir program üzerinden mutabakata varıyorlar. Ondan sonra başka birisi Başbakan olarak çıkıyor. Yürütmesi koalisyon olduğu zaman, belli olmayan bir sistem çıkıyor karşımıza. Halbuki yürütme doğruda halk tarafından belirlense hesap vermek daha kolay olur.
Hesap verilebilirlik, hesap sorulabilirlik ve öngörürlük açısından baktığınızda Türkiye'deki parlamenter sistemin uygulamasının, hepimizin arzu ettiği anlamda etkin bir denetimi güçlü bir şekilde hayata geçirdiğini söylemek mümkün değil. Bizim sistemimize baktığımızda, parlamenter sistemde yasama, yürütme birbirinden tam ayrı mı? Ayrı diyemeyiz. O zaman 'yasama mı yürütmenin üzerinde, yürütme mi yasamanın üzerinde daha etkili' tartışmasına baktığınızda, orada da yine çoğunluğa dayanan hükümet olduğu için... Bizim esasında etkili denetim yollarını konuşurken bu sistem tartışmasını yapmamızda büyük fayda vardır.
Bizim Türkiye'mizde uygulanan sistem, parlamenter sistem değil. Meclis Başkanımız'ın başkanlığında devam eden bir süreç var. Yeni anayasa tartışırken bunun tartışılmasında da ben fevkalade yarar görüyorum. Ya parlamenter sistemin özellikleri neyse yeni anayasaya o özelliklere göre bir yapı ikame edilebilir ya da gerçek anlamda yasama ve yürütmenin birbirine karşı bağımsız olduğu ve kesin ayrılığın olduğu başka bir bir sistemi, başkanlık sistemini müzakere etmek lazım.''
- Etiketler :
- Haberler
