“Karantina”nın tarihi ve Dubrovnik’ten çıkarılacak dersler

Medeniyetler, eski çağlardan beri  hastalığı olan insanlarla sağlıklı olanları birbirinden ayırmak için çalıştı. Dünyayı etkisine alan yeni tip corona virüsün  (Covid-19) yayılımını durdurmak için de günümüzde devletler yüzyıllar önce uygulanan ile aynı politikayı izliyor, yani karantina ilan ediyor. Modern dünyanın pandemi esnasında izolasyonunun önemini anlaması için kökeni ortaçağ Avrupa'sına kadar uzanan “karantina”nın ve Kara Ölüm’e önlem olarak inşa edilen karantina şehri Dubrovnik’in tarihine bakmak yararlı olacaktır.

• 1

   “Karantina” kelimesinin kökleri İtalyanca’dan geliyor. 14. yüzyılda Avrasya, Avrupa ve Kuzey Avrupa’da yaklaşık 200 milyon kişinin ölümüne neden olan Kara Ölüm’den  kıyı kentlerini korumak için, Venedik'te enfekte limanlardan gelen gemilerin inişten önce 40 gün boyunca (quaranta giorni) demir atması gerekiyordu. Böylelikle, 40 günlük demir atma anlamına gelen “quaranta giorni” ifadesi, karantina olarak tek kelimede birleşerek günümüze dek dünyanın her bölgesinde kullanımını sürdürdü.

   

• 2

  TARİHTEKİ İLK KARANTİNA YÖNETMELİĞİ VENEDİK'TE UYGULANDI

  1374'te Venedik'teki özel sağlık konseyi tarafından şehre girme izni verilene kadar tüm gemi ve yolcuların şehrin yakınındaki  San Lazzaro adasında konuşlandırılması gerektiğini belirten bir bildiri yayınlandı. Hırvatistan’ın Dubrovnik kentinde doktora yapan Ante Milošević, “Bu, belirli ülkelerden gelen gemilerin ve gezginlerin yanı sıra Venedik'te düzenli olarak meydana gelen diğer yanlışlıklara yol açtı” açıklamasını yaptı. Milošević, aynı zamanda bildirinin Avrupa’daki ilk resmi karantina yönetmeliği olduğunu aktardı.  

   

• 3

  ORTA ÇAĞ'DA KARANTİNA İÇİN İNŞA EDİLEN ŞEHİR: DUBROVNİK

  Bununla birlikte, Ragusa Cumhuriyeti’nde  (bugünkü Hırvatistan'ın Dalmaçya kıyısındaki Dubrovnik şehrinde kurulan şehir devleti) büyükşehir belediyesi, 1377 yılında pandeminin önlenmesi için enfekte bölgelerden gelen tüm gemilerin ve ticari karavanların karantinaya alınmasını zorunlu kılan ve tarihte çığır açan bir yasa çıkardı: 30 günlük izolasyon şartı uygulaması.

• 4

  Şehrin başhekimi Jacobo de Padua, tedavi için dışarıdan gelen yabancı hastalar için şehrin surları dışında bir alan oluşturulmasını önerdi, fakat kent konseyi salgını önlemek için daha ciddi yollara başvurmak zorunda kaldı. 1377'de Yüksek Konsey "Terentino" (Latince, otuz anlamına geliyor) yasasını oluşturdu.

• 5

  DÜNYA ÇAPINDA GALİP GELDİ

  “Veniens de locis pestiferis intret Ragusium vel districtum” (Veba enfeksiyonu olan bölgelerden gelenler Ragusa ve yakınına giremyecek),ifadesini içeren yasa, salgının görüldüğü bölgelerden herkesin dezenfeksiyon amacıyla yakındaki Cavtat ve Mrkan adasında 30 gün boyunca kalmasını zorunlu kıldı. Milošević, “Bu nedenle, Dubrovnik sadece adil değil, aynı zamanda çok akıllı ve başarılı bir yöntem uyguladı ve dünya çapında galip geldi” açıklamasını yaptı.

   

• 6

  Öte yandan, araştırmacı Ana Bakija-Konsuo, Dubrovnik'in enfekte olmuş bölgelerden gelen insanları, hayvanları ve ürünleri denizden ve karadan ayıran ilk Akdeniz limanı olduğunu,  ve Venedik'in ise sadece gemileri durduğunu söyleyerek iki şehir devleti arasında farklı yaptırımlar uygulandığını açıkladı.
  
  
  

• 7

  UYMANLARA CEZA VERİLDİ

  Ragusan Cumhuriyeti, 30 günlük karantina yasasına uymayan suçlular için çok sıkı cezalar ve para cezaları verdi. Başlangıçta karantina 30 gündü, ancak sonunda Venedik'teki gibi 40 güne uzatıldı.
  
   
  
  
   
  
  

• 8

  Tarihçi Bakija-Konsuo ise Dubrovnik’in daha önce cüzzam ve veba gibi çok sayıda hastalık tarafından tahrip edildiğini ve Kara Ölüm salgınında daha önceki deneyimlerinden yola çıkarak böyle bir karar almış olabileceğini söyledi.
  
  
  

• 9

  KARANTİNAYI HIRVATİSTAN İCAT ETTİ

  Bakija-Konsuo, “Tarih bilimi kuşkusuz, Dubrovnik'in karantina“ icadı ”nda önceliğini kanıtlamıştır. Bir kavram olarak izolasyon, Hırvatçanın en eski yazılı belgelerinden biri olan 1272 tarihli Dubraovnik Şehir Tüzüğü’nde yer almış ve cüzzamlı hastaların uzaklaştırılması için kullanılmıştır” dedi.  
  
  
  

• 10

  İLK KARANTİNA HASTANESİ VENEDİK’TE AÇILDI

  Tarihçiler, 1361'den 1528'e kadar Venedik'te 22 salgının kaydedildiğini ve nüfüsun neredeyse yarısının yok olduğunu belirtti. Venedikliler, duruma çözüm amacıyla, Lazaretto Vecchio adını verdikleri küçük bir adada tarihteki ilk yalıtılmış hastaneyi inşa ettier. Bubon vebası, hıyarcıklı veba veya sadece veba olarak bilinen hastalığın belirtilerini gösterdiği düşünülen insanlar derhal şehirden çıkarılıp adaya götürülüyordu.

• 11

  Kara Ölüm, Kara Veba ya da Büyük Veba Salgını, 1347 - 1351 yılları arasında  Asya'nın güney batısında başlayarak 1340'lı yılların sonlarında Avrupa'ya ulaştı. Yaklaşık 200 milyon kişinin salgında hayatını kaybettiği düşünülüyor. Dubrovnik'in kıyısında inşa edilen ve lazerrata adı verilen yapılar, Kara Ölüm'ün hatıratıcısı olarak günümüzde varlığını dürdürüyor.