Eski Milli Eğitim Bakanı, Köy Enstitüleri'nin kurucusu ve öğretmen Hasan Ali Yücel'in oğlu, Canan Yücel Eronat'ın ikiz kardeşi ve ressam Su Yücel'in babası Can Yücel, 21 Ağustos 1926'da İstanbul'da dünyaya geldi. Mevlanakapı Tekkesi müridlerinden telgraf nazırı Ali Rıza Beyin torunu olan ve ilk şiirini 10 yaşında kaleme alan Can Yücel, ironik yönü ağır basan şiirlerinde, halk ağzına, halk türkülerinin deyişlerine ve argo sözlere de yer verdiği için sıkıntılı zamanlar geçirdi.
YALIN DİLİYLE DİKKAT ÇEKTİ
Şairin ilham kaynağı ve şiirlerinin konuları doğa, insanlar, olaylar, kavramlar, heyecanlar, duyumlar ve duygular üzerine şekillendi. Yücel, taşlama ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde kullandığı yalın dili ve buluşlarıyla edebiyatseverlerin dikkatini çekti.
CAMBRIDGE'DE EĞİTİM ALDI
Usta şair, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü'ndeki eğitiminin ardından İngiltere'de Cambridge Üniversitesi'nde Latince ve Yunanca eğitimi aldı.
SPİKERLİK VE ÇEVİRMENLİK YAPTI
Yücel, Londra'da BBC Radyo'nun Türkçe bölümünde spikerlik yaptı ve çeşitli elçiliklerde çevirmenlik görevi üstlendi.
BODRUM'DA TURİST REHBERİ OLARAK ÇALIŞTI
Askerliğini Kore'de tamamlayan ve Güler Hanım ile 1956'da evlenen Can Yücel'in bu evlilikten kızları Güzel ve Su ile oğlu Hasan dünyaya geldi. Türkiye'ye 1958'de dönen Yücel, bir süre Bodrum'da turist rehberi olarak çalıştıktan sonra bağımsız çevirmen ve şair olarak yaşamını İstanbul'da sürdürdü.
FARKLI TARZIYLA BEĞENİ KAZANDI
İlk şiirlerini, 1950'de yayımlanan 'Yazma kitabında toplayan Yücel, 1945-1965'te Yenilikler, Beraber, Seçilmiş Hikayeler, Dost, Sosyal Adalet, Şiir Sanatı, Dönem, Yöne, Ant, İmece, Papirus adlı dergilerde yazdı.
Usta şairin, 1962'de İngiltere'deyken, 1709 yılından kalma, Latin harfleriyle taş baskısı olarak basılmış bir Türkçe dilbilgisi kitabı bulması geniş yankı uyandırdı.
1965'ten sonra siyasal konularda da eserlere imza atan Yücel, Yeni Dergi, Birikim, Sanat Emeği, Yazko Edebiyat ve Yeni Düşün dergilerinde yayımladığı şiir, yazı ve çeviri şiirleriyle tanındı.
SEVDİĞİ İNSANLARI TARİF ETTİĞİ ŞİİRLER
Can Yücel, çoğunda sevdiği insanları tarif ettiği şiirlerinde eşine, çocuklarına, torunlarına ve babasına olan sevgisini yansıttı. Maaile isimli bir eseri de bulunan Yücel'in, Küçük Kızım Su'ya, Güzel'e, Yeni Hasan'a Yolluk, Hayatta Ben En Çok Babamı Sevdim adlı şiirleri, ailesine yazdığı şiirler arasında yer aldı.
"BİR İHTİMAL DAHA VAR O DA ÖLMEK Mİ DERSİN"
Lorca, Shakespeare, Brecht'in oyunlarını da çeviren şair Yücel, Shakespeare'in Olmak ya da olmamak anlamındaki To be or not to be cümlesini, "Bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin" şeklinde Türkçeleştirmesiyle de dikkati çekti.
15 YIL HAPSE MAHKUM OLDU
Che Guevara ve önceki Çin Komünist Partisi Başkanı Mao Zedong'dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 12 Mart 1971'de 15 yıl hapse mahkum olan Yücel, 1974'deki genel afla dışarı çıktı. Dışarı çıkışının ardından hapiste yazdığı Bir Siyasinin Şiirleri adlı kitabını yayımladı.
SÜLEYMAN DEMİREL'E HAKARETTEN CEZA
Can Yücel'in 12 Eylül 1980 sonrasında kaleme aldığı Rengahenk isimli kitabı, müstehcen olduğu iddiasıyla toplatıldı. 1998'de dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e hakaret ettiği gerekçesiyle Ankara 14. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılanan Yücel, bir yıl iki ay hapis cezasına mahkum edilirken, Yargıtay 9. Ceza Dairesi bu hükmü, cezanın ertelenmesi gerektiği görüşüyle bozdu.
DÜNYA ŞAİRLERİNİN ÇEVİRİLERİNİ KİTAPTA TOPLADI
Kendine özgü samimi ve yalın dili, muhalif bakış açısı, derin mizah duygusuyla kaleme aldığı eserleriyle Türk edebiyatının özgün şairleri arasındaki yerini alan Yücel, ünlü dünya şairlerinden çevirdiği şiirleri bir araya getirdiği Her Boydan adlı eserini 1959'da yayımladı.
Yücel, yapıtlarını Yazma, Sevgi DuvarI, Bir Siyasinin Şiirleri, Ölüm ve Oğlum, Şiir Alayı, Rengahenk, Gökyokuş, Canfeda, Çok bi Çocuk, Kısadevre ve Kuzgunun Yavrusu adlı kitaplarda topladı.
"İNSANLAR KAİNAT ADINA YAZARLAR"
Zeynep Oral'ın Sözden Söze kitabında yayınladığı Can Yücel röportajında, Yücel şiir hakkında düşüncelerini şöyle ifade ediyor:
"Şiir gürültüden müziğe geçmektir. Şiir evrenin -bak kainatın demiyorum- içinde büyük seslerin, molekül ve atomlardan başlayan bütünlüğü, bu bütünlüğün müziğidir. Şairin görevi bu musikiyi kurmaktır. Kozmostan aşağı şiir yazılmaz. Üst tarafı minördür... Harika o ki, insanlar kendi adlarına değil, kainat adına yazarlar. Bütünselliğin dışında şiir yoktur. Hayat ve ölüm de bütündür. Şiir bu bütünden çıkan büyük çılgınlıktır."
"KENDİMİ BİLDİM BİLELİ BERABER GİDERDİK"
Nebil Özgentürk'ün hazırladığı Bir Yudum İnsan belgeselinde ikiz kardeşi Canan Yücel Eronat ise bir anne karnında iki minik yavrunun bir dünyayı paylaşmasını müthiş bir tesadüf olarak tanımlayarak, "Kardeşlik, paylaşmak, kucaklaşmak oradan başlıyor. Tesadüflerin en güzeli bence. Daha sonra kendimi bildim bileli beraber giderdik. Hatta erkek kardeş olduğu için koruma ve himaye göreviyle yüklüydü bana karşı" yorumunda bulunuyor.
"DAHA İYİ ANLAŞILDI"
Geçtiğimiz yıllarda Buca Belediyesi'nin Babalar ve Kızları söyleşisine katılan Can Yücel'in kızı Güzel Yücel, "Babam yaşarken de seviliyordu, şimdi daha çok sevilme nedeni daha iyi anlaşılması" ifadelerini kullanıyor.
"AİLESİ ÇOK ÖNEMLİYDİ"
Babasının kendilerine de aşıladığı deniz tutkusunu, yaptığı muhteşem yemekleri ve ailesine olan sevgisini aktaran Güzel Yücel, "Babam için ailesi çok önemliydi. Bizlerle olan sevgi dolu yaşamını şiirlerine de yansıttı. 'Küçük Kızım Su'ya', 'Güzel'e', 'Yeni Hasan'a Yolluk', 'Hayatta Ben En Çok Babamı Sevdim' bu sevgi şiirlerinden bazıları. Yokluğuna alışmak çok zor, hasreti hiç dinmiyor" sözleriyle özlemini dile getiriyor.
"GÜNEBAKAN ÇİÇEKLERİYLE UĞURLANDI"
İstanbul'da Kuzguncuk'ta yaşayan ve ömrünün son dönemlerinde Muğla'nın Datça ilçesine yerleşen usta şair, İzmir'de Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde bademcik kanseri tedavisi görürken 12 Ağustos 1999'da, 73 yaşında hayata gözlerini yumdu. Can Yücel en sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak Datça'da toprağa verildi.
EVİ MÜZE HALİNE GETİRİLDİ
Şairin vefatından sonra Datça Belediyesi ve ailesi tarafından, anısına edebiyat ve kültür-sanat şenlikleri düzenlenirken, Datça'daki evi müze haline getirildi.
- Etiketler :
- Haberler -
- Sanat
- Sanat haberleri
- Datça
