Binlerce yıldır dilden dile aktarılan ve her biri yaşamın farklı bir alanında yol gösterici olan 2 bin 396 atasözü ile 11 bin 209 deyim sanal ortama aktarıldı. Türk Dil Kurumu'nun hazırladığı Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nde Türk edebiyatının tanınmış yazarlarından örnek cümlelere de yer veriliyor.
Türk Dil Kurumu'nun "http://tdkterim.gov.tr/atasoz/" İnternet adresinde kullanıma sunulan yazılımda iki tür arama gerçekleştirilebiliyor. Sözlükte, anlamı öğrenilmek istenen atasözünün tamamı, bir bölümü veya içinde geçen herhangi bir sözcük kutucuğa yazılarak arama yapılabilirken yazılım ayrıca yalın sözcükle yapılan aramalarda sözcüğün ek almış biçimlerini de kullanıcıya sunma özelliğine sahip bulunuyor.
Arama sonucunda bulunan atasözü ve deyimin anlamından sonra Türk Edebiyatı'nın tanınmış yazarlarından alınma örnek cümleler de veriliyor. Örneklerin ardından da hangi sözün atasözü, hangi sözün deyim olduğu belirtiliyor.
Belirli bir anlam veya konuda hangi atasözü veya deyimlerin bulunduğu öğrenilmek isteniyorsa bu kez arama kutucuğuna bu anlam veya konu ile ilgili bir ya da birkaç sözcük yazılarak arama gerçekleştiriliyor.
ATASÖZLERİMİZ ÇOK ZENGİN
TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, sözlükle ilgili bilgi verirken, kendisinin başkanlığında, Prof.Dr. Recep Toparlı ve uzman Belgin Tezcan Aksu'nun hazırladığı sözlüğün önemli bir ihtiyaca yanıt vereceğini söyledi.
Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü ile 2 bin 396 atasözü ile 11 bin 209 deyimin sanal ortamda kullanıma açıldığını aktaran Akalın, atasözlerinin Türkçe'nin söz varlığının önemli bir kaynakları olduğunu ifade etti.
Türkçe'de 11 bini aşkın deyimin bulunduğunu anlatan Akalın, "Ama atasözleri uzun denemeye, gözleme dayalı, öğüt verici, halka mal olmuş sözlerdir ve bunlar öyle kolay oluşmaz. Atasözlerine sahip diller, köklü, güçlü, zengin dillerdir. Bir atasözünün oluşması için yüzyılların geçmesi gerekir" dedi. Türkçe'nin yeryüzündeki diller arasında en fazla atasözüne sahip diller arasında yer aldığına işaret eden Akalın, sözlüğü hazırlamalarındaki temel nedenleri şöyle anlattı:
"Bu kadar atasözüne sahip dil pek azdır. Atasözlerimizi değerlendirdiğimizde, bu sözler içerisinde sağlıkla ilgili olanları var. Örneğin, gündelik hayatta karşılaşılan sorunlara çözüm önerileri var ki bu çözüm önerileri atalarımızın yüzyıllar boyu deneyimleriyle ortaya koyduğu önerilerdir. Atasözleri geçen zaman içinde damıtılarak hazır söz kalıbı haline dönüştürülmüş, bir bölümü birbiriyle uyaklı sözlerdir.
Bunlar, aslında atalarımızın düşünce dünyasını gösteren, toplumumuzun yaşadığı deneyimlerden elde ettiği sonuçları ortaya koyan en önemli söz kaynağı kalıplarımızdır. Bu söz varlığı kaynakları, ne yazık ki son yıllarda daha az kullanılır oldu. İnsanlarımız atasözlerine fazla başvurmuyorlar. Yeni deyimler kazanıyoruz ama Türkçe'nin söz varlığında deyimlerin yanı sıra, atasözlerinin de çok önemli bir yeri var. Uzun söz söylemektense0 bir atasözünü kullanmak bile yeterlidir. İşte, atasözlerini kullanılır hale getirmek ve karşılaştığımız bir atasözünün Türkçe'deki karşılığı nedir, anlamı nedir bunu ifade etmek amacıyla bir de sanal ortamda atasözleri ve deyimleri sözlüğünü hazırladık."
UZUN UZUN ATASÖZÜNÜ YAZMAYACAK
Sözlükte anlamı öğrenilmek istenilen atasözünün de aranabildiğini belirten Akalın, "Burada anlamını öğrenmek istediğimiz atasözünü arayabiliriz. Ama bunu yaparken istedik ki kullanıcı uzun uzun atasözünü yazmasın, bunu yazmasın, örneğin sadece 'akçe' sözcüğünü yazdığında bu sözcüğün geçtiği bütün atasözü ve deyimlerimiz görünsün istedik" diye konuştu.
Kullanıcıya kolaylık sağlamayı hedeflediklerini ifade eden Akalın, sözlükle ilgili, "Diyelim, sadece 'bilmek' sözcüğünü yazınca, onun geçtiği atasözü ve deyimler değil, aynı zamanda 'bilmek' sözcüğünün çekimli biçimleri, 'bilir', 'bildiği', 'bilse', 'bilseydi' gibi bütün çekim şekilleriyle kurulmuş atasözlerini de kullanıcı görebilecek. Böylece, örneğin 'abanın kadri yağmurda bilinir' atasözü gelmiş olacak" bilgisini verdi.
Akalın, yazılımın istenilen anlamda da arama yapmaya olanak sağlayan özelliğini, "Diyelim, sadakat, güven veya yoksulluk üzerine bir konuşma yapacaksınız, aramak istediğiniz sözcüğü yazıp, 'anlamda ara' özelliğini seçince karşınıza anlamını aradığınız sözcük ve o konuda Türkçe'de hangi atasözlerinin olduğunu görebiliyorsunuz" diye aktardı.
BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜK DE YOLDA
Büyük Türkçe Sözlük konusundaki çalışmalara ilişkin de bilgi veren Akalın, sözlüğün sanal ortamda 2008 yılında kullanıma açıldığını anımsattı.
Türk dilinin 570 bin 723 söz varlığının bu sözlükte yer aldığını belirten Akalın, sözlüğün sanal ortamda kullanıma sunulurken aynı zamanda okur eleştirisine de açılmış olduğunu kaydetti.
"Böylece sözlüğümüzü bir bakıma görücüye çıkardık" diyen Akalın, gelen eleştirilerin de değerlendirildiğini söyledi. Akalın, "Bu sözlüğü basılı olarak 2010 yılı başında yayımlamış olacağız" dedi.
Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'ne ilişkin de veri tabanı ve yazılımıyla ilgili görüş, öneri ve eleştiriler, "katki@tdk.gov.tr" adresine bildirilebilecek.
- Etiketler :
- Haberler
