'Anadolu'nun Hafızası' konumundaki Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi'nde görev yapan 3 mücellit, 1 uzman yardımcısı ve 4 restorasyon personeli, özellikle el yazması eserleri kurtarmak için titiz bir çalışma ve sabır gösteriliyor.
Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Müdürü Bekir Şahin, kurtarılamayacak bir eser olmadığını belirterek, hastalığı ne olursa olsun her kitabı kurtarabileceklerini söyledi.
Kitap kurtarmanın beyinde başladığını, kitap ve el yazması geleneğinin insanlık tarihiyle eş değer olduğunu vurgulayan Şahin, ''Biz kitapları şu dilden, şu dinden, şu medeniyetten diye ayırt etmeyiz. Hepsi bizim için değerlidir. Bizim medeniyetimiz, kitap medeniyetidir. Bu medeniyetin mümessilleri zaman içerisinde azalmış, yok olmaya yüz tutmuştur. Emanet kalan kitaplar da beyinde yok edilmiştir. Birtakım batıl inançlardan dolayı; sulara atılmış, kuyulara atılmış, dağlara taşlara götürülmüş hatta ocaklarda yakılmış. Önemi saymakla bitmeyecek bu eserleri kurtarmamız lazım'' dedi.
Müdürlük bünyesinde yapılan bir takım işlerin, Türkiye'nin başka bir yerinde yapılamadığını anlatan Şahin, şunları kaydetti:
''Mesela makineyle restorasyon sadece Konya'da var. Osmanlı arşivlerinde belge tamiratı yapılıyor. Ankara'da Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünde de bu çalışmalar başladı. Kurslar düzenliyoruz. Kurslarımıza sadece Türkiye'den değil, yabancı ülkelerden de katılanlar oluyor. Dubai ile yapılan protokol neticesinde gelen makinelerin eğitimi artık Dubai'de değil burada verilecek. Yine bu yıl Rodos'ta çok nadide 24 eserin restorasyonu yapıldı ve bir soydaşımız orada eğitilmeye başlandı. TİKA aracılığıyla bir ay Konya'da eğitim görecek olan soydaşımız belli periyotlarla Konya'ya gelmeye, eğitimini almaya devam edecek. Yani Konya artık bu anlamda bir merkez olmuştur.''
Öncelikle kitabın değerli olduğunun bilinmesi gerektiğini vurgulayan Şahin, değersiz hiçbir yazma eser olmadığını, her yazma kitabın orijinal olduğunu ancak değerinin bir başkasıyla mukayese edilebileceğini söyledi.
BİR KİTABIN KURTARILMA AŞAMALARI
Bir eser kendilerine getirildiğinde kitabın sahibine içeriğinin ne olduğu sorduklarını, daha sonra da hastalık ve hasar durumunu tespit ettiklerini ifade eden Şahin, sözlerine şöyle devam etti:
''Kütüphane olarak eğer eser sahibi kitabı satmak isterse satın alıyor, bağış yapmak isterse bağışı kabul ediyoruz. 'Yok ben bu eseri koruyacağım' derse, o zaman da bu eserin kendisine tescilini yapıyoruz. Biz kitabın ekspertizini de yapıyoruz. Diyoruz ki, 'Kitabın özelliği şudur, kıymeti şudur.' Her türlü bilgiyi kendilerine sunuyoruz. Belgelendiriyoruz, kendisine belge veriyoruz, tescil işlemi çok önemli. Bir kitabın kurtarılma ve restorasyon aşaması ise oldukça uzun soluklu bir iş. Bölge Yazma Eserler Kütüphanesine restorasyon için bir eser, bir kitap geldiğinde ilk yapılan iş bir tespit fişi hazırlanması. Tespit fişi kitabın hangi dilde yazıldığı, adı, müellifi, tarihi, cilt ve yaprak sayısı gibi önemli bilgilerden oluşuyor. Bu nedenle de tespit fişi uzmanlar tarafından hazırlanıyor.
Hazırlanan tespit fişi hemen otomasyon sistemine giriliyor. Restorasyondan önceki durumunu fotoğraflıyoruz. Restorasyonda aslına ve dönemine uygun onarmayı amaçlıyoruz. Bunun için de eserin önemi, hasar durumu, daha sonra ne sıklıkla kullanılacağı göz önüne alınarak sıralama oluşturuluyor. Çünkü o kitap bizim kültürümüzdür. Ne kadar yoğun olursak olalım, acil ihtiyacı varsa biz müdahale ederiz. Mesela mantarlaşmış, yok olmaya yüz tutmuş bir kitap getirseler, biz kendi işimizi bırakıp onunla ilgileniriz.''
KİTAPTA HASAR TESPİTİ ÇALIŞMALARI
Hasar tespitinde ise eserin hangi sebepten tahrip olduğuna, mürekkebinin akıp akmadığına ve kağıt kalınlığına baktıklarını dile getiren Şahin, bu tespitlere göre hangi restorasyon metodu ve hangi malzemelerin kullanılacağına karar verildiğini bildirdi.
Her kitabın hasarı farklı olduğu için, hasarı giderme metodunun da kullanılacak malzemenin de farklı olmak zorunda olduğunu anlatan Şahin, ''Bu nedenle de her durumda uygulanacak standart metot ve malzeme yok. Hasar tespiti, restorasyon metodu ve malzeme kararı verildikten sonra sayfa kontrolü yapılıyor, eser ciltli ise cildi sökülerek, sayfaları ayrılarak restorasyona geçiliyor.
Restorasyon önce temizlikle başlıyor. Temizlik mümkünse kuru yapılıyor. Fırça, yumuşak bir bez, gerekiyorsa silgi ve silgi tozu kullanılıyor. Kimi durumlarda eserin üzerindeki yapıştırıcı kalıntıları kazınarak temizleniyor. Yine kimi durumlarda eser kuru temizliğe müsait olmuyor. O zaman mürekkep testleri yapılarak mürekkebin akıp akmadığı tespit ediliyor. Çünkü temizlik su, alkol ve çeşitli çözücülerin birisi veya birkaçı kullanılarak yapılıyor. Temizleme sonrası düzleştirme işlemine geçiliyor. Eserin sayfası veya sayfaları kurutma kağıtları arasında preste bekletiliyor'' diye konuştu.
'DİJİTAL KOPYASINI ALIYORUZ'
Şahin, dışarıdan gelen bir esere uygulanan tüm bu işlemler için hiçbir ücret almadıklarını sadece bir dijital kopyasını aldıklarını vurguladı.
2008 yılında 18 kitabın cildini, 24 kitabın kağıt restorasyonunu, 2009 yılında 15 kitabın cildini, 21 kitabın kağıdını ve 45 belgenin restorasyonunu yaptıklarını anımsatan Şahin, bu yıl ise 26 cilt, 26 kitap, 65 adet tarihi belge ve 607 adet gazetenin restorasyonunun yapıldığını sözlerine ekledi.
- Etiketler :
- Haberler
