Çanakkale Kara Savaşları’nın 94. yıldönümü'nde ilk tören Anzak Koyunda yapıldı. Yeni Zelanda ve Avustralyalı binlerce kişi şafak töreninden saatler önce koyda hazır bulundu.
Saat 5.30'da başlayan törende Anzaklar, savaşta ölen ataları için dua etti. Avustralya Ordu Bandosu da tören sırasında İstiklal Marşı’nı çaldı.
Aynı saatlerde Türkiye'deki değişik üniversitelerden, harp okullarından, 6 bin kişilik öğrenci ve izci grupları, şehitlere saygı için yürüdü. Yürüyüşe Birinci Ordu Komutanı Orgeneral Ergin Saygun da katıldı.
Bir başka anma töreni de savaş sırasında Mustafa Kemal'in askerlere ‘Ben size taarruz etmeyi değil ölmeyi emrediyorum" talimatını verdiği 57. Alay Şehitliği’nde yapıldı.
Geliboluda'ki anma etkinlikleri Yeni Zelanda anıtı önündeki törenle sona erdi.
KONUŞMALAR
Törenin açılış konuşmasını Avustralya Genelkurmay 2. Başkanı Korgeneral David Hurley yaptı.
Korgeneral Hurley, 94 yıl önce şafak sökerken bu kıyılarda tam bir karmaşa ve kaosun hakim olduğunu belirterek Gelibolu Yarımadası'nın ''büyük yiğitliklere, benzeri görülmemiş kahramanlıklara sahne olduğunu'' söyledi.
Savaşı yaşayanların aklından tam olarak neler geçtiğinin hiç bir zaman bilinemeyeceğini ifade eden Korgeneral Hurley, ''ama onlar Avustralya, Yeni Zelanda ve Türkiye'nin tarihlerinde can alıcı bir yeri olan o anların parçası oldular'' dedi.
Birinci Dünya Savaşı'nda ülkesi dışında hizmet veren son Anzakların da artık yaşamadığını belirten Hurley, bu savaşta yer alan herkesin toplumların ulusal belleklerinde yaşamaya devam edeceğini belirtti.
YENİ ZELANDA GENEL VALİSİ SATYANAND
Törende konuşan Yeni Zelanda Genel Valisi Sir Anand Satyanand, Gelibolu muharebesinin bir facia ve muharebenin korkunç sonuçlarının bugün insanlara savaşın kesinlikle beyhude olduğunu hatırlatması gerektiğini ifade etti.
Sir Satyanand, savaş ilan edildiğinde, binlerce Yeni Zelandalı ve Avustralyalının Britanya İmparatorluğu'na hizmet etmek için gönüllü olduğunu belirterek, ''Batı cephesine gideceklerine inanıyorlardı. Bunun yerine Gelibolu Yarımadası'nda kötü planlanmış, kötü hazırlanmış ve nihayetinde kaderi kötü bir muharebeye gelmişlerdi'' dedi.
Konuşmasında, Anzak askerlerinin Çanakkale Savaşı'nda karşı karşıya kaldıkları kötü koşulları anlatan Sir Satyanand, askerlerde savaşın başındaki iyimserliğin, bir süre sonra yerini ''bu kıyımın sona ermesi arzusuna'' bıraktığını kaydetti.
Gelibolu'daki fedakarlıkların aynı zamanda Yeni Zelandalılar ile Avustralyalılar arasında derin bağlar oluşmasını sağladığını belirten Sir Satyanand, Avustralyalı tarihçi Charles Bean'in ''3 günlük gerçek bir tecrübe yüzyılların yıkamayacağı bir dostluk doğurdu'' sözlerine atıfta bulundu.
ATATÜRK'ÜN SESLENİŞİ
Şafak törenine Türkiye'yi temsilen katılan Albay Şamil Özdağ, Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında Çanakkale Savaşları'nda yaşamını yitiren yabancı ülkelerin askerlerine yönelik söylediği şu sözleri, Türkçe okudu:
''Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar: burada dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlarda evlatlarını harbe gönderen analar; göz yaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.''
AVUSTRALYA DIŞİŞLERİ BAKANI SMITH
Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith ise, bugün üzerinde bulunduğu toprakların ''korkunç bir kaybın, üzücü bir hatıranın ve çok büyük bir ulusal gururun yaşandığı yer'' olduğunu ifade etti.
Smith, 94 yıl önce çok sayıda gencin cesaretle hayatını kaybettiğini ve yüz binlercesinin de yaralandığını belirterek, şunları kaydetti:
''Bugün burada bulunanlar şanslı olduklarını biliyorlar. Birbirimizi düşman olarak değil barış içindeki milletlerin temsilcileri, daha iyi bir dünya inşa etmek için ortak bir amaç etrafında birleşmiş insanlar olarak selamlıyoruz. Bugün bir neslin fedakarlığı üzerine kurulmuş olan Türk milleti bu düşünce ile her yıl yaptığı gibi bizleri burada Anzak alanında sıcak bir şekilde karşılamaktadır. Her yıl buraya anmak, saygı göstermek ve dostluk ve saygı elimizi uzatmak için geliyoruz.''
Smith, Atatürk'ün Gelibolu'da hayatını kaybeden askerler için söylediği ''dost bir vatanın topraklarında yatmaktasınız'' sözlerinden etkilenmemenin mümkün olmadığını sözlerine ekledi.
Yeni Zelanda Savunma Kuvvetlerinde gönüllü başrahip Don Parker ile Avustralya ordusunda görevli başrahip Russell Mutzelburg tarafından yönetilen ayinde katılımcılar dualar okudu.
Şafak töreni, tören alanına çelenklerin konulması, 2 dakikalık saygı duruşu ve Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda milli marşlarının çalınmasıyla sona erdi. Türkiye'yi temsilen çelengi Çanakkale Vali Yardımcısı Ali Partal koydu.
Resmi heyetlerin tören alanından ayrılmasının andından şafak töreni için koyda toplananlar alana çiçekler bıraktı.
Gelibolu Yarımadası'ndaki Anzak Koyu'nda düzenlenen ''Şafak Töreni''nin ardından Avustralya Lone Pine (Tek Çam) anıtında tören yapıldı.
Kanlısırt olarak bilinen bölgede yer alan Avustralya tören alanındaki törenin açılış konuşmasını Avustralya Muharip Gaziler Bakanlığı Müsteşarı Ian Campbell yaptı.
Ian Campbell, 4 Ağustos 1915 tarihinde Çanakkale'ye gelen ve geldikten 2 gün sonra hayatını kaybeden Avustralyalı asker George Irwin'in kısa yaşam öyküsünü anlattı.
Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith ise Lone Pine olarak tanınan küçük toprak parçasının kısa ve sert bir muharebe sonucunda ele geçirildiğini ve korkunç bir bedel karşılığında elde tutulduğunu belirterek, Avustralya birliklerinin bu bölgede acı ve trajik kayıplar verdiğini söyledi.
Bu bölgenin aynı zamanda, Anzakların kalbinde yatan ilhamı da sembolize ettiğini ifade eden Smith, müttefik güçlerin ve bu topraklarda savaşanların tamamının sıra dışı cesaret gösterdiğini ancak bu cesaretin zaferi getirmediğini ifade ederek, ''Ancak genç Avustralyalıların burada uzun ve acı bir muharebe sonunda gösterdikleri cesaret, pratik zeka ve dayanıklılık, şimdi Avustralya halkının temel değerlerini sembolize etmektedir'' diye konuştu.
Stephen Smith, Türk kuvvetlerinin elde ettiği bedeli yüksek zaferin ülkeler ve halklar arasında büyük bir saygı ve sıcak bir dostluğun başlangıcını oluştururken Türk milletinin tarihinde de gururlu bir başlangıç olarak kabul edilebileceğini kaydetti.
Dışişleri Bakanı Smith, konuşmasını ''Bizler hayatını kaybedenler için hep birlikte saygı ve şükranlarımızı sunmaya devam ederken bu topraklar tarihimizin silinmez bir parçası ve geleceğimiz için devamlı bir ilham olmuştur'' diyerek tamamladı.
Avustralya'nın Ankara Büyükelçisi Peter Doyle da törene katılan tüm ülke temsilcilerine ve bu törenlerin başarıyla gerçekleştirilmesine katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara teşekkür etti.
Türkiye'nin bu törenlerin başarısında çok büyük katkısı olduğunu kaydeden Doyle, başta Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, 2. Kolordu Komutanlığı ve jandarma olmak üzere Türk Silahlı Kuvvetleri ve polis teşkilatına Avustralya hükümetinin teşekkürlerini iletti.
Avustralya Ordu Bandosu'nun marşlar çaldığı alanda dini töreni Avustralya Ordusu Baş Rahibi Russell Mutzelbburg yönetti. Rahip dua okudu, hep birlikte ilahiler seslendirildi.
Törene, Çanakkale Valisi Abdülkadir Atalık, Yeni Zelanda Genel Valisi Anand Satyanand, Avustralya Genelkurmay 2. Başkanı David Hurley ile diğer ülke temsilcileri katıldı.
Tören, saygı duruşunda bulunulması, Türkiye ve Avustralya milli marşlarının çalınması ve ülke temsilcilerinin anıta çelenk koymasıyla sona erdi.
25 Nisan ‘Anzak’ gününde Avustralya ve Yeni Zelanda'da da, Çanakkale'ye ve büyük Türk müdafaasına hürmetle on binlerce kişinin katılımıyla törenler düzenledi.
Sonbahara giren Güney Yarımküre ülkesi Avustralya'nın başkenti Canberrra'da şafak sökmeden yapılan ayine, Başbakan Kevin Rudd ve 20 bin kişi karanlıkta, buz gibi havada katıldı.
Sydney anıt mezarında ise binlerce kişi şafak ayini için omuz omuza durdu. Borazandan ‘Son Nöbet’ ezgisi çalınırken, askerler Anzak anıtına çelenkler koydu.
Avustralya'nın Yeni Güney Galler Valisi Marie Bashir, törende yaptığı konuşmada, "Gelibolu'da şafak sökerken onların anısı, dünyanın karanlık yerlerine ışık gelmesi için çalışmamıza ilham sağlasın" dedi.
Hayatta olan en yaşlı Anzaklar için törene katılan 87 yaşındaki Pat Lee, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde 1939'dan 1946'ya kadar görevde bulunmuş emekli asker olarak, "Unutmayalım Diye" yazan miğferin üzerine ağlayarak kapandı ve şöyle dedi: "Yakında diğer Anzak silah arkadaşlarımız bu törene katılamayacak."
Lee, 63 yıldır Anzak gününe düzenli katılıyor ve miğferini hala giyiyor.
Gelenek olarak Anzak gazileri, törenden sonra publara giderek, "cephede oynadıkları yazı-tura"yı oynuyor.
Öte yandan, Anzak askerlerine "Diggers: Hendekçi-Siper Kazan" diyen Avustralya'nın 7 bin km ötesinde Gelibolu'daki törene de Avustralya Genelkurmay İkinci Başkanı Korgeneral David Hurley ile İngiliz Milletler Topluluğu'nun Yeni Zelanda Genel Valisi Sir Anand Satyanand ve Avustralya Dışişleri Bakanı Stephen Smith katıldı.
Korgeneral Hurley, 94 yıl önce Gelibolu şafağında ilk Anzak muharebesinin ‘cehennem sıcağında ve kargaşasında olduğunu’ anlattı.
"ANZAC", İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı "Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Birlikleri"nin kısaltması. Gelibolu'da Mehmetçik karşısında 11 bin Anzak askeri ölmüştü.
İkinci Dünya Savaşında Tayland ve Vietnam'da savaşmış olan Anzaklar da Anzak Koyu Çıkarması’nın yıl dönümü olan 25 nisanda bu ülkelerde anılıyor.
- Etiketler :
- Haberler
