Türkiye'den Rusya ile Ukrayna'nın müzakere kararına ilişkin açıklama

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, CNN Türk'te katıldığı canlı yayında, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısına ve gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

Bakan Çavuşoğlu, Ukrayna’daki çatışmalar başlamadan önce Türk vatandaşlarının tahliyesi için Harkiv bölgesine ilave seferler konması için Türk Hava Yolları'ndan (THY) talepte bulunulduğunu hatırlattı.

THY’den, daha büyük gövdeli uçakları Harkiv ve Kiev’e göndermesi istendiğini aktaran Çavuşoğlu, vatandaşların, çatışmaların başlamasıyla dönme taleplerini ilettiğini kaydetti. Çavuşoğlu, şunları söyledi:

"Biz de elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Önceden kara yoluyla vatandaşlarımızın tahliyesini de çalışmıştık, planlamıştık. Dün değişik şehirlerden 870 civarında vatandaşımızı Romanya sınırına getirdik, Romanya’ya geçtiler. Bugün öğleden sonra itibarıyla aşağı yukarı 580 civarında vatandaşımız da Türkiye’ye girmiş bulunuyor."

Otobüslerden ayrı kendi araçlarıyla gelen vatandaşlar bulunduğunu da anlatan Çavuşoğlu, bu vatandaşların da sınırlardan kolayca geçmesi için görevlendirmeler yapıldığını belirtti.

Polonya, Macaristan, Moldova, Slovakya, Bulgaristan’daki tüm Türk misyonlarının seferberlik ilan ettiğini aktaran Çavuşoğlu, "Arkadaşlarımızı sınırlara gönderdik, oradan geçişleri sağlıyorlar. Şu anda aşağı yukarı 6 bin 600 civarında tahliye edilmek isteyen, bize başvuran vatandaşımız var" diye konuştu.

Çavuşoğlu, sosyal medyadan ulaşanlara tek tek yanıt verildiğini vurguladı.

"RUSYA İLE UKRAYNA'NIN GÖRÜŞME KARARINDAN SON DERECE MEMNUNUZ"

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile ayrı ayrı telefonda görüştüğünü belirten Çavuşoğlu, her iki mevkidaşının da iki ülke arasında yapılacak görüşmeyi teyit ettiğini söyledi.

Çavuşoğlu, "Minsk ya da Gomel şehrinde değil, hemen Ukrayna-Belarus sınırının diğer tarafında, Belarus tarafında bu görüşme mümkünse yarın gerçekleşecek. Hatta heyette kimlerin yer aldığı konusunda da bilgi verdiler" dedi.

Türkiye'nin bu görüşmelere ev sahipliği yapabileceğini her zaman dile getirdiğini hatırlatan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:

"Dün de taraflara tavsiye ettiğimiz gibi, söylediğimiz gibi, yer önemli değil, bir an önce Ukrayna ve Rusya'nın bir araya gelip müzakerelere başlaması ve kalıcı bir ateşkesin tesis edilmesi önemli. Bu krizi sona erdirmek gerekiyor. En azından ateşkesle birlikte ilk adımın atılması gerekiyor. Böyle bir mutabakata varmalarından biz son derece memnun olduk. İnşallah yarınki görüşmeler ateşkesle neticelenir."

Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve kendisinin bu konuda yoğun diplomatik temaslarda bulunduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Bu temaslarımızı sürdüreceğiz ama bugün özellikle Rusya ile Ukrayna'nın yarın görüşme kararı almasından da son derece memnunuz. Bugün Kuleba ile görüştüğümde de dünkü tavsiyelerimizi dikkate aldığını söyledi. Bundan da ayrıca memnunum. 'Yer o kadar önemli değil. Anlıyoruz, Belarus'a gitmek istemiyorsunuz, sebebini de biliyoruz ama önemli olan burada bir ateşkesin tesis edilmesi, dolayısıyla müzakereden kaçan bir ülke konumuna düşmeyin ve gidin' diye tavsiyelerde bulunmuştuk. Belarus da güvence verince (Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir) Zelenskiy'e, gitme kararı aldılar. Bu süreci de yakından takip ediyoruz. İnşallah buradan olumlu netice çıkar."

Ukrayna'dan dönmek isteyen vatandaşların Bakanlık'la iletişime geçtiğini anlatan Çavuşoğlu, "Biz de gerekli çalışmaları, zor şartlarda elimizden gelen gayreti gösteriyoruz" diye konuştu.

Çavuşoğlu, tahliye sürecinde önceliğin can güvenliği olduğunu vurgulayarak, "Bazı şehirlerde, Kiev başta olmak üzere, Harkiv'de artık sokak çatışmasına döndü. Şehirde çatışma var, savaş var. Ukrayna güçleriyle o şehre giren Rusya güçleri arasında çatışmalar var. Dolayısıyla bazı şehirlerden şu anda vatandaşlarımızı çıkarmaya çalışmak son derece riskli. Zaten Odesa ve Kiev'de sokağa çıkma yasağı var" ifadesini kullandı.

Vatandaşları Türkiye'ye getirmek için Türkiye'den de otobüslerin gönderildiğini anlatan Çavuşoğlu, "Şu anda otobüslerimiz Romanya-Ukrayna sınırına gelmiş durumda. Sınırdan geçme aşamasında" dedi.

Çavuşoğlu, Ukrayna'da şehirlerde çatışma olduğu için Türkiye'nin insani ateşkesin sağlanması için çaba sarf ettiğini ve tahliyeler için havadan ve denizden koridor açılması konusunda da çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetti.

"MONTRÖ'NÜN TÜM HÜKÜMLERİNİ ŞEFFAF ŞEKİLDE UYGULAYACAĞIZ"

Ukrayna'nın Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne ilişkin Türkiye'den talebi hakkındaki bir soru üzerine Çavuşoğlu, Sözleşmenin, kıyıdaş ve kıyıdaş olmayan ülkelerin savaş gemilerinin Boğazlardan geçişini ve Karadeniz'de kalmalarını, süre ve limitle ilgili düzenlemeleri açıkça içerdiğini belirtti.

Çavuşoğlu, Türkiye'nin bugüne kadar Montrö Boğazlar Sözleşmesini harfiyen uyguladığını anlatarak, "Bu şartlarda da biz, tabii ki Montrö Anlaşmasını uygulayacağız. Türkiye'nin taraf olmadığı bir savaş halinde, Türkiye, savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin geçişine Boğaz'ı kapatabilir. Montrö Sözleşmesi'nin 19. maddesi sarih bir şekilde gayet açık" dedi.

Son gelişmelerin "savaş, çatışma ya da harekat" olarak nitelendirilip nitelendirilmeyeceğine ilişkin ise Çavuşoğlu, şunları kaydetti:

"Başlangıçta Rusya'nın bir saldırısı oldu. Ama biz bunu uzmanlarımızla, askerlerimizle, hukukçularımızla değerlendirdik. Şimdi özellikle birçok şehirde görülüyor ki, artık bu bir savaşa dönüştü. Yani sokaktaki çatışmalarda, taraflar arasında adeta bir savaşa dönüştü. Biz bu konuda bir kanaat getirdik işin doğrusu. Çünkü taraflar arasında ciddi bir çatışma var. Bu bir askeri harekat değil, geçici bir-iki havadan saldırı değil, resmen savaş hali var şu anda ülkede."

Çavuşoğlu, Montrö Sözleşmesi'nin 19. maddesinin, savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin geçişiyle ilgili bir istisna tanıdığını da aktararak, "Nedir bu istisna? Eğer savaş gemisi, savaşın tarafı olan ülkedeki üssüne, bağlı olduğu limana, üsse gidecekse, o zaman bu geçiş engellenemiyor. Burada genel hükme bir istisna getiriyor" değerlendirmesinde bulundu.

Sürecin şeffaf olması gerektiğini vurgulayan Çavuşoğlu, Rusya'nın Karadeniz'deki üslere bağlı gemilerinin Akdeniz'de bulunduğunu belirtti.

Çavuşoğlu, "Tabii burada suistimalin de olmaması lazım. Yani 'Üsse gideceğim, gemimi demirleyeceğim' deyip de Boğaz'dan geçtikten sonra savaşa dahil olmaması lazım. Biz, Montrö'nün tüm hükümlerini bu şekilde, şeffaf bir şekilde uygulayacağız" ifadesini kullandı.