Efsanevi yönetmen Stanley Kubrick uzun yıllar Yahudi soykırımı üzerine bir film yapmak istiyordu. 1990’ların başında bu projesini hayata geçirebilmek için kolları sıvadı. Ancak aynı dönemde Steven Spielberg’in Oscar ödüllü ‘Shindler’in Listesi’ (1993) beyaz perdede yerini alınca, mükemmeliyetçiliği ile tanınan Kubrick benzer bir filmi yakın aralıklarla yapmamak için projeyi yarım bıraktı. Bu, yönetmenin uzun uğraşlarının, 20 yıllık hayalinin ve belki de büyük bir yıldızın ilk parlayacağı anın sonu anlamına geliyordu.
20 YILLIK HAYAL
Kubrick’in yapımcısı ve kayınbiraderi olan Jan Harlan ‘Unfolding the Aryan Papers’in öyküsünü şöyle anlatıyor; “Stanley Kubrick yaklaşık 20 yıl Yahudi Soykırımı temalı bir film yapmaya çalıştı. Bu insanın gözünü korkutan bir işti; yirminci yüzyılın en korkunç bölümünü iki saatlik dramatik yapıda nasıl özetleyebilirsiniz? Kubrick, bunu belgesel tonunda yapma niyetinde değildi. Bir ara, Nazi döneminde, propaganda şefi Göbels’in sahne arkasından yönettiği Alman film endüstrisinde geçen bir film çekmeye niyetlendi. Ancak kendisini tatmin edecek bir öykü ya da senaryo bulamadı.”
‘BÜYÜK VE RİSKLİ’
Daha sonra Harlan, Kubrik adına romancı Isaac Bashevis Singer’a orjinal bir seneryo yazıp yazamayacağını sordu. Ancak Singer’ın çıkardığı sonuç soykırımı dışardan birinin yargılayamayacağı oldu. Bunu duygulu bir dramayla açıklamak, Kubrik gibi bir deha için bile kolay başa çıkılabilecek bir şey değildi. Singer’ın uyarıları ardından Kubrick araştırmalarına devam etti. Sonuçta aradığı içtenlik ve yetkinliği, Louis Begley’in 1991’de yayınlanan yarı otobiyografik romanında (Wartime Lies-Savaş Zamanı Yalanları) buldu.
Harlan, romandan uyarlanan senaryoyu ‘büyük ve riskli’ olarak tanımlıyor; “gereğinden fazla dramatik değildi, pek çok hareketli sahne vardı. Sessiz ve çok ciddi bir filmdi. Filmdeki gerilim Naziler nedeniyle ortaya çıkan insanlığın ayaklar altına alındığı korkunç durumdan kaynaklanıyordu.”
ZAMANLAMANIN NEDEN OLDUĞU TALİHSİZLİK
Ancak kılı kırk yararak yapılan zorlu hazırlıklar sonuç vermedi. Bunun nedeni bir başka Oscar ödüllü yönetmen Steven Spielberg’in aynı dönemde Yahudi Soykırımı temalı film olan Shindler’in Listesi’ni çekeceğinin öğrenilmesi oldu. Kubrick ve Warner Brothers’ın üst düzey yöneticileri eğer Spielberg’ün filminden sonra yayınlanırsa, Aryan Papers’ın ticari olarak başarısız olacağından endişe ettiler. Kubrick’in başına daha önce de benzer bir şey gelmişti. Vietnam Savaşı’nı konu alan Full Metal Jacket, Oliver Stone’un aynı temalı Platoon adlı filminden hemen sonra vizyona girmiş ve genel kabule göre zamanlamasından dolayı box office listelerinde hak ettiği yeri alamamıştı. Aynı duruma ikinci kez düşmek istemeyen ve . seyircilerin soykırım temalı iki filme aynı anda yeterince ilgi göstermeyeceğini düşünen Kubrick, filmi yarıda bıraktı.
PARLAYAMAYAN YILDIZ
‘Unfolding the Aryan Papers’in yarı kalması, yalnızca uzun ve titiz uğraşların boşa gitmesine neden olmadı. Belki filmle birlikte uluslararası büyük bir yıldız da unutuldu. Bugün Johanna ter Steege bek çok sinema sever için tanıdık bir isim değil. Stanley Kubrick onun için bildiğim en iyi aktris diyordu ve bu zor projenin altından kalkabileceğini düşünüyordu. 1961 doğumulu ter Steege, oyunculuk yeteneğinin dışında filmin konusuyla da dolaylı olarak ilgiliydi. Kendisi Yahudi olmamasına rağmen, ailesinden pek çok kişi Hollanda’da Naziler’e karşı mücadele eden direnişe katıldı ve Steege anneannesinin bu konuda anlattıklarıyla büyüdü. Bu nedenle Kubrick filmin ana karakteri Tania Teyze’yi canlandıracak belki en iyi isim olarak onu gördü.. Mükemmeliyetçi Kubrick ile yapılan saatler boyu görüşmeler sonunda dönem kostümleriyle farklı fotoğraflar çekildi ve deneme çekimleri yapıldı. Yedi ay boyunca ter Steege hiç bir teklifi kabul etmedi. Ancak belki de kendisini büyük bir yıldıza dönüştürecek film çekilemedi.
Johanna ter Steeg
Kubrick’in ölümünden bir kaç yıl sonra ter Steege ile görüşen Kubrick’in eşi, kendisine Stanley Kubrick’in tüm yaptığı araştırmalara rağmen filmin yarıda kalamasının neden olduğu üzüntünün çok derin olduğunu söyledi. Ter Steege filmin yarım kalmasının sadece zamanlama ile ilgili olmadığını düşünüyor; “onun mükemmelliyetçi olduğunu hepimiz biliyoruz. Ve şunu da biliyoruz ki bir mükemmelliyetçi için tehlikeli olan, bir anda herşeyi sıfırlayabilmesidir.”
ARYAN PAPERS ÇEKİLECEK Mİ?
‘Unfolding the Aryan Papers’ın bundan sonra başka bir yönetmen tarafından tekrar çekilip çekilmeyeceği açık değil. Filmin haklarını Warner Brothers elinde bulunduruyor. Jan Harlan ailenin yetenekli bir yönetmenin projeyi üstlenmemesi durumunda filmin yeniden çekilmesine yönelik ailenin hiçbir niyetinin olmadığında ısrarlı. Harlan şöyle diyor; “Bu işi üstlenecek olan yönetmen çok iyi olmalı. Yanlış ellerde çok ucuz bir filme dönüşebilir. Ama eğer Ang Lee bunu yapmak isterse bu uygun olabilir.”
ÇEKİLEMEDİ AMA SANAT YAPITI OLDU
Beyaz perde de görülmesi bir muammaysa da film İngiltere’de yeni bir biçimle izlenebilir hale getirildi. Jane ve Louise Wilson tarafından enstalasyon (yerleştirme) tekniğiyle tekrar düzenlenene ve yeni bir sanat yapıtı haline getirilen film, 12 Şubat-19 Nisan tarihleri arasında Londra’da sergilenecek.
Jane ve Louise Wilson'ın enstalasyonlarından bir sahne
- Etiketler :
- Haberler
