En tuhaf dış gezegenler

En tuhaf dış gezegenler

• 1

  En küçük

  NASA ressamının fırçasından, Güneş Sistemi dışında bugüne kadar gözlenen en küçük gezegenin resmi. Kepler teleskobunun keşfettiği Kepler-10b gezegeni, Ocak 2011’de kamuoyuna duyuruldu.

• 2

  Eski şampiyon

  Kepler-10b’ye kadar bilinen en küçük gezegen Gliese 581 e idi.

• 3

  En büyük

  Saptanan Güneşdışı gezegenlerin en büyüğü ve en tuhafı olan TrES-4, kuramsal olarak var olmaması gereken bir gezegen. Jüpiter’in 1,7 katı büyüklüğe sahip gezegen, son derece düşük yoğunluğa sahip oldukları için “puffy” (pofuduk) denen gezegen grubuna dahil. Dünya’dan 1400 ışık yılı uzaktaki gezegen, kendi yıldızı çevresindeki bir turu sadece 3,5 dünya gününde tamamlıyor.

• 4

  En yakın “dünya”

  Güneş benzeri yıldızının yörüngesinde dolanan Epsilon Eridani b Dünya’dan 10,5 ışık yılı uzaklıkta. Teleskoplarla fotoğraflanacak kadar yakın olan gezegen yıldızına, sıvı halde su ve yaşamı desteklemeyecek kadar uzak. Ama bilimciler sistemde dünyadışı yaşam adayları için uygun koşullar sunabilecek başka yıldızların olduğu görüşünde.

• 5

  Volkanik kâbus

  Güneş Sistemi dışında saptanan ilk kayaç gezegen olan CoRoT-7b yaşamayı isteyeceğimiz türden bir yere benzemiyor. Yıldızına çok yakın olan gezegenin sıcaklığı 2200 °C.

• 6

  Çoklu günbatımı

  Star Wars’da Luke Skywalker’ın anavatanı olan Tatooine’nin iki güneşinin olması, Dünya’dan 149 ışık yılı uzaklıktaki Jüpiter benzeri gezenin üç yıldızının yanında devede kulak kalır. Bu üçlü yıldız sisteminin adı HD 188753. Tıpkı Tatooine gibi bu gezen de bir hayli sıcak; yörüngesi ana yıldızına çok yakın, bir dönüşünü 3,5 günde tamamlıyor.

• 7

  En soğuk en uzak

  -220 °C yüzey sıcaklığıyla OGLE-2005-BLG-390L b en soğuk Güneşdışı gezegen. Dünya’dan 5,5 kat ağır olan OGLE-2005-BLG-390L b’nin kayaç gezegen olduğu düşünülüyor. Kırmızı cüce yıldız çevresinde dolanan gezegen 28.000 ışık yılı uzaklığıyla bilinen en uzak dış gezegen.

• 8

  En sıcak

  Keşfedilen en sıcak gezegen olan WASP-12b’nin yörüngesi yıldızına bilinen tüm gezegenlerden daha yakın. Dünya’dan 870 ışık yılı uzaklıktaki gezegen 3,4 milyon km’lik yörüngesinde bir tam dönüşünü 1 dünya gününde tamamlıyor. Bir gaz devi olan WASP-12b’nin kütlesi Jüpiter’inkinin 1,5 katı.

• 9

  Süper dünya

  Gökbilimciler “süper dünyalar” adını verdikleri ve Dünya’nın 2-10 katı kütleli birçok gezegen keşfetti. Bilimciler, sıcak çekirdekleri olan, volkanik hareketler ve levha tektoniği sayesinde uygun jeolojik yapı oluşturan bu gezegenlerin yaşam için elverişli koşullara sahip olabileceğine inanıyor.

• 10

  En yaşlı

  Bilinen en yaşlı gezegen 12,7 milyar yaşında. Dünya’dan 8 milyar yıl yaşlı olan gezegeninin Büyük Patlama’dan yalnızca 2 milyar yıl sonra oluştuğu biliniyor.

• 11

  En genç

  Taş çatlasa 1 milyon yaşında olan en genç Güneşdışı gezegen bizden 420 ışık yılı uzaklıktaki Coku Tau 4’ün yörüngesinde dolanıyor. Gökbilimciler gezegenin varlığını yıldızı çevreleyen toz bulutundaki devasa delik sayesinde fark etmiş. Dünya’nın yörüngesinin 10 katı büyüklüğündeki deliğin, gezegenin yıldızı çevresinde yörüngesini çizerken oluştuğu düşünülüyor.

• 12

  En pofuduk

  Bilinen en hafif gezegen olan HAT-P-1 Jüpiter’den 1,76 kat geniş, ama kütlesi onun yarısı kadar. HAT-P-1 suda rahatlıkla yüzebilir; tabii içine sığabileceği bir küvet bulabilirse.

• 13

  Süper Neptün

  Neptün’ün çapı Dünya’nınkinden 3,8 kat, kütlesi de 17 kat büyükse HAT-P-11b’nin büyüklüğü Dünya’dan 4,7, kütlesi de 25 kat fazla. Yıldızına çok yakın olan bu yeni keşif gezegenin yörüngesinde bir turu 4,88 gün.

• 14

  Eğimli dünya

  Çoğu gezegenin yörüngesi yıldızının ekvatoruyla uyumlu bir düzlemdedir. Ama XO-3b’nin sıradışı yörüngesi yıldızının ekvatorundan 37 derece eğik. Her ne kadar gezegenlikten çıkarılsa da, garip açılı yörüngesiyle akıllarda kalan bir başka “gezegen” de Plüton’dur.

• 15

  En hızlı

  Yıldızına yalnızca 1200 km uzaklıkta dolanan SWEEPS-10’da 1 yıl, 10 saat sürüyor. Yıldızı çevresindeki turunu 1 günden kısa sürede tamamlayan Güneşdışı gezegenlere “ultra kısa periyotlu gezegenler” (USPP) deniyor.

• 16

  Su dünya

  40 ışık yılı uzaklıktaki kayaç gezegen GJ 1214b su zengini. Kırmızı cüce yıldız çevresinde dolanan gezegen atmosferi saptanmış tek “süper dünya”. Kültesi Dünya’nınkinin 6,5 katı olan gezegen Dünya’dan yaklaşık 3 kat büyük. Bilimciler katı merkezli gezegenin bir su dünya olduğu görüşünde.

• 17

  Atmosferi belli

  Gökbilimciler bugüne dek atmosferi olan çok sayıda Güneşdışı gezegen saptadı. Ama HD 189733b atmosfer bileşenleri saptanan ilk gezegen oldu. Gezegende kor halinde metan tespit edildi.

• 18

  Nesli tükenen

  Gökbilimciler WASP-18b’yi gözlemlediklerinde gezegen belki de kozmik yaşamının sonuna gelmişti. Talihsiz gezegen yıldızının çevresindeki turunu 1 günden kısa sürede tamamlıyor. Bilimciler bu hızın gezegenin yörüngesini etkilediğini düşünüyor. Gezegen yıldızından hızlı dönüyorsa yavaş yavaş yıldıza doğru çekilir ve sonunda felaketiyle kucaklaşır.

• 19

  En yaşanabilir

  Gliese 581 yldız sistemindeki çok sayıda gezegenden biri olan Gliese 581 d belki de bilinen en yaşanabilir gezegen. Kütlesi Dünya’nınkinin sekiz katı olan gezegenin yörüngesi yüzeyinde sıvı halde su bulunması için uygun koşulları sağlıyor. Kırmızı cüce yıldız olan Gliese 581 Dünya’ya 20,5 ışık yılı uzaklıkta.

• 20

  En yoğun

  Bugüne kadar keşfedilen en yoğun Günedışı gezegen COROT-exo-3b. Jüpiter ile hemen hemen aynı boyutlardaki gezegen, 20 Jüpiter kütlesiyle kurşundan iki kat yoğun. Bilimciler COROT-exo-3b’nin kahverengi cüce mi yoksa sönmüş bir yıldız mı olduğunu henüz tam olarak bilmiyor.