TBMM Genel Kurulunda, kamuoyunda ''Hal yasa tasarısı'' olarak bilinen "Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı", kabul edilerek yasalaştı.
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, hallerde artık laboratuvar ve soğuk hava depolarının olacağını, belediyelere, mevcut halleri bu standartlara getirmeleri için 4 yıl süre verildiğini ve gerekli durumlarda belediyelere kaynak sağlayabileceklerini söyledi.
Artık meyve ve sebzelerin, nereden geldiği belirtilen birer ürün künyesi olacak ve bu sayede yüzde 70'i kayıt dışı olan ticaret kayıt altına alınacak.
Artık ne pazarda ne de manavda, ürün künyesi olmayan sebze ve meyve satılamayacak. Aksi taktirde satıcıya para cezası uygulanacak.
ÜRÜNLER TARLADA KALMAYACAK
Hal ve pazarlarda üretici birlikleri bulunacak. Bu vasıtayla üreticilerin ürünleri tarlada kalmayacak, bu birlikler aracılığıyla satışı gerçekleşecek.
Ayrıca yasa ile "kabzımal" olarak da bilinen komisyoncuların aldığı pay, ürünün satış fiyatının yüzde 8'ini geçemeyecek. Toptancı halinde veya pazarda, çevreyi rahatsız edecek şekilde satış yapılamayacak.
Hallerde, üç yıl içinde laboratuvar ve soğuk hava deposu oluşturulacak. Bu iki maddeye de uymayanlara yine para cezası var.
ŞEHİR İÇİNDEKİ HALLER ŞEHİR DIŞINA TAŞINACAK MI?
Yeni yasa bunları getirirken İstanbul halkının merak ettiği diğer bir konu ise otogar, oto galericiler derken, şehir içerisinde bulunan sebze ve meyve hallerinin de şehir dışına taşınıp taşınmayacağı durumu...
Kozyatağı’nda şehir trafiğinin içinde kalan Kadıköy Yakası Sebze-Meyve Hali, Tuzla’ya taşınacak. 2008 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından gündeme getirilen bu kararla, E-5 ve TEM bağlantı yollarının kesiştiği ve büyük iş merkezlerinin yer aldığı Kozyatağı’ndaki kamyon trafiğine de son verilmiş olacak.
YENİ BÖLGE TUZLA - AYDINLI
Belediye Meclisi’nde onaylanan raporla, Tuzla ilçesinin Aydıntepe, İçmeler, Şifa, Mimar Sinan, Aydınlı Mahallelerinin bir kısmını kapsayan toplam 675 bin 441 metrekarelik alanı hal alanı olarak belirledi.
TEM ve Sabiha Gökçen Havalimanı’na çok yakın bir alanda kurulacak yeni hal için Şifa Mahallesi-Aydıntepe Yolu ile Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki güzergahta yol çalışmaları yapılacak.
Proje kapsamında; yaş sebze-meyve hali ve kuru gıda hali ile et ve et ürünleri, ofis, büro, konaklama yeri, cami, lokanta, hamam, postane, sigorta, banka, finans kurumları, katlı otopark, yönetim binaları, spor alanları, sağlık tesisi alanı, eğitim alanları, yeşil alanlar sosyal tesis alanları, yol alanları, hal alanı içinde ihtiyaç duyulan diğer donatı ve hizmet alanları yapılacak.
BAYRAMPAŞA'DAKİ DE TAŞINACAK, YERİNE KONUT YAPILACAK
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Gayrimenkul Değerlendirme'nin yaptığı araştırmaya göre; Bayrampaşa'da bir çok yeni proje sırada.
Bunlardan biri de ilçedeki Sebze ve Meyve Hali'nin şehir dışına taşınması...
Ortaya çıkacak 300 dönümlük bu alanın Bayrampaşa'da gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm çalışmalarında konut alanı olarak kullanılması planlanıyor.
İşte yeni yasaya ilişkin değerledirmeler...
AYMESKİAD (ANADOLU YAKASI MEYVE SEBZE VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ) YÖNETİM KURULU BAŞKANI MEVLÜT YILMAZ
Genel kapsamda yeni yasa ne getiriyor?
5957 Sayılı Kanunun getirdiği en önemli değişim "Bildirim Modeli"dir. Bu sistem ile birlikte perakendeci satıcılar, üretim bölgesinde, hale girme zorunluluğu olmadan, ürünleri servis etme imkânına sahip olacaklar. Fakat malların perakende satışını yapanlar, bunların toptancı halinden satın alındığını veya toptancı haline bildirildiğini belgelemek zorunda.
Toptancı halinde satılan mallardan yüzde bir, toptancı hal dışında satılan mallardan yüzde iki oranında hal rüsumu tahsil edilecek.
Rüsum konusu için önemli bir husus ise; bedelin üreticiden değil, satın alandan tahsil edilecek olması.
Genel itibari ile baktığımızda yönetmelik bir yıl içerisinde hazırlanıp, yürürlüğe gireceği için detaylı bilgileri ancak yönetmeliğin yürürlüğe girişiyle konuşabiliriz.
Yine yasa ile getirilen bir başka düzenlemede; tahsislerin kaldırılıp kiralama ve satış ile toptancı haller içerisindeki dükkânların değerlendirilmesi.
Ürünlerin izlenebilirliği için "ürün künyesi" bilgilerinin ambalaj ve kapların üzerinde bulunması zorunluluğu getirildi. Önemli bir konu olarak "Hallerin Modernizasyonu"da bu kanun içerisinde yer alıyor.
Sektörümüzün gerek tüketici gerekse diğer aracılar ile modern ve hijyenik koşullarda gerçekleşecek olması kanunun önem taşıyan bir parçası.
Büyükşehirlere nasıl bir etki sağlayacak?
Kanun kabul tarihinden bir yıl sonra uygulanmaya başlanacak. Bu sebeple uygulamaları görmeden toptancı hallere direk etkilerinden ve Büyükşehirin bu hizmetlerden alacağı rüsuma etkisi hakkında fikir yürütmek doğru olmaz. Fakat, belediyelerin toptancı hallerden sağlayacakları gelirlerdeki artış veya azalış, toptancı hallere yapılması gereken hizmetleri etkileyecek.
Değişim ne kadarlık bir sürede gerçekleşecek?
Kanun bir yıl sonra uygulanmaya başlanacak. Bu süre içerisinde ilgili yönetmelik hazırlanacaktır. Hallerin yapısal değişikliği ve ürünlerin izlenebilirliği hususunda yasada öngörülen süre ise dört yıl.
Belediye sınırlarınız kapsamındaki Sebze - Meyve Hali'nin de şehir dışına taşınacağı ve yerine konut alanı yapılacağı söz konusu... Bu konu hakkında detaylı bir bilgi alabilir miyiz?
Büyükşehir Belediyesinin özellikle Anadolu Yakası Meyve Sebze Hali'nin taşınması konusunda bir tasarrufu olduğunu biliyoruz. Tuzla - Aydınlı'da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yeni hal alanı ile ilgili 2008 yılında Belediye Meclisi tarafından onaylanan bir karar var.
Şu an Ataşehir'de bulunan alanın değerlendirilmesi ile alakalı resmi bir bilgiye sahip değiliz.
Hal ne kadarlık bir alanı kaplıyor?
Anadolu Yakası Meyve Sebze Hali 90 dönüm üzerinde 193 dükkanı ile hizmet veriyor. Taşınılacak alan ise 600 dönüm olması beklenirken ilk etapta 250 dükkan kurulması öngörülüyor.
Düzenleme ne zaman başlayacak?
Büyükşehir Belediyesi'nin elinde kesin bir tarih söz konusu değil. Öncelikle bizim taşınacağımız alanın alt yapı ve yol bağlantılarının yapılması; akabinde sosyal ve idari binalarla beraber tüm kompleksi içeren hizmet alanının bitirilmesi gerekiyor.
Ataşehir'deki alan için projeler üretilmesi, bizim bölgeden ayrılmamız ve Aydınlı bölgesinin tanzimi İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin tasarrufunda...
Bu düzenlemenin getireceği yeni yol, altyapı vb. çalışmalarına ihtiyaç duyulacak mı?
Yol, altyapı, estetik gibi konular gelecek yıllarda oluşacak talep göz önünde bulundurularak planlanmalı. Böylesine büyük bir kompleksin altyapı, TEM ve çevreyolu bağlantıları proje kapsamında değerlendirilmeli.
Hal bölgeden taşınınca gelir konusunda bir kayıp yaşanacak mı?
Halin taşınacağı bölgeden ziyade, yeni hal yasasının uygulanmasının vereceği randımanı değerlendirmek gerektiği kanaatimdeyim. Kanunun hassasiyet ile uygulanmasının yanında, modern bir hal kompleksinin ticari hacmimize artı bir değer getireceğini düşünüyorum.
Ayrıca bölgenin gelişimi ve İstanbul'un yıldızı parlayan bölgelerinden biri olması yönünde neler söyleyeceksiniz? Şu anki çalışmalar ne yönde? Yatırımcılara çağrı yapılabilir mi?
Bu konuda tecrübelerimiz neticesinde evvela şunu ifade etmek isterim ki; hal çevresinde oluşacak yerleşimlere belli bir sınırlama getirilmeli. Yerleşim yerleri ile hal kompleksi arasındaki mesafenin korunması gerekiyor.
Tuzla - Aydınlı için İstanbul'un parlak bölgelerinden biri olacağı fikrindeyim. Havalimanına yakınlığı, alışveriş merkezleri, toptancı hali ve diğer sanayi değerleri ile hem halkımız hem de yatırımcılar için gelecek yıllarda cazibe merkezi olacağını düşünüyorum. Özelde yatırımcılar için toptancı halinin de o bölgede yer alacak olması artı bir değer katacak.
'ÖNYARGILI DEĞİLİZ, BEKLEYİP GÖRECEĞİZ'
İSMEYDER (İSTANBUL YAŞ MEYVE-SEBZE VE BOSTAN KOMİSYONCULARI DERNEĞİ) BAŞKANI NEVZAT DAYAN
"Yasa bazı değişiklikler getiriyor. Örneğin; beyan usulü hal dışı satışlara izin vermesi gibi... Bunun yanında küçük üreticileri ve üretim bölgelerindeki belediyeleri rüsum gelirlerinin düşmesi sebebiyle üzdüğünü söyleyebiliriz. Yasanın sektöre olan yansımasını ancak uygulamalar başlayınca göreceğiz. Şu aşamada ilgili yönetmelik çıkmadığından dolayı, önyargılı değiliz ancak bekleyip izleyeceğiz."
'BEKLENEN BİR GELİŞMEYDİ, FAYDALI OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM'
KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER DERNEĞİ (KOBİDER) BAŞKANI NURETTİN ÖZGENÇ
"Yeni Hal Yasa Tasarısı'nın kanunlaşmasıyla birlikte üretici, komisyon ödemeden mahsulünü dolaylı değil de doğrudan satabilecek olması üreticinin ve dolayısıyla vatandaşın lehinedir. Ayrıca pazar yerlerinin düzenlenmesi ve satış metotlarının çağdaş ve günümüzün şartlarına göre uyarlanması Avrupa Birliği'ne girme arzusunda olan Türkiye'nin bu yasayı çıkarması beklenebilen bir gelişmeydi. Faydalı olacağını düşünüyorum.
Yeni Hal Kanunu'nun olumlu yönleri olduğu gibi bazı olumsuz yansımaları da muhakkak olacak. Bunlarda zaman içersinde ek maddeler ile düzeltilebilir. İlk etapta Kanun yürürlüğe girdiğinde olumlu yanlarının faydalarını göreceğiz.
Esnafları koruyor, çünkü kayıtlı esnaf vergi veriyor, kira ödüyor, belli başlı ödemeleri var. Diğer yanda kayıt dışı olarak mal satan kişiler var bu önem arz eden konuların kanun yapılarak düzeltilmesi alkışlanacak bir düzenlemedir.
Ayrıca, AB standartlarına uygun bir şekilde olan kanunun ölçü ve tartı aletlerini hileli bir şekilde kullananlar veya hileli ve karışık olarak mal satanlar; malları gıda güvenilirliğine, teknik ve hijyenik şartlarına aykırı olarak satanlar; kaba, ambalajın üzerinde yazılı miktardan az mal koyanlar hakkında idari para cezası uygulanacak olması caydırıcı olacak. Aslında ahlaki yönden bakıldığında uyulması gereken maddeler, ama bazen kötü niyetli kişilerin ticaretten arındırılması açısından yapılması gereken güzel ve olumlu bir çalışma olduğunu düşünüyorum."
YENİ 'HAL YASA TASARISI' NE GETİRİYOR?
TBMM Genel Kurulunda, kamuoyunda ''Hal yasa tasarısı'' olarak bilinen "Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı", kabul edilerek yasalaştı.
Kanuna göre, toptancı halleri; imar planlarında belirlenmiş alanlarda, halin sınıfına, büyüklüğüne ve işlem hacmine göre depolama, tasnifleme ve ambalajlama tesisleri ile laboratuvar ve soğuk hava deposu gibi diğer asgari koşulları taşıyan projeler çerçevesinde, belediye sınırları içinde belediyeler, büyükşehir belediye sınırları içinde büyükşehir belediyeleri tarafından kurulacak. Halin kuruluşu, en geç 1 ay içinde ilgili belediye tarafından Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bildirilecek.
Kanunda, hallerde satılacak mallar tarifi içinde bulunan ''diğer mallar'' ibaresine açıklık getirilerek; et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ürünleri, bal ve kesme çiçek hallerde satılacak mallar kapsamına alındı.
Peki yasa ne getiriyor? Neler değişti? Neler yasaklandı? İşte o maddeler...
- İmar planlarında toptancı hal yeri olarak belirlenmiş alanlar, başka bir amaçla kullanılamayacak ve bu alanların çevresi toptancı halinin faaliyetini engelleyecek veya insan sağlığına zarar verecek şekilde iskana açılamayacak.
- İmar planında toptancı hal yeri olarak belirlenmiş alanlarda bulunan, mülkiyeti Hazineye ait taşınmazlar toptancı hali kurulmak üzere; belediyelere bedelsiz olarak, üretici örgütlerine doğrudan satış yoluyla devredilecek.
- İhraç ve ithal malları, organik üretilen ürünler, üreticilerce pazar yerlerinde perakende olarak doğrudan tüketicilere satılan mallar, fatura veya müstahsil makbuzu ile doğrudan üreticilerden alınan mallar; bildirime tabi tutulacak.
- Malların toptan alım ve satımı toptancı hallerinde yapılacak. Ancak, toptan alım ve satımlar ile perakende ya da toptancı halinde, toptan olarak satmak veya münhasıran kendi tüketiminde kullanmak üzere fatura veya müstahsil makbuzu ile üreticilerden yapılan toptan alımlar, toptancı haline bildirilmek kaydıyla toptancı hali dışında da yapılabilecek.
- Herhangi bir toptancı halinden satın alındığı veya hale bildirildiği belgelenen malların satışı engellenemeyecek.
- Komisyoncular, alıcı ve satıcı arasında aracılık etmek, onların haklarını gözetmek, mesleki bilgi ve deneyimlerine dayanarak piyasanın durumu hakkında en doğru bilgileri aktarmak, piyasanın oluşumuna katkı sağlamakla görevli olacak. Komisyoncular, aracılık faaliyetleri sırasında, kendi kusurundan kaynaklanan veya kötü niyete dayanan her türlü eylemden sorumlu tutulacak.
- Komisyoncuların satış bedeli üzerinden alacakları komisyon oranı, yüzde 8'i aşmamak üzere, taraflarca serbestçe tespit edilecek. Bakanlık, bu oranı yarıya kadar indirmeye yetkili olacak. Fiilen aracılık hizmeti verilmedikçe, komisyon ücreti alınamayacak.
- Komisyoncular, teslim aldıkları malları cinslerine, doğal özelliklerine, standartlarına, gıda güvenilirliğine ve kalitesine ilişkin şartlara göre özenle korumak ve gerekli bilgileri vermek, kanuni kesintileri satış bedelinden düştükten sonra mal bedelini satış tarihinden itibaren 15 iş günü içinde üreticiye veya üretici örgütüne ödeyecek.
- Perakende satış yapan üreticiler ile toptan veya perakende satış yapan diğer satıcılar; malları, cinsine, doğal özelliklerine, kalite ve standartlarına göre sınıflandırmak, gıda güvenilirliğine, teknik ve hijyenik şartlara uygun olarak ürünün özelliğine göre satışa sunmak; satışa sunulan malların izlenebilirliğine yönelik bilgileri içeren, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenen teknik özelliklere sahip künyelerin kap ve ambalajların üzerinde bulundurulmasını sağlamak zorunda olacak.
- Semt pazarları, tüketici piyasasının büyüklüğü, ulaşım imkanları, semt pazarı sayısı ve bunların birbirine yakınlığı, semt pazarının çevreye, altyapıya ve trafiğe getireceği yükler ile can ve mal güvenliği riski göz önünde bulundurularak belediyelerce kurulacak.
- Semt pazarında bulunan toplam satış yeri sayısının en az yüzde 20'si, özel satış yeri olarak üreticilere ayrılacak. Ayrılan satış yerlerine üreticilerden yeteri kadar talep olmaması veya boşalan satış yerlerinin doldurulamaması halinde, diğer talep sahiplerine de tahsis yapılabilecek.
- Toptancı halinde satılan mallardan yüzde 1, toptancı hali dışında satılan mallardan yüzde 2 oranında hal rüsumu tahsil edilecek. Bakanlar Kurulu, hal rüsumu oranlarını, yüzde 90'a kadar azaltmaya veya artırmaya yetkili olacak.
- Hal rüsumunun yüzde 75'i, toptancı halinin bulunduğu belediye veya işletmeci adına açılacak hesaba aktarılacak.
- Toptancı haline bildirilmeden hal dışında alınıp satılan, ihraç edilmek üzere alındığı halde iç piyasada satılan, künyesinde belirtilen hususlara aykırı beyanda bulunulan mallar için hal rüsumu cezalı olarak alınacak. Cezalı hal rüsumunun yatırıldığı hesapta toplanan paranın yarısı, her ayın sonunda tespit veya yakalamaya katılan kamu görevlilerine ikramiye olarak ödenecek.
- Toptancı hallerinde, hal zabıtasına yardımcı olmak üzere özel güvenlik hizmeti sağlanabilecek.
- Üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında, Kanunun uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il merkezlerinde bir hal hakem heyeti oluşturulacak.
- Değeri 50 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda, hal hakem heyetlerine başvuru zorunlu olacak. Taraflar, bu kararlara karşı 15 gün içinde hal hakem heyetinin bulunduğu yerde, ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesine itiraz edebilecek.
- Değeri 50 bin lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda, hal hakem heyetinin vereceği kararlar, asliye ticaret mahkemesinde delil olarak ileri sürülebilecek.
- Malların ticaretinin, kanuna uygun olarak yapılmasının sağlanması için karşılıklı bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak, sorunları incelemek ve önlemleri tespit etmek, uygulamayla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak üzere Toptancı Hal Konseyi oluşturulacak.
- Konsey, yılda en az bir defa toplanacak, alınan kararlar tavsiye niteliğinde olacak.
- Belediye toptancı hallerindeki iş yerleri, kiralama veya satış yoluyla işletilecek. Ancak satılan iş yeri sayısı, o haldeki iş yeri sayısının yüzde 50'sini geçemeyecek.
- Kiralama veya satış işlemi, Devlet İhale Kanuna göre yapılacak. Kira süresi en fazla 10 yıl olacak. Bakanlıkça bildirilen esaslara uygun olması kaydıyla, kira süresi sona erenler, ihaleye çıkmaksızın yeniden kira sözleşmesi yapabilecek. Bir yıldan uzun süreli kira sözleşmelerinde ikinci ve izleyen yıllar için kira bedelleri, Üretici Fiyatları Endeksi oranında arttırılacak.
- Malların toptan veya perakende ticaretinde; halde, bir malın toptan satış fiyatının altında fiyatla mal satılması, halde oluşan mal atıklarının ayıklanarak hal içinde ya da dışında toptan veya perakende satılması, aynı kap veya ambalaj içine değişik kalitede veya üzerinde yazılı olan miktardan az mal konulması, toptancı halinde veya pazar yerlerinde, çevreyi rahatsız edecek şekilde satış yapılması, alıcı veya tüketiciye karşı sözlü veya fiili kötü muamelede bulunulması yasak olacak.
- Kanuna göre, halde, toptan satış miktarının altında mal satanlar; malların etiketlenmesine, pazar yerine mal getirilmesine, tahsis sahiplerince kullanılacak kimlik kartlarına ve bu kişilerce giyilecek kıyafetlere ilişkin çıkarılan yönetmeliklere aykırı davrananlar, 100 lira idari para cezasına çarptırılacak.
- Satış yeri olmadan toptancı halinde veya pazarda satış yapanlara, 500 lira idari para cezası verilecek.
- Aracılık hizmeti vermeden komisyon ücreti alanlara, aldıkları malın bedelini 15 gün iş günü içinde üreticiye ödemeyen komisyonculara, üretici ve üretici örgütleri dışında hallerde kendi aralarında mal alıp satanlara 2 bin lira idari para cezası uygulanacak.
- Kanun, malın miktarını, satış değerini, komisyon oranını ve ücretini gerçeğe aykırı bir şekilde üreticiye sunanlara ve haldeki atık malları ayıklayarak hal içinde veya dışında satanlara da 3 bin lira para cezası uygulanmasını öngörüyor.
- Kap veya ambalaj üzerine ürünün bilgilerini yazmayanlar, malın kalitesine ve gıda güvenilirliğine ilişkin bilgilerde değişiklik yapanlar 5 bin lira; serbest rekabeti engellemek amacıyla kendi aralarında veya üreticilerle ticari anlaşmalar yapan ilgili meslek odasının mensupları, fiyatların yükselmesine neden olanlar, düşmesine engel olmak için malları belirli kişilerde toplayanlar ve malları stoklayanlar ile gerçeğe aykırı analiz raporu düzenleyenler ve bu raporun düzenlenmesini sağlayanlara 10 bin lira idari para cezası kesilecek.
- Toptancı hallerinde tahsisli iş yerleri, mevcut tahsis sahiplerine Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hiçbir işleme gerek kalmaksızın 12 yıl süreyle kiralanmış sayılacak.
- Kanunda yer alan Bakanlığın görev ve yetkilerine ilişkin düzenleme kanunun yayımından itibaren, diğer maddelerdeki düzenlemeler ise 1 yıl sonra yürürlüğe girecek.
- Yasadaki ''ticarete konu malların ayıklanması, sınıflandırılması, hazırlanması, ambalajlanması, işaretlenmesi ve etiketlenmesi, taşıma ve muhafazasında kullanılan kap ve nakil vasıtaları, gıda güvenilirliğine ve kalitesine ilişkin standartlar'' konusundaki mevzuatın hazırlanarak uygulanmasına ilişkin düzenleme ise 3 yıl sonra yürürlüğe girecek.
- Etiketler :
- Haberler
