TBMM Anayasa Komisyonu'nda Anayasa değişikliği teklifinin 16 maddesi kabul edildi.
Anayasa değişiklik teklifinin görüşmeleri sırasında muhalefet partileri düzenlemeyi eleştirdi. Ancak sert tartışmalar yaşanmadı.
CHP, siyasi partilerin kapatılması, Anayasa Mahkemesi ve HSYK'nın yapısını değiştiren düzenlemelerin hem metinden çıkartılması için önerge vereceklerini hem de üzerinde tartışacaklarını söyledi.
CHP'liler, siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen teklifin 8. maddesinde, bir siyasi partinin kapatılması için Meclis’te oluşturulan komisyonun karar vermesinin hukuki ve ahlaki olmadığını savundu. Aynı şekilde metinde yapılan değişikliklerle bölücü partilerin kurulup, kapatılamayacağını savundular.
Adalet Bakanı Sadullah Ergin, ise siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili düzenlemenin Venedik Komisyonu'nun kararları doğrultusunda hazırlandığını dile getirdi.
AK Parti, CHP'nin çekinceleri doğrultusunda devletin bağımsızlığı, ülke ve milletin bölünmez bütünlüğü, laikliğe aykırı ve diktatörlüğü savunan partilerin kapatılmasını zorlaştıracak düzenlemeyi metinden çıkardı. Siyasi partilerin kapatılması için Meclis Başkanı'nın başkanlık edeceği komisyon kaldı, ancak başkanın oy hakkı metinden çıkartıldı.
Yapılan bu düzenlemeler karşısında CHP'li Atilla Kart, "Sistem ve demokrasi katletme girişimini süslü laf ve akademik fantazilerle kapatamazsınız" değerlendirmesinde bulundu.
Yüksek Askeri Şura kararlarının, yargı yoluna açılmasına ilişkin düzenleme de kabul edildi. Ancak terfi ve kadrosuzluk nedeniyle ayırma, yargı denetiminin dışında bırakıldı.
Yine askerin çekinceleri doğrultusunda askeri mahkemelerin görev alanlarını daraltan düzenleme genişletildi. Askeri suç, askerlik hizmet ve görevinden kaynaklanan suçlar ile asker kişilerin, askeri suçları, askeri mahkemelerde görüşülecek. Ancak askeri mahalde işlenen suçlar bu kapsamın dışına çıkartıldı. Düzenlemeyle siviller artık, savaş hali dışında askeri yargıda yargılanamayacak.
Çocuklar, yaşlılar ve engellilerin korunması için alınacak tedbirlerin, eşitlik ilkesine aykırı sayılamayacağı düzenlemesi kapsamına, şehit, gazi, dul ve yetimler de alındı.
Kabul edilen düzenlemelerle birlikte yurtdışına çıkışlar ancak hakim kararıyla sınırlanabilecek. Her çoçuk korunma ve bakımdan yararlanmasında, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, anne ve babasıyla, kişisel, doğrudan ilişki kurup sürdürebilecek. Devlet her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyacak.
Memurlar, diğer kamu görevlileri gibi sözleşme hakkına sahip olacaklar. Herkes bilgi edinme, kişisel verilerin korunması, kamu denetçisine başvurma hakkına sahip olacak. Memurlar için uyarma ve kınama cezaları yargı denetimine açılacak.
Meclis Anayasa Komisyonu'nda kabul edilen maddeler şöyle:
Madde 1: Anayasanın ''Kanun Önünde Eşitlik'' başlıklı 10. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin, ''Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür'' şeklindeki 2. fıkrasına, ''Bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve özürlüler ile harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz'' ibaresi eklendi.
Madde 2: Anayasa'nın, ''Özel Hayatın Gizliliği'' başlıklı 20. maddesinde değişiklik öngörülüyor.
Maddeye, ''Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisi ile ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilir'' hükmü ekleniyor.
Madde 3: Anayasa'nın ''Seyahat Hürriyeti'' başlıklı 23. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Buna göre, ''vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ve hakim kararına bağlı olarak sınırlandırabilecek.''
Madde 4: Anayasa'nın ''Ailenin Korunması'' başlıklı 41. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin başlığı, ''Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları'' şeklinde değiştiriliyor, maddeye, çocukların korunması konusunda hükümler ekleniyor.
Maddeye eklenen hüküm şöyle:
''Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara karşı, çocukları koruyucu tedbirleri alır.''
Madde 5: Anayasa'nın ''Sendika Kurma Hakkı'' başlıklı 51. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir kişinin aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmasının yolu açılıyor.
Madde 6: Anayasa'nın 53. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınıyor. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, taraflar Kamu Görevlileri Kuruluna başvurabilecek, kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşmenin emeklilere yansıtılmasının yolu da açılıyor.
Madde 7: Anayasa'nın ''Grev Hakkı ve Lokavt' başlıklı 54. maddesinde değişiklik yapılıyor. Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde sebep oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılıyor.
Madde 8: Anayasa'nın, ''Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar'' başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.
Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanacak. Komisyona TBMM Başkanı Başkanlık edecek ancak, oy kullanamayacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis'e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclisteki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.
Anayasa Mahkemesi, bu kapsamda, kapatma yerine dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olacak ve tek başına dava konusu yapılamayacak.
Anayasa Mahkemesinde görülen parti kapatma davasında TBMM çalışmalarındaki oy ve sözler, ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri partinin odak olup olmadığının tespitinde gözetilemeyecek.
Partinin kapatılması durumunda kapatmaya beyan ve faaliyetleriyle neden olan üyeler için daha önce 5 yıl olan siyasi yasak süresi 3 yıla indirilecek.
Siyasi partiler ile ilgili ''temelli kapatma'' değil, ''kapatma'' kararı verilecek. Kapatmanın önündeki ''temelli'' sözcükleri kaldırılacak.
Temelli kapatılan bir partinin başka adla kurulamayacağına dair hüküm de Anayasa'dan çıkarılacak.
Teklifle Anayasadan çıkarılması öngörülen 68. maddenin 4. fıkrası, verilen önergenin kabul edilmesiyle korundu. Buna göre, bir siyasi partinin tüzüğü ve programının ''devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olması, sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunması ve yerleştirmeyi amaçlaması ile suç işlenmesini teşvik etmesi durumunda'' hakkında kapatma kararı verilebilecek.
Madde 9: Anayasa'nın ''Dilekçe Hakkı'' başlıklı 74. maddesinde değişiklik yapılıyor.
''Kamu denetçiliği'' (ombudsman) kurumu oluşturuluyor.
Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.
Madde 10: Anayasa'nın ''Milletvekilliğinin Düşmesi'' başlıklı 84. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor.
Buna göre, kapatma davasının kaldırılmasına paralel olarak, milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması da kaldırılıyor.
Madde 11: Anayasa'nın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.
Madde 12: Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Madde üzerinde AK Parti milletvekillerinin verdiği önergeyle, Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, ''Cumhurbaşkanı'nın tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şuranın kararları, yargı denetimi dışındadır'' fıkrasına, ''Ancak, Yüksek Askeri Şuranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır'' ibaresi eklendi.
Ayrıca, ''Yargı yetkisi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır'' cümlesi, ''Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz'' şeklinde değiştiriliyor.
Madde 13: Anayasa'nın devlette memur çalıştırılmasına ilişkin hükümler içeren 128. maddesine memurlara tanınacak olan ''Toplu sözleşme hakkı'' yansıtılıyor.
Madde 14: Memurların disiplin kovuşturması konusunda hükümler getiren 129. maddesinde değişiklik yapılarak, uyarma ve kınama cezaları da yargı denetimine açılıyor.
Madde 15: Anayasa'nın ''Hakimler ve Savcıların Denetimi'' başlıklı 144. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişleri eliyle yapılacak.
Madde 16: Anayasanın ''Askeri Yargı'' başlıklı 145. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Buna göre, askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek. Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak.
Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her durumda adliye mahkemelerinde görülecek.
Siviller, savaş hali dışında askeri yargıda yargılanamayacak.
- Etiketler :
- Haberler
