ABD Başkanı Barack Obama iktidardaki ilk yüz gününde büyük İslam ülkelerinden birinin başkentinden İslam dünyasına seslenme vaadinde bulunmuştu. Geçen Nisan ayında İslam dünyasına, Türkiye’den önemli bir konuşma yaptı.
O vakitler ABD yönetimi, İslam dünyasına altı asır hükmetmiş bir imparatorluğun kurucusu olması, ekonomik ve demokratik reformun başarılı modeli olarak görülmesi ve NATO paktındaki güvenilir müttefik olması sebebiyle Türkiye’yi seçmişti. Fakat Beyaz Saray daha sonra resmi sözcüsü kanalıyla, başkan Obama’nın İslam dünyasına Kahire’den seslenme kararı aldığını ve bu tercihin başkanın kendi tercihi olduğunu açıkladı. Bu durumda Türkiye ABD'nin tercihi, Mısır ise başkanın tercihi. Obama ise kendi devletinin hesaplarını gözden geçirdi ve Türkiye’nin İslam dünyasına yönelik tarihi konuşmasını yapması için en uygun yer olmadığını düşündü.
Zira Türkiye, İslam dünyası açısından önemli bir tarihi var. Ancak bu tarih Türkiye ve başka İslam ülkelerindeki vatandaşlar tarafından, emperyalist bir tarih olarak görülmektedir.
Daha da önemlisi Türkiye, kültür, ekonomi ve siyaset bağlamında Avrupa’ya yaklaşmaya ve onun bir parçası olmaya çalışıyor. Bu ise kültürel olarak İslam dünyasından uzaklaşmak anlamına geliyor.
Türkiye’nin NATO paktı üyesi bir ülke olması da bu düşünceyi güçlendiriyor. Türkiye bu Batılı paktın üyeliğinden beslenen, tek Batılı olmayan ülke. Bu da kendisini nispeten başka İslam ülkeleri halklarının gönlünden uzaklaştırıyor.
Mısır ise İslam dünyası açısından sadece tarihi değil, aynı zamanda kültürel ve siyasi öneme sahip. Mısır, bu ülkelerin kültürleri, politikaları ve ekonomilerinde etkili olmuş çok sayıda Arap Müslüman'ın mezun olduğu El Ezher’in ülkesi. Kahire Üniversitesi Arap ve İslam ülkelerindeki siyasilerin düşüncelerinin oluşmasında en etkili, köklü, büyük ve eski üniversite sayılmaktadır. Bu ülkelerden birçoğu üniversitelere ihtiyaç duyuyor ve evlatları bu büyük ve önemli üniversitelerine girmek için Mısır’a gidiyorlar. Yani İslam ülkelerinin aklının ve düşüncesinin önemli bir parçası Mısır’da oluşuyor. Sonra kalkınma ve gelişme yolundaki uyanışlarını ve yönetimlerini yapılandırma sorumluluğunu taşımak için ülkelerine dönüyorlar.
BU BŞR TARİHİ ZİYARET
Bazı Mısırlı muhaliflerin "Obama’nın Kahire’ye gelişi, zayıflayan ve bölgesel gücünü kaybeden Mısır rejimine destek ve güç vermeyi hedefliyor" şeklindeki yorumları beni dehşete düşürdü. Bu söz bütünüyle yanlıştır. Zira öncelikle, Mısır bölgesel rolünü kaybetmedi. Mısır’da rejim ve devlet zayıflamadı. Aksine siyasi ve ekonomik reform politikalarının etkisiyle ülkenin gücü arttı. Bu yanlış söylem, bilgiyle ve gerçekle alakası olmayan ideolojik bir tutumun ifadesidir. Zira Obama Türkiye’ye gittiğinde aynı muhalif isimler "Obama Türkiye’ye gitti, Mısır’ın zayıflaması, rolünün kaybolması sebebiyle Kahire’ye gelmedi" demişti. Bu adam başka bir ülkeye gidince ‘Mısır zayıfladı’ diyorlar. Mısır’a geldiği zaman ise bu sözleri tekrarlıyorlar. Onların değerlendirmedeki yanlışlığını bu tutumları ispatlıyor.
O halde Obama’nın ziyareti tam anlamıyla tarihi bir ziyarettir. 4 Haziran'da İslam dünyasına vereceği mesajın da önemli tarihi bir mesaj olacağı tahmin ediliyor. Zira bu adam dünyanın en büyük ve en önemli ülkesinin başkanı. 50 yıl boyunca görülmemiş bir siyasi karizmaya sahip. Keza İslam dünyasına sesleneceği yeri seçme takdirini, ABD devletinin takdirinin de üstünde kılan yüksek bir gücü var. Ayrıca Obama Kongre'de, rahatlatıcı bir çoğunluk gibi büyük siyasi bir güçten besleniyor. Dahası Amerikan toplumundaki sosyal-siyasi koalisyon köklü olarak değişiyor.
Oğul George Bush yönetiminin temel dayanağı olmuş yeni muhafazakarlar ile Siyonist ve Hıristiyan sağdan oluşan eski koalisyon kayboldu. Konumunu kaybetti, çözüldü ve birçok ismine yolsuzluk uzandı. Amerikalı vatandaş, geçen elli yılın en önemli seçimlerinde bu koalisyonu yıktı. Bu seçimler sıradan vatandaşın kaygılarıyla da meşgul olan, alternatif bir siyasi-toplumsal koalisyonu iktidara taşıdı.
SAVAŞA DEĞİL, KALKINMAYA PARA HARCAMALI
Şartlar böyle olunca Obama’nın Kahire’de beklenen mesajının ABD’nin İslam dünyasındaki imajını değiştirmeye ve oğul Bush politikalarının etkisiyle bozulan noktaları düzeltmeye çalışacağı tahmin ediliyor. Bu yüzden Obama’nın mesajı nefret yerine sevgiyi, savaş yerine barışı, düşmanlık yerine işbirliğini derinleştirmeye çalışacak. Obama’nın mesajında yeni olumlu değerlere vurgu yapılması, tek başına ABD’nin İslam dünyası halkları nezdindeki imajının değiştirilmesi ve düzeltilmesinin teminatıdır. Bu hedefin gerçekleşmesi için Obama’nın Kahire’den İslam dünyasına vereceği mesajıyla sınırlı kalmaması, bu beklenen mesajın siyasi bir paketle Batı Şeria ve Gazze topraklarında hayata geçirilmesi, kaynakların Bush’un yaptığı gibi savaşa değil, kalkınma ve yapılanma yönünde gerçekçi projelere aktarılması gerekir.
Kahire mesajında Amerika'nın karar alma tekeli yerine, işbirliği, diyalog ve danışmaya vurgu yapılmalı; diplomatik ve siyasi çalışmanın askeri çalışmaya tercih edileceğinin altı çizilmeli. Dolayısıyla gücün tekelleşmesi ve alınan kararların zorbaca uygulanması yerine herkesin katıldığı gerçek uluslararası meşruiyet yapılandırılmalıdır.
ÖNCEKİ EĞİLİMİN YANLIŞLARI İTİTRAF EDİLMELİ
Beklenen Kahire mesajı ayrıca "İslam, yapısıyla ve insanlık gelişimindeki büyük katkısıyla, insancıl ve evrensel bir dindir" söylemiyle hareket etmeli ve terörü İslam’la bağdaştıran önceki eğilimin yanlışlığını itiraf etmeli. Obama, düşmanını İslam ve Müslümanlar olarak değil, El Kaide ve Taliban olarak belirledi. Beklenen mesajda vurgulanması önemli olan nokta bu.
O halde ziyaret önemli ve tarihi. Fakat daha da önemlisi Kahire mesajının, ziyaret sonrasında ABD-İslam ilişkilerinin etkin motoru olarak yukarıdaki satırda tarif edildiği şekilde hayata geçirilmesidir. Hiç kuşkusuz bunun gerçekleşmesi ortak bir çabayı gerekmektedir.
* Mısır gazetesi El Ehram, 1 Haziran 2009, Arapçadan çeviri: HALİL ÇELİK
- Etiketler :
- Haberler
