Suudi kadınının değişen yüzü

Muhafazakârlığın çok derinlere işlediği bir kültürün kadınları, toplumsal yaşamın sınırlarını yeniden çiziyor. Suudi kadını yabancıların yanında olabildiğince gösterişsiz görünmek zorunda olsa da Instagram gibi sosyal medya kanallarını kullanmaktan çekinmiyor.

• 1

  Muhafazakârlığın çok derinlere işlediği bir kültürün kadınları, toplumsal yaşamın sınırlarını yeniden çiziyor. Suudi kadını yabancıların yanında olabildiğince gösterişsiz görünmek zorunda olsa da Instagram gibi sosyal medya kanallarını kullanmaktan çekinmiyor.  
  
  Dişçi ve blog yazarı Alcazi Alrakan (ayakta), Riyad’daki şık bir restoranda arkadaşlarıyla. Tıp dünyasının farklı alanları ve öğretmenlik Suudi kadınlara açık ilk mesleklerdi, her iki mesleği icra eden kadınlar yalnızca kadınlarla çalışabiliyordu. Halihazırda üniversitelerde erkeklerden daha çok kadın olduğu için yeni mesleklerin türediğini söylüyor Alrakan. “20’lerinin başındaki kızlara baktığımda özgüvenlerinin daha yüksek olduğunu görüyorum.”

• 2

  İtalyan bir stilist tarafından Riyad’daki mağazalardan birinde düzenlenen defilede, erkeklerin giremediği ortamın rahatlığına gömülmüş varlıklı Suudi kadınlar farklı tarzları keşfediyor. Modellik uygunsuz bir iş olarak kabul edildiği için modeller yabancı oluyor. Yeni parti elbisesi ve makyaj, kadının sadece kocası ve kız arkadaşları tarafından görülüyor olsa da alım gücü yüksek olanlara cazip geliyor.  
  

• 3

  Krallığın kadınlara ehliyet vermeyi reddetmesi uluslararası basında o kadar çok yer aldı ki, araba kullanmalarını destekleyici kampanyalara rağmen birçok kadın bu konudan soğudu. Kadınların er ya da geç –Suudi zamanlamasına uygun olarak– araba kullanmasına izin verileceğini söylüyorlar. Riyad’daki lüks ürünler fuarında bir grup kadın, araba kullanıyormuş gibi yaparak fotoğraf çekiyor.  
  

• 4

  Riyad’daki bu kafe gibi yiyecek satılan yerler, Suudi Arabistan’a özgü yasalara uymak zorunda: Tüm kuyruklar, tezgâhlar ve yemek alanları, akraba olmayan kadınlarla erkekleri ayrı tutmak için ikiye ayrılmış. Ancak müşteriler bazen tabelaları görmezden gelebiliyor. Suudi yetkililer, İslam’ın açık alanlarda bu ayrılığı zorunlu kıldığını, bu kuralların toplumda düzeni sağladığını ve Allah’a saygı anlamına geldiğini başka hiçbir Müslüman ülkede görülmeyen bir ısrarla savunuyor.

• 5

  Yeni politikalar sonucu kadınların satış görevlisi olarak işe alınması nedeniyle, Riyad’daki bu alışveriş merkezinde bulunan mağazanın “Ailelere Mahsus” tabelası erkek müşterilerin tek başına içeri giremeyeceğini ifade ediyor. Yanında eşi veya çocukları olmayan bir erkeğin, kadın satış elemanlarıyla yakın iletişimde olması Suudi Arabistan’ın çoğu yerinde hâlâ kabul edilir bir durum değil. Hangi ürünlerin kadınlar, hangilerinin erkekler tarafından satılacağını belirleyen ayrıntılı kurallar var. Örneğin erkek cilt bakım ürünleri reyonunda kadın satış elemanı olmuyor ve kadın iç çamaşırları da sadece kadınlar tarafından satılıyor.

• 6

  Suudilerin kışın hafta sonları çölde piknik yapma geleneği –SUV araçlar, çeşitli yemekler ve erkeklerin kumda dolaşabilmesi için plaj arabası– popülerliğini sürdürüyor. El Basri kız kardeşlerden üçü, çocukları Riyad yakınlarındaki yamaçta koşup oynarken dinleniyor. Yaz aylarında kadınlar ve aileler için en cazip alanlar ise klimalı alışveriş merkezleri.

• 7

  Vaizlerin erkeksi gördüğü spor türleri başta olmak üzere spor yapmaktan caydırılan şehirli kadınlar, erkeklerden ayrı egzersiz yapabilecekleri kulüpleri ve evlerdeki jimnastik salonlarını tercih ediyor. Hala El–Hamrani (39) Cidde’deki evinde kikboks dersi veriyor. O bir spor antrenörü. Düşmanca tepkilere rağmen bazı kadınlar bu mesleği kariyer olarak benimsiyor. Ciddeli bir diğer eğitmene göre de, “sadece erkekler değil, bir sürü dar görüşlü kadın da” yaptıkları bu işi utanç kaynağı olarak görüyor.

• 8

  Abaye ve başörtüsü olmaksızın toplum içinde oynayacak kadar genç olan 12 yaşındaki Lema Muhammed Bulgari, Cidde sahilinde dolaşıyor. Günümüzde Suudi kadın ve erkeklerin kurallara uygun davranışlarına dair ulusal çapta yaşanan hararetli tartışmalar bu kızın kuşağını şekillendiriyor. “Büyük bir değişimden geçiyoruz,” diyor kraliyet danışmanı Hanan El–Ahmedi. “Ancak bu değişimi yavaş yavaş yapmalı ve kimliğimizi korumalıyız.” 
  
  

  Devamını National Geographic Türkiye'nin Şubat sayısında veya iPad/iPhone/Android edisyonlarında okuyabilirsiniz.