Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

1. Dünya Savaşında Çanakkale Cephesinde yedeksubay olarak bulunan Tevfik Rıza Beyin tuttuğu günlükleri, eşi Belkıs Hanımla yazışmaları 97 yıl sonra günışığına çıktı.

• 1

  KISA SÜREN MUTLULUK

  Belkıs Hanım ile Tevfik Rıza Bey’I önce savaş sonra ölüm ayırdı.

• 2

  YANA YATMIŞ MESUDİYE

  1874 yapımı Mesudiye zırhlısı, Eylül 1914’te aktif görevden alınmış, sabit bir tabya olarak kullanılması düşünülmüştü. Bu amaçla Sarısığlar Koyu’na demirlenen gemi 13 Aralık’ta, B-11 denizaltısı için kolay bir av olmuş, peş peşe atılan iki torpille batırılmıştı. Gemi mürettebatından 10 subay 25 er şehit olmuş, 5 subay 3 er geminin makine dairesinde mahsur kalmıştı. Bunlar 36 saat sonra kurtarıldı. Bir asker de, daha sonra vefat etti.

• 3

  SON FOTOĞRAF

  Tevfik Rıza’nın ölmeden 1 ay önce eşi Belkıs Hanım’a gönderdiği son fotoğrafı.

• 4

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Günlük sayfalarında Belkıs Hanım’ın fotoğrafının üzerine kurutulmuş bir çiçek iliştirilmiş. Ve bir alıntı: “Gözleri etkilemek hiçbir şeydir, aklı etkilemek her şey.”

• 5

  MAYIN: SAVUNMANIN EN ÖNEMLİ SİLAHI

  Çanakkale Boğazı savunmasının en önemli ve etkili unsuru hiç şüphesiz mayınlardı. Deniz yüzeyinden 4-5 metre aşağıda sabitlenen mayınlar, en güçlü savaş gemilerini batırabilecek patlayıcı içeriyordu. 18 Mart 1915 öncesi Boğaz’da 11 hatta 426 mayın bulunuyordu.

• 6

  NUSRAT MAYIN GEMİSİ

  7-8 Mart 1915 gecesi Erenköy koyuna döktüğü mayınlarla savaşın gidişatını değiştiren Nusrat mayın gemisi, Çanakkale muharebelerinin simgesi oldu.

• 7

  BOUVET’NİN BATIŞI

  Saat 11.15’te başlayan muharebe, önce Fransız Bouvet zırhlısının, sonra İngiliz Irresistible ve Ocean zırhlıların batışıyla Türklerin lehine dönmüştü.

• 8

  YÜZBAŞI HİLMİ - MÜLAZİM FAHRİ

  “Bouvet zırhlısını ka’r-ı deryaya gönderen batarya kumandanı Yüzbaşı Hilmi ve Mülazim Fahri Beyler”... Her ne kadar Bouvet’nin batışına mayınlar sebep olmuşsa da, Türk topçusunun isabetli atışları da Fransız zırhlısının manevra kabiliyetini kısıtlamıştı.

• 9

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Tevfik Rıza Bey’in savaş sırasında görev yaptığı Goncasu Telsiz İstasyonu’ndan çizdiği kroki

• 10

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Tevfik Rıza Bey’in savaş sırasında görev yaptığı Goncasu Telsiz İstasyonu’nun bugünkü görüntüsü.

• 11

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  İlk günlüğün ilk sayfasında Belkıs Hanım’ın fotoğrafı ve notu: “... Beni sık sık ve daima düşünmeniz için...”

• 12

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Maydos (Eceabat), Çanakkale muharebeleri esnasında iki kez bombardıman edildi. 23 Nisan’da 12 asker şehit oldu, kasabanın Rum ahalisinden Rum metropoliti de dahil çok sayıda sivil öldü. İkinci saldırı 29 Nisan’da gerçekleşti. Hastanedeki Türk ve esir İngiliz, ANZAC askerleri alevler arasında kaldı.

• 13

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Tevfik Rıza ve Belkıs Hanım’ın torunu Yasemin Yücetürk.

• 14

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Belkıs Hanım ve kızı Nesrin 1920’li yıllarda hayata yeniden tutundular.

• 15

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Belkıs Hanım’ın Tevfik Bey’in ölümünden sonra kayınpederine yazdığı, etrafını siyaha boyayarak gönderdiği dokunaklı mektup.

• 16

  Çanakkale cephesinde eski bir acı var...

  Tevfik Rıza’nın ölümünü bildiren, 13 Aralık 1916 tarihli telgraf.