Bulgular, astreroidlerin oluşumu hakkındaki gizemleri gözler önüne sermekle birlikte, bu gökcisimlerinin yüzeylerinin altında ne olduğunun anlaşılmasına ve Güneş Sistemi’ndeki nesnelerle olan çarpışmalarına da ışık tutmakta ve gezegenlerin nasıl oluştukları hakkında da ipuçları sağlıyor.
Oldukça hassas yer-konuşlu gözlemleri kullanan, İngiltere’nin Kent Üniversitesi’nden Stephen Lowry ve meslektaşları, yere-yakın (25143) Itokawa asteroidinin dönme hızını ve bu hızın zamanla nasıl değiştiğini ölçtü. Ekip, bu duyarlı ölçümleri, asteroidlerin ısı yayımıyla ilgili yeni teorik modellerle birleştirdi.
Bu şaşırtıcı küçük asteroid, 2005 yılında Japon uzay aracı Hayabusa tarafından ortaya çıkarıldığı üzere, fıstık biçiminde ilginç bir şekle sahip. Lowry’nin ekibi iç yapıyı belirlemek için, ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan Yeni Teknoloji Teleskopu (NTT) ve diğer teleskoplar tarafından 2001 ile 2013 arasında elde edilen gözlemleri kullandı. Asteroidin kendi etrafında döndükçe değişen parlaklığı ölçüldü ve daha sonra bu veriler asteroidin dönme dönemini ve bu dönemlerin zamanla değişimini ölçmek için kullanıldı. Elde edilen veriler, asteroidin şekil bilgileriyle birleştirildiğinde iç yapısı ortaya çıkarıldı ve ilk kez çekirdek bölgesindeki karmaşık yapı gözler önüne serildi.
Lowry, “İlk kez bir asteroidin içinin neye benzediğini belirlemeyi başardık... Itokawa’nın çok değişken bir iç yapıya sahip olduğunu görebiliyoruz bulgular Güneş Sistemi’ndeki kayalık nesnelere ilişkin anlayışımızda önemli bir ilerleme teşkil ediyor” ifadesini kullandı.
Uzaydaki asteroidlerin ve küçük nesnelerin dönüş hareketleri güneş ışığı tarafından etkilenebilir. Bu olgu, Yarkovsky-O’Keefe-Radzievskii-Paddack (YORP) etkisi olarak biliniyor ve Güneş tarafından yayılan ışığın soğurularak geriye nesnenin yüzeyinden ısı şeklinde yayılmasıyla ortaya çıkıyor. Asteroidin şekli çok düzensiz bir haldeyse bu ısı yayımı düzenli olmadığı gibi, nesne üzerinde küçük ancak sürekli bir dönme kuvveti meydana getirerek nesnenin kendi etrafındaki dönüş hızının değişmesine neden oluyor.
‘YENİ GİZEMLERİ ÇÖZMEMİZİ SAĞLAYACAK’
Lowry’nin ekibi Itokawa üzerindeki YORP etkisinin asteroidin dönüş hızı oranında yavaşça arttığını ölçebildi. Dönüş hızındaki bu artış oldukça düşük — yılda sadece 0.045 saniye. Beklenenden oldukça farklı olan bu değer, ancak asteroidin fıstık şeklindeki iki kısmının farklı yoğunluk değerlerine sahip olması gerektiği şeklinde açıklanıyor.
Asteroidlerin yüksek oranda değişken iç yapıya sahip oldukları gökbilimciler tarafından ilk kez bulunuyor. Şimdiye kadar, bu nesnelerin iç yapılarının özelliklerine ilişkin bilgiler kaba yoğunluk ölçümleriyle elde ediliyordu. Itokawa’nın iç yapısına ilişkin bu nadir işaret asteroidin oluşumuyla ilgili tahminleri arttırdı. Bir olasılığa göre, Itokawa bir çift asteroidin iki bileşenin çarpışarak bir araya gelmesiyle oluştu.
Lowry, “Homojen iç yapıya sahip olmayan asteroidlerin bulunması özellikle çift asteroid oluşumu modelleri için geniş kapsamlı öngörülerden biriydi. Bu ayrıca Dünya ile çarpışacak asteroidlerin tehlikelerinden korunmak ya da bu kayalık nesnelere gelecekte yapılması planlanan seyahatler için yardımcı olabilir... Bir asteroidin iç yapısını belirleyebilmek önemli bir adım, ve belki de bu ilginç nesnelerin birçok gizeminin ortaya çıkmasını sağlayacak” yorumunda bulundu.
Kaynak:
http://www.eso.org/
- Etiketler :
- Haberler
